خنجر از پشت شرکا؛ سوریه گورستان آرزوهای اردوغان

پایان دوران کوتاه همکاری و آغاز فصل رقابت 

حمله‌های اخیر اسرائیل به مواضعی در سوریه که گفته می‌شود مورد نظر ترکیه بوده‌اند، نشان‌دهنده پایان همکاری پنهان این دو بازیگر و ورود به فاز جدیدی از رقابت‌های امنیتی است.

رژیم صهیونیستی با هدف قرار دادن فرودگاه‌های نظامی  «T4» و «حماه»، که گزارش‌ها حاکی ورود مستشاران نظامی ترکیه به این دو فرودگاه و برنامه‌ریزی برای تبدیل آنها به پایگاه‌های هوایی بود، پیام روشنی به آنکارا فرستاد: «ما اجازه افزایش حضور نظامی ترکیه در مرکز سوریه را نمی‌دهیم».

گیدئون سار، وزیر امور خارجه رژیم در اینباره گفت: «قصد آنکارا این است که سوریه تحت الحمایه ترکیه باشد» و افزود: «ترکیه در سوریه، لبنان و سایر مناطق نیز نقش منفی دارد.» این لحن هشدارآمیز مقام صهیونیستی پس از آن صورت می‌گیرد که چندی پیش بنیامین نتانیاهو، مشاور ارشد نظامی خود را برای بحث درباره درباره تحولات سوریه راهی مسکو کرد. سفری که به گفته رسانه‌ها حول نگرانی‌های اسرائیل از افزایش همکاری‌های نظامی ترکیه و دولت جولانی صورت گرفته بود به نحوی که تل‌آویو را به سمت رفع این نگرانی از طریق حمایت از حضور نظامی روسیه در سوریه سوق داده است.

ترکیه در تلاش است تا نفوذ خود را به اشکال مختلف در سوریه افزایش دهد که مهمترین آنها حضور نظامی و امنیتی از طریق توافقات امنیتی و نظامی با دولت جولانی و نفوذ به نیروهای نظامی سوریه از طریق مستشاران نظامی است که بر تشکیل ارتش نظارت خواهند کرد.

چندی پیش رسانه‌های صهیونیستی همانند یدیعوت آحارونوت، پروژه همکاری‌های نظامی ترکیه و دمشق را شامل مجهز شدن تحریرالشام به پهپادهای جنگی، رادارها، سامانه‌های جنگ الکترونیک و سامانه‌های دفاع هوایی و علاوه بر اینها، ایجاد پایگاه های نظامی ترکیه در خاک سوریه، که در آن هواپیماهای ضربتی می‌توانند مستقر شوند، عنوان کرده بودند.

در همین چارچوب، اخیراً ترکیه تجهیزات نظامی و کارشناسان خود را به چندین منطقه سوریه از جمله حمص و پالمیرا اعزام کرده است تا برای ساخت پایگاه‌های نظامی مجهز به سلاح‌های پیشرفته از انواع مختلف آماده شود. فرودگاه تیفور (T4) از جمله مهمترین مکان‌های در نظر گرفته شده برای تاسیس پایگاه هوایی ارتش ترکیه در خاک سوریه بود.

این اقدام که با هدف تثبیت حضور نظامی گسترده ترکیه در آینده سوریه صورت می‌گیرد، گامی مهم در جهت تلاش برای حضور اقتصادی قوی در بازسازی سوریه از طریق شرکت ها و شروع بهره مندی از فرصت‌ها و توانمندی‌های این کشور نیز هست.

همچنین ناگفته نماند که ترکیه طمع‌ورزی‌های سرزمینی در مورد بخش‌های گسترده‌ای از مناطق شمالی سوریه را نیز در سر می‌پروراند که بر اساس آن شهر حلب را بخشی از خاک خود می‌داند و قبل از سقوط جکومت اسد نیز خواستار ایجاد منطقه حائل در 30 کیلومتری بود.

اسرائیل برای سوریه و ترکیه چه خوابی دیده است؟

اما با همه نگرانی‌های اسرائیل از حضور نظامی ترکیه در خاک سوریه، نوعی بزرگ‌نمایی در مواضع دولتمردان و رسانه‌های صهیونیستی درباره تهدیدات ناشی از نقش‌آفرینی آنکارا و حتی دولت الجولانی علیه سرزمین‌های اشغالی به چشم می‌خورد تا توجیهی برای خنجر بزرگ از پشت توسط آمریکا و اسرائیل به ترکیه و تبدیل کردن سوریه به گورستان آرزوهای اردوغان شود.

