صیانت از فناوری اطلاعات تا تعیین شاخص‌های یک جنگ

رئیس جمهور در حالی به عنوان رئیس شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور، هفته گذشته اعضای حقیقی این شورا را منصوب کرد که این شورا، به عنوان یکی از بازو‌های برنامه‌ریزی اجرایی شورای عالی فضای مجازی، وظایف مهم و متنوعی را در کشور به عهده دارد؛ کمک به توسعه علمی کشور، صیانت از حوزه فناوری اطلاعات در برابر نفوذ دشمن، تعیین شاخص‌های مقابله با جنگ و برنامه‌ریزی‌های اجرایی در حوزه فناوری اطلاعات بخش مهمی از فعالیت‌های این شوراست که کمتر در کشور به آن پرداخته شده است.

• سابقه تشکیل شورای اجرایی فناوری اطلاعات
تا پیش از تشکیل شورای عالی فضای مجازی، چهار شورای عالی اطلاع‌رسانی، افتا (امنیت فضای تبادل اطلاعات)، انفورماتیک و فناوری اطلاعات در کشور وجود داشت که هریک مسئولیت بخشی از موضوعات مرتبط با فناوری اطلاعات را در کشور برعهده داشتند، اما پس از آنکه مقام معظم رهبری (مدظله العالی)، حکم انحلال شورا‌های عالی موازی با شورای عالی فضای مجازی را ابلاغ کرد، شورای عالی فضای مجازی هم در فروردین سال ۱۳۹۵ این چهار شورای عالی را منحل اعلام کرد تا تمام این فعالیت‌های در قالب شورای عالی فضای مجازی پیگیری شود.
با درخواست وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات، شورای عالی فناوری اطلاعات، به «شورای اجرایی فناوری اطلاعات» تغییر نام داد تا زیرمجموعه شورای عالی فضای مجازی به فعالیت خود ادامه دهد. ریاست شورای اجرایی، با رئیس جمهور و در غیاب رئیس جمهور با معاون اول رئیس جمهور است. اعضای شورای اجرایی فناوری اطلاعات با حکم رئیس جمهور منصوب می‌شوند و شامل سه عضو حقیقی از متخصصان فناوری اطلاعات و وزرای ارتباطات و فناوری اطلاعات، کشور، تحقیقات و فناوری، علوم، صنعت، معدن و تجارت، دادگستری، دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح، آموزش و پرورش، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تعاون، امور اقتصادی و دارایی، کار و رفاه اجتماعی، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی، رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، وزیر اطلاعات و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور، معاون علمی و فناوری رییس جمهور، دبیر شورای عالی فضای مجازی است.
حالا رئیس جمهور، شش ماه پس از تشکیل دولت سیزدهم، مهدی اخوان بهابادی، محمد خوانساری و محمد کاظمی‌فرد را به عنوان اعضای حقیقی شورای اجرایی فناوری اطلاعات منصوب کرد تا در کنار اعضای حقوقی، به فعالیت در این شورا بپردازند. هم‌اکنون اخوان بهابادی مدیرعاملی همراه اول، خوانساری ریاست سازمان فناوری اطلاعات و کاظمی فرد ریاست مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضائیه را برعهده دارند.

• وظایف شورا
شورای اجرایی فناوری اطلاعات، به این منظور به وجود آمد تا برای ایجاد زمینه و بستر گسترش کاربرد‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور، توسعه و استقرار دولت الکترونیک و برنامه‌های توسعه بخش‌های مختلف در چارچوب سیاست‌های کلی نظام، مصوبات شورایعالی فضای مجازی و قوانین مربوط در قلمرو فناوری اطلاعات، خط مشی‌های اجرایی را تعیین کند.
یکی از وظایف مهم این شورا، توسعه کمی و کیفی شبکه علمی کشور است؛ امروزه یکی مسیر‌های ارتباطی بین اهالی علم و نشر دستاورد‌های علمی در بستر فضای مجازی است. پایگاه استنادی جهان اسلام (ISC) و سایر پایگاه‌های علمی کشور که در دسترس محققان و پژوهشگران قرار دارد، نیازمند بسترسازی مناسب برای بهبود شرایط دسترسی به این پایگاه‌هاست. از سوی دیگر، تسهیل دسترسی به پایگاه‌های علمی روز دنیا نیز باید به طور مداوم مورد توجه قرار گیرد.
از سوی دیگر، امروز استفاده از هوش مصنوعی و اتکای توسعه دانش بنیان بر فناوری اطلاعات، این تکلیف را برای شورای اجرایی فناوری اطلاعات دشوارتر می‌کند تا در چارچوب سیاست‌های کلی فضای مجازی، زمینه برای توسعه شبکه علمی کشور در این حوزه را بیش از پیش تسهیل کند.
وظیفه بعدی شورای اجرای فناوری اطلاعات، برنامه‌ریزی برای اجرای مصوبات شورای عالی فضای مجازی در موسسات مختلف کشور است. شورای عالی فضای مجازی به عنوان نهاد سیاستگذار و بالادستی، سیاست‌های کلی و خط مشی‌ها را در حوزه فضای مجازی کشور و توسعه فناوری اطلاعات در کشور تعیین می‌کند و سپس، شورای اجرایی فناوری اطلاعات، باید نحوه اجرای این سیاست‌ها را طرح ریزی و برای آن‌ها برنامه اجرایی تعیین کند.
وظیفه مهم دیگری که بر عهده شورا قرار دارد، صیانت وزارت و موسسات تابعه از آسیب‌های فاوا است؛ در سال‌های حملات سایبری و ورود بدافزار‌های مخرب به تاسیسات حیاتی کشور، به رویه جدی دشمنان بدل شده است. دشمن از هر روزنه‌ای برای ورود به سیستم‌های حیاتی کشور – نمونه اخیر آن سامانه کارت هوشمند سوخت – استفاده می‌کند تا در روند فعالیت‌های کشور اختلال ایجاد کند که در این میان، وظیفه شورای اجرایی فناوری اطلاعات این است که با شناسایی منافذ کشور، جلوی رخنه به منافذ را گرفته و از آسیب‌های این حوزه جلوگیری کند. همانطور که پیشتر اشاره شد، با انحلال شورای عالی افتا (امنیت فضای تبادل اطلاعات)، وظایف شورای مذکور، در قالب شورای اجرایی پیگیری می‌شود که فعالیت در این خصوص، نیز از جمله ضرورت‌های کشور است. علاوه بر این‌ها شورای اجرایی فناوری اطلاعات باید برای حفاظت در برابر جنگ نرم، شاخص‌ها و روش‌های اصلی و توسعه فاوا در موسسات را بررسی و تصویب کند.
تدوین برنامه راهبردی فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارتخانه‌ها و موسسات تابعه و نظارت و هدایت فعالیت‌های فاوا در موسسات از دیگر مسئولیت‌های شورای اجرایی فناوری اطلاعات در کشور است.