راز محبوبیت آیت‌الله اشرفی اصفهانی/ چرا مردم کرمانشاه هیچ‌گاه شهید محراب را فراموش نکردند؟

 آیت‌الله عطاءالله اشرفی اصفهانی، چهارمین شهید محراب، در سال 1281 هجری شمسی در خمینی‌شهر اصفهان متولد شد و تحصیلات خود را ابتدا در خمینی‌شهر و سپس در اصفهان آغاز کرد. او پس از مدتی به حوزه علمیه قم رفت و بیش از سه دهه در حوزه‌های اصفهان و قم به تحصیل و تدریس علوم اسلامی مشغول بود. ایشان از اساتید برجسته‌ای چون آیت‌الله بروجردی و امام خمینی(ره) بهره برد و در رشته‌های مختلف علوم دینی از جمله فقه، اصول، فلسفه و تفسیر قرآن تخصص داشت.

در ادامه شاگردی اساتیدی چون آیت‌‌الله بروجردی و حضور در محضر امام خمینی (ره) در حوزه فلسفه و معارف، از وی عالمی جامع و فقیهی متعهد ساخت. در سال 1335 شمسی با دستور آیت‌الله بروجردی به کرمانشاه رفت تا در آن دیار به تبلیغ، تدریس و تقویت بنیه دینی مشغول شود.

با آغاز جنگ تحمیلی، آیت‌الله اشرفی اصفهانی حضور فعال و گسترده‌ای در جبهه‌ها داشت و به روحیه‌بخشی رزمندگان می‌پرداخت. همچنین در پشت جبهه با جمع‌آوری کمک‌های مالی و حمایت از مهاجران و بازسازی مناطق جنگ‌زده فعالیت چشمگیری داشت.

در روز جمعه 23 مهر 1361، درست هنگام اقامه نماز جمعه در مسجد جامع کرمانشاه، توسط عوامل سازمان منافقین با انفجار بمب در محراب نماز، به شهادت رسید و بدین ترتیب لقب «شهید محراب» یافت. او در آن لحظه‌ای که خود را در محراب عبادت می‌دید، به بهای جان، پیام دین و حقانیت را حفظ کرد.

امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری هر دو از شخصیت علمی، معنوی و مجاهدت‌های این شهید بزرگوار تجلیل کردند و خدمات مهمی چون تاسیس حوزه‌های علمیه، توسعه کتابخانه‌ها، ایجاد وحدت میان شیعه و سنی و بازسازی مساجد و مناطق جنگی از جمله آثار برجسته اوست. آثار علمی او مانند کتاب‌های «البیان»، «مجمع الشتات» و تفسیر قرآن، بیانگر جایگاه علمی والای ایشان است که در کنار مبارزات سیاسی و انقلابی، شخصیت علمی شاخصی برای جامعه حوزوی محسوب می‌شود.

سالروز شهادت آیت‌الله اشرفی اصفهانی به عنوان چهارمین شهید محراب بهانه‌ای شد که در این مورد به گفت‌وگو با حجت‌الاسلام جواد فاطمی‌نسب مدیر شورای سیاستگذاری ائمه جمعه استان کرمانشاه بنشینیم. 

هجرت و ماندگاری آیت‌الله اشرفی اصفهانی در کرمانشاه؛ چرا ایشان به استان خود بازنگشت؟

تسنیم: چه عواملی باعث شد که حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی پس از هجرت به کرمانشاه در این استان بماند و به جای بازگشت به قم، به فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی خود ادامه دهد؟

فاطمی‌نسب: هجرت و مهاجرت علمای دین از گذشته تاکنون همواره یکی از مهم‌ترین سیره‌های آنان بوده است؛ این هجرت‌ها معمولاً با هدف تبلیغ دین، اشاعه فرهنگ اسلام و دعوت مردم به ارزش‌های دینی انجام می‌پذیرد. این روند در سیره حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی نیز به وضوح مشاهده می‌شود، به طوری که ایشان مانند سلف صالح خود، در سال 1335 به دستور مرحوم حضرت آیت‌الله بروجردی رحمت‌الله علیه به استان کرمانشاه مهاجرت کرد.

ایشان به همراه چند نفر از دیگر علما برای تبلیغ دین، هدایت فکری و اعتقادی مردم و همچنین تربیت بنیان‌های مذهبی در استان کرمانشاه حضور یافتند. در آن زمان، تعدادی از علمای دیگر نیز به همراه ایشان بودند و هر یک به نوبه خود به فعالیت‌های دینی و فرهنگی مشغول بودند.

پس از مدتی، آیت‌الله اشرفی اصفهانی به همراه دو نفر از بزرگان دیگر به کرمانشاه آمدند، ولی دو نفر از این عزیزان پس از مدتی فعالیت‌های تبلیغی خود را انجام داده و به قم بازگشتند. با این حال، حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی همچنان به ماندن در کرمانشاه ادامه داد.

در خاطرات ایشان آمده است که هرگاه تصمیم به بازگشت به قم می‌گرفت، استخاره‌ای می‌کرد که معمولاً پاسخ آن مثبت نبود. این نشانه‌ها باعث شد تا در نهایت تصمیم بگیرد در کرمانشاه بماند و از این شهر به عنوان مرکز فعالیت‌های دینی و فرهنگی خود بهره‌مند شود.

حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی در طول دوران پیش از انقلاب، در زمان انقلاب و تا لحظه شهادت، منشأ اثرات و خدمات بزرگی در استان کرمانشاه بود و ماندگاری ایشان در این منطقه تأثیر شگرفی در توسعه و ترویج ارزش‌های دینی و فرهنگی داشت.

راز ماندگاری و محبوبیت آیت‌الله اشرفی اصفهانی در اذهان مردم کرمانشاه

تسنیم: چه ویژگی‌ها و رفتارهایی باعث شد که حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی در تاریخ و در دل مردم کرمانشاه ماندگار شود؟

فاطمی‌نسب: ماندگاری شخصیت‌ها و انسان‌هایی که در تاریخ به نیکی از آن‌ها یاد می‌شود، همچون حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی، ریشه در تقوای آن‌ها و ارتباط عمیقشان با خدا دارد. وقتی که ما ارتباط و رابطه خود را با خدا اصلاح کنیم، خداوند نیز ارتباط ما را با مردم اصلاح می‌کند. هر چه فاصله انسان با امام زمان(عج) کمتر شود، محبت خدا در دل مردم نسبت به او بیشتر می‌شود. یکی از ویژگی‌های بارز حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی، همین تقوای عمیق و پایبندی ایشان به اصول معنوی بود.

در خاطره‌ای نقل شده از مرحوم آیت‌الله مرعشی، ایشان می‌گوید که در سال‌های دور، هر بار برای نماز صبح به حرم مطهر حضرت معصومه(س) می‌رفت، یا نفر اول بود یا آیت‌الله اشرفی، که نماز صبح خود را در حرم می‌خواندند. مداومت ایشان بر ذکر، قرائت زیارت عاشورا، حضور در روضه‌ها و داشتن خلوص و توسل مستمر از ویژگی‌های برجسته ایشان بود که همه این‌ها از ریشه در تقوای ایشان داشت.

سیره اجتماعی حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی نیز برگرفته از سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) بود. در زندگی پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) هیچ‌گاه شاهد کسی نبودیم که در ادب و احترام پیشی بگیرد؛ این حسن خلق و اخلاق نیک پیامبر(ص) باعث جذب مردم به اسلام شد، نه فقط جنگ یا اجبار. بزرگان دین نیز همیشه از این الگو تبعیت کرده‌اند.

ویژگی‌هایی مانند خوش‌خلقی، ساده‌زیستی، ارتباط صمیمانه با جوانان، نوجوانان و اقشار مختلف مردم، و نگاه جامع و همه‌جانبه ایشان به استان کرمانشاه که مهد مذاهب، فرهنگ‌ها و قومیت‌های مختلف است، باعث شد که چهره‌ای قابل احترام و محبوب در اذهان مردم شکل بگیرد. همین توجه و اخلاق نیکو بود که باعث شده مردم استان کرمانشاه تا سال‌های سال این شخصیت بزرگوار را فراموش نکنند و همواره با محبت از ایشان یاد کنند.

نقش بی‌بدیل آیت‌الله اشرفی اصفهانی در بسیج مردم علیه استکبار و دفاع مقدس

تسنیم: چگونه حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی با ویژگی‌های خاص خود توانست نقش مؤثری در مبارزات انقلاب و دفاع مقدس ایفا کند؟

فاطمی‌نسب: حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی، انسانی بود که حتی کوچک‌ترین آسیبی به مورچه هم نمی‌رساند، اما در عین حال بزرگ‌ترین شخصیت‌هایی بود که توان بسیج مردم علیه استکبار و ظلم را داشت. ایشان پیش از انقلاب، با تمام توان تلاش می‌کرد امام خمینی(ره) را معرفی کند و مرجعیت ایشان را تبلیغ کند. این فعالیت‌های فرهنگی و تبلیغی، نقش مهمی در آماده‌سازی مردم برای مبارزات انقلاب داشت.

با آغاز انقلاب، نقش حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی در استان کرمانشاه بسیار پررنگ شد. او تنها به فعالیت‌های فکری و تبلیغی اکتفا نکرد بلکه حتی در دوران جنگ تحمیلی با وجود سن بالایش، لباس رزم پوشید و در میدان‌های نبرد حضور یافت. شاید توان جنگیدن مستقیم با اسلحه را نداشت، اما حضور پرنشاط و معنوی ایشان باعث تقویت جبهه اسلام و تضعیف جبهه کفر می‌شد.

ایشان با نگاه جامع و حکیمانه‌ای می‌فرمود: «تقویت امام، تضعیف کفر است و تضعیف امام باعث تقویت کفر می‌شود.» این جمله نشان‌دهنده باور عمیق ایشان به اهمیت وحدت و بسیج نیروهای مسلمان در مقابل استکبار جهانی است. هر آنچه باعث تضعیف جبهه استکباری می‌شد چه یک مرجع دینی، یک دانشمند هسته‌ای، یک فرمانده نظامی یا یک امام جمعه، مورد حمایت و تأیید ایشان بود.

دشمنان نظام و انقلاب از این می‌ترسیدند که چنین شخصیت‌های مردمی و محبوبی قدرت بسیج مردم علیه سیاست‌های استکباری و شیطانی آنان را داشته باشند. به همین دلیل، حضرت آیت‌الله اشرفی اصفهانی نقش پررنگی در قبل از انقلاب، دوران انقلاب، شکل‌گیری نظام و هشت سال دفاع مقدس ایفا کرد. حضور ایشان در میدان‌های نبرد، روشنگری‌های فکری و هدایت مردم، موجب شد که دشمنان انقلاب از ایشان به عنوان تهدیدی جدی یاد کنند و نتوانند جایگاه و نفوذ ایشان را تحمل کنند.

نسل جدید از ایستادگی آیت‌الله اشرفی اصفهانی در مقابل تهدیدها درس بگیرد 

تسنیم: چگونه نسل جدید می‌تواند از تاریخ انقلاب اسلامی و شخصیت‌هایی مانند آیت‌الله اشرفی اصفهانی درس بگیرد و در مقابل تهدیدات استکباری مقاومت کند؟

فاطمی‌نسب: نسل جدید ما، به ویژه دهه 80 که جنگ تحمیلی و حوادث مربوط به آن را از نزدیک تجربه نکرده است، ممکن است نتواند عمق جنایات و خونریزی‌هایی که بعد از انقلاب اسلامی و در طول جنگ‌های مختلف رخ داد را درک کند. اما این نسل می‌تواند با مطالعه تاریخ انقلاب، از این وقایع درس‌های مهمی بگیرد. آیت‌الله اشرفی اصفهانی، که به گفته بسیاری از مردم استان کرمانشاه، آزارش به مورچه‌ای نمی‌رسید و چهره‌ای محبوب و ارزشمند بود، نمادی از شخصیتی است که در مقابل ظلم و استکبار ایستاد.

شهید آیت‌الله اشرفی اصفهانی در طول عمر خود، چه قبل از انقلاب و چه در دوران مبارزات، همواره در جبهه‌های مختلف به مقابله با دشمنان انقلاب و ملت پرداخت. ایشان حتی سه بار توسط منافقین و ضد انقلاب ترور شد، اما هر بار مصلحت و حکمت الهی به او فرصت می‌داد که زنده بماند تا در نهایت به آرزوی دیرینه‌اش برسد و به عنوان شهید محراب به شهادت برسد. وقتی شهید صدوقی به عنوان سومین شهید محراب توسط منافقان به شهادت رسید، ایشان آرزو داشت که چهارمین شهید محراب باشد و این آرزو در نهایت محقق شد.