اولاً کاملاً ‌واضح و مبرهن است که مسلحین سوری و در راس آنها تحریرالشام پس از به دست گرفتن کنترل دمشق هیچ تهدیدی را متوجه سرزمین‌های اشغالی نکردند و حتی وقتی که ارتش صهیونیستی کل زیرساخت‌های نظامی و لجستیکی ارتش سابق سوریه را نابود و تا کمتر از 20 کیلومتری دمشق پیشروی کرد، باز هم هیچ اقدام موثر نظامی از سوی مسلحین برای رویارویی با اشغالگری صهیونیست‌ها صورت نگرفت و جولانی که با پوشش جدید خود را «احمد الشرع» نامید در کمال ناباوری گفت که سوریه هیچ تهدیدی برای کشورهای منطقه نخواهد داشت، تا خیال نتانیاهو از بابت سوریه جدید راحت شود.

از سوی دیگر، در حالی که چندین گزارش مطبوعاتی مبنی بر قصد ترکیه برای ایجاد پایگاه های نظامی در مرکز سوریه منتشر شده است، هنوز این موضوع در سطح رسمی تأیید نشده است و حتی پس از بمباران این پایگاه‌ها وزارت خارجه ترکیه در بیانیه‌ای بسیار محافظه‌کارانه از پایبندی به رویکردهای دیپلماتیک سخن گفت تا نشان دهد آنکارا هیچ اراده‌ای برای مقابله به مثل با جولان نظامی اسرائیل در سوریه ندارد.

هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه روز جمعه به رویترز گفت که ترکیه خواهان هیچ گونه رویارویی با اسرائیل در سوریه نیست. در بیانیه وزارت خارجه ترکیه بدون اشاره به قصد آنکارا برای ایجاد پایگاه در سوریه به ویژه در فرودگاه های نظامی، فقط آمده است که حملات اسرائیل در سوریه بدون هیچ "تحریکی" انجام شده است.

ترکیه از معدود کشورهای اسلامی است که روابط دیپلماتیک رسمی را رژیم صهیونیستی دارد و مناسبات اقتصادی میان دو طرف حتی در اوج تنش‌های سیاسی هم با قدرت ادامه دارد. مواضع دولت اردوغان در حمایت از فلسطینیان عمدتاً بر اساس بندبازی برای پیشبرد نفوذ ترکیه در جهان عرب صورت می‌گیرد و هیچگاه این مواضع به حمایت‌های نظامی واقعی از فلسطینیان منجر نشده است چه برسد به تهدیدآفرینی مستقیم علیه سرزمین‌های اشغالی.

حتی در طول جنگ‌های غزه از جمله جنگ اخیر، ترکیه با همکاری جمهوری آذربایجان از فرصت تحریم‌های بین المللی علیه اسرائیل برای افزایش سهم اقتصادی از این بازار بویژه در حوزه نفتی استفاده کرده است زیرا ترکیه بزرگترین بازار تسلیحات اسرائیلی محسوب می شود و علاوه بر همکاری اطلاعاتی دقیق، هواپیماها و تانک های خود را در اسرائیل مدرن‌سازی می کند.

این کشور حتی عملیات 7 اکتبر، که بزرگترین شکست اسرائیل و موفقیت فلسطینیان در طول مبارزه ضداشغالگری بوده، را در یکی از نشست های ناتو به صورت رسمی محکوم کرد.

بنابراین حملات اسراییل در دو روز گذشته کاملاً فراتر از از بین بردن تهدیدات ناشی از حضور نظامی ترکیه در خاک سوریه و یا تهدیدات ناشی از حکومت جدید ظاهراً اسلام‌گرای دمشق است؛ بلکه با پیشروی‌های نظامی که مناطق استراتژیک جنوب غربی سوریه انجام داده، با همراهی آمریکا به سرعت پروژه خود را برای سوریه جدیدی دنبال می‌کند که آن را غیرنظامی و به کشورهای کوچک فرقه ای و قومی تقسیم کرده است. در اینباره مقامات صهیونیستی اخیراً به طور آشکار از ضرورت «تشکیل فدراسیون‌ها در سوریه» سخن گفته‌اند.

سکوت در برابر کشتار علوی‌ها در ساحل غربی، که تهدید آن علیه ترکیه با داشتن میلیون‌ها علوی کمانه می‌کند و در مقابل نمایش حفاظت از امنیت دروزی‌ها و کردهای مورد حمایت آمریکا، چیزی جز تبدیل کردن سوریه به باتلاق تهدیدات علیه ترکیه نیست حتی اگر در ظاهر از خطرات تقویت حضور و نفوذ نظامی ترکیه در سوریه سخن گفته شود.  

رقابت ترکیه و رژیم صهیونی در سوریه وارد فاز جدیدی شده است. در حالی که آنکارا به دنبال تثبیت حضور نظامی و سیاسی خود است، اسرائیل با حملات هوایی سعی دارد مانع از تغییر موازنه قدرت به ضرر خود شود. این تقابل، آینده ثبات سوریه و معادلات منطقه‌ای را با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد.