جنگ نامتقارن اقتصادی واکنش لازم ایران به اقدام آمریکا علیه سپاه

به نقل از الوقت- روز دوشنبه دولت آمریکا در اقدامی جنجال‌برانگیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داد. این اقدام با واکنش قاطع تهران رو به رو شد به صورتی که مجلس ایران در اقدامی تلافی‌جویانه طرح تروریستی بودن نیرو‌های نظامی آمریکایی در منطقه را در دستور کار قرار داد. موضوعی که منجر شد پیشبینی‌ها در مورد تبعات و آثار قرار دادن سپاه در لیست گروه‎‌های تروریستی به یکی از مهمترین بحث‌ها در فضای رسانه‌ای تبدیل شود. در همین راستا الوقت به گفتگو با سعدالله زارعی کارشناس مسائل خاورمیانه پرداخته است تا ابعاد بیشتر این قضیه را مورد بررسی قرار دهد.


در ابتدا بفرمایید اهم دلایل و اهداف این اقدام دولت آمریکا کدامند؟

آمریکایی‌ها برای اعمال فشار بر اقتصاد ایران یک سلسله اقدامات را طراحی کرده‌اند که در فواصل زمانی مختلف و به صورتی که موضوع فشار فزاینده اقتصادی علیه ایران از ذهن‌ها بیرون نرود آن‌ها را عملیاتی و اعلام می‌کنند. هدف آن‌ها اقتصادی است و به بن بست رساندن اقتصاد ایران. اما اینکه سپاه چه جایگاهی در این سناریو واشنگتن داشته است به این موضوع بر می‌گردد که نقطه اتکا جمهوری اسلامی در حوزه اقتصادی ثبات امنیتی است. در اقتصاد جهانی نیز گفته می‌شود که ثبات اولین شرط سرمایه‌گذاری، رونق تولید و توسعه است. سپاه نیز ضامن ثبات جمهوری اسلامی است و این ثبات نیز سبب می‌شود که ایران بتواند ضربه‌های اقتصادی را تحمل کند و از خود عبور بدهد؛ لذا آن‌ها اینگونه هدف‌گذاری کرده‌اند که با تروریستی اعلام کردن سپاه ثبات امنیتی ایران به چالش کشیده و از این طریق سرمایه‌گذاران خارجی را دچار تردید کنند.


دومین دلیل مهم که می‌توان اشاره کرد آن است که منطقه در انتظار یک موج جدید بیداری است که رهبر معظم انقلاب هم در بند ششم از بیانیه گام دوم به آن اشاره داشته‌اند. خب آمریکایی‌ها هم به این موضوع پی برده‌اند که برای مثال سعودی‌ها با وجود نارضایتی‌ها و شکاف‌های داخلی و سیاست‌های افراط‌گرایانه خارجی از این موج جدید بیداری در امان نخواهد بود. طبیعتاً در شرایط کنونی منطقه کشوری که می‌تواند این موج جدید بیداری را مدیریت کند جمهوری اسلامی است و در این نظام سیاسی سازمانی که بیش از دیگران می‌تواند در این حوزه ایفای نقش کند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است؛ بنابراین پیکان تیز اقدامات خود را علیه سپاه گرفته‌اند تا بتوانند به نحوی شرایط آینده را کنترل و مدیریت کنند.


در این شرایط این اقدام آمریکا چه تأثیراتی می‌تواند بر استراتژی‌ها و عملکرد‌های سپاه پاسداران در بعد منطقه‌ای داشته باشد؟

تأثیری نخواهد داشت. اساساً سپاه بر مبنای تمایلات و یا توافق با آمریکا استراتژی‌های خود را تنظیم نکرده است. سپاه همیشه مورد انتقاد آمریکا بوده و همواره آمریکایی‌ها از سپاه به عنوان یک مانع یاد کرده‌اند و اکنون هم شکست خود را در سوریه و عراق و بسیاری پرونده‌های دیگر به دلیل نقش آفرینی سپاه می‌دانند. از این به بعد هم سپاه در چهارچوب سیاست‌های تدوینی جمهوری اسلامی و توافقاتی که با سایر دولت‌ها دارد حرکت خواهد کرد و کاری به موافقت یا مخالفت آمریکا ندارد.