این نکته بسیار مهم است که نسل جدید از تاریخ عبرت بگیرد و بداند که دشمنی و عناد استکبار با نظام جمهوری اسلامی ریشه در گذشته دارد. امروز ممکن است از ما دعوت کنند تا در اجلاس‌ها و مذاکرات بین‌المللی شرکت کنیم، اما این دعوت‌ها اغلب پشت پرده سناریوهای جدید و توطئه‌هایی علیه انقلاب و نظام اسلامی است. نمونه آن، قبل از جنگ 12 روزه است که علی‌رغم مذاکرات و تلاش‌ها برای رسیدن به نقشه‌راهی مشترک، دشمنان جمهوری اسلامی به یک‌باره حمله کردند و جنایات بزرگی به بار آوردند.

بنابراین، نسل جدید باید از تاریخ بیاموزد که هیچگاه دشمنی‌های استکباری را ساده نگیرد. تاریخ به ما آموخته است که حتی در اوج مذاکرات و گفت‌وگوها، دشمنان نظام ممکن است در پشت پرده توطئه‌هایی برای ضربه زدن به ملت و انقلاب داشته باشند. از این رو، باید همواره هوشیار و مقاوم باشیم و از شخصیت‌هایی چون شهید آیت‌الله اشرفی اصفهانی که در برابر تهدیدات ایستادند، الگو بگیریم.

نقش ائمه جماعات و ائمه جمعه در حفظ ارزش‌ها و ترویج فرهنگ انقلاب اسلامی

تسنیم: چرا حضور فعال و خالصانه ائمه جماعات و ائمه جمعه در میان مردم، کلید موفقیت در دفاع از نظام مقدس جمهوری اسلامی است؟

فاطمی‌نسب: در کشور ما حدود 900 پایگاه ائمه جماعات وجود دارد که نقش مهمی در تقویت و حمایت از نظام جمهوری اسلامی ایفا می‌کنند. این جایگاه ارزشمند به عنوان امانتی الهی در اختیار این عزیزان قرار گرفته است و ائمه جمعه محترم به خوبی واقفند که رمز موفقیت در امانت‌داری، خدمت خالصانه و تلاش شبانه‌روزی در جامعه‌ای است که امروز با هجمه‌ها و تهاجمات فرهنگی گسترده‌ای روبه‌روست.

شهدای محراب، به ویژه شهید آیت‌الله اشرفی ثانی، بهترین و والاترین الگوها برای ائمه جمعه و نسل جدید هستند. مکتب آل هاشم و شهدای عزیز ما با سیره عملی و نگاه خاص خود به جایگاه امامت جمعه، این نهاد مقدس را به یک پایگاه قوی در دفاع از ارزش‌ها و انقلاب تبدیل کرده‌اند. امروز به برکت نظام جمهوری اسلامی و تلاش‌های شبانه‌روزی مسئولین مربوطه، شرایط بسیار مناسبی برای فعالیت و رشد این نهاد فراهم شده است.

تریبون‌های نماز جمعه، که در اختیار مردم است، نقش کلیدی در تبیین، حمایت و دفاع از مردم و ارزش‌های انقلاب اسلامی دارد. اما اگر امام جمعه تنها به حضور محدود در نماز جمعه اکتفا کند و ارتباط خود را با مردم صرفاً به همان تریبون محدود نماید، در رسیدن به اهداف خود موفق نخواهد بود. شهدای محراب به ما آموخته‌اند که امام جمعه موفق کسی است که در کنار مردم باشد؛ در محافل، مساجد، مدارس و جمع‌های مختلف حضور فعال داشته باشد و ارتباط مستمر با اقشار و مسئولین مختلف برقرار کند.

امام جمعه‌ای که خود را مدافع واقعی مردم بداند، با افزایش حضور در نماز جمعه و ارتباط مستمر با مردم، می‌تواند این اعتماد و حمایت را حفظ کند. اگر می‌خواهیم در روز قیامت شرمنده شهدا نباشیم، همه کسانی که در راس امورند و حتی عموم مردم باید خالصانه خدمت کنند، مراقب خود باشند و به وظیفه مهم حمایت از دین، اعتقادات و نظام مقدس جمهوری اسلامی عمل کنند. کم گذاشتن در این مسیر، بی‌تردید پاسخگوی درگاه الهی نخواهد بود.