اقدام آمریکا بلافاصله با واکنش متقابل تهران رو به رو شد. از دیدگاه شما تروریستی اعلام کردن سپاه چه تأثیراتی می‌تواند بر منافع آمریکا در منطقه داشته باشد؟

طبیعتاً با تنش‌زا شدن فضای منطقه‌ای، نیرویی بیشتر متضرر می‌شود که دلیل موجه کمتری برای حضور داشته باشد. برای مثال حضور جمهوری اسلامی در عراق با موافقت دولت این کشور و برای حل یک مسئله بود که پس از حل مسئله نیز به حضور خود پایان داد. این امر موجب شده تا هیچکدام از دولت‌های منطقه سپاه پاسداران را اشغالگر و مزاحم تلقی نمی‌کنند. این در حالی است که مقامات آمریکایی بار‌ها اعلام کرده‌اند که دولت‌های آمریکا در تأسیس داعش و پاگیری تروریسم در منطقه نقش داشته اند که این امر برای دولت‌ها و ملت‌های منطقه یک تهدید محسوب می‌شود کما اینکه خسارات و تلفات زیادی هم وارد کرد؛ لذا از این حیث بالا گرفتن تنش در منطقه به زیان نیرو‌های آمریکایی است که از موقعیت ضعیف‌تری برخوردار هستند.

از بعدی دیگر آمریکا می‌داند که جمهوری اسلامی در بیشتر کشور‌های منطقه گروه‌ها و طرف‌داران بسیاری دارد. طرفدارانی جدی که با نیرو‌های آمریکایی و یا داعش جنگیده‌اند؛ بنابراین وقتی جمهوری اسلامی وقتی نیرویی را در لیست تروریست قرار می‌دهد این امکان را به متحدان خود برای ضربه زدن به دشمن فراهم می‌کند؛ بنابراین این مسئله قطعاً برای آمریکایی‌ها تبعات امنیتی خواهد داشت کما اینکه این تبعات امنیتی از هم اکنون شروع شده و نیرو‌های آمریکایی در افغانستان با مخاطرات جدی دست و پنجه نرم می‌کنند.

با این حال به این دلیل که هدف اصلی آمریکا نه اقدام نظامی بلکه وارد کردن ضربه اقتصادی به ایران است، در مقابل ایران نیز اقدام مؤثر تلافی جویانه را در حوزه اقتصادی باید دنبال کند. الان صد‌ها شرکت آمریکایی در کشور‌های پیرامونی ایران در حال فعالیت اقتصادی هستند و در صورتی که فضای کاری آن‌ها وضعیت امنیتی پیدا کند قادر به ادامه فعالیت نخواهند بود. از این رو جمهوری اسلامی باید راه‌هایی را برای ضربه زدن به منافع اقتصادی آمریکا و شرکای آن پیدا کند.


نوع واکنش‌های بین المللی به اقدام دولت آمریکا را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اکثر کشور‌های جهان یا سکوت کرده‌اند و یا مخالفت خود را صراحتاً بیان کردند. در سطح منطقه‌ای نیز به غیر از چند کشور معدود همانند عربستان، رژیم صهیونیستی، بحرین و امارات انتظار می‌رود که بیشتر کشور‌ها با اقدام دولت آمریکا همراهی نداشته باشند؛ بنابراین خود این موضوع هم آمریکا را دچار مشکل خواهد کرد چرا که دولت‌های دارای ارتباط با واشنگتن را به دو دسته تقسیم می‌کند؛ یک دسته بسیار بزرگ دولت‌هایی که با آمریکا همراهی نمی‌کنند و دسته دوم که حلقه بسیار کوچکی است دولت‌هایی که با سیاست کاخ سفید همراه هستند. این امر به طور حتم ضربه بزرگی به اعتبار و حیثت دولت آمریکا در سطح بین المللی می‌باشد.