خانواده ایرانی و تهدیدات - فرصت‌های فضای مجازی

پایگاه رهنما :

فضاي مجازي پديده‌اي است كه اين روزها سهم زيادي از زمان و زندگي ما را درگير خود كرده است. در محيط خانواده زن، شوهر، جوان، نوجوان و حتي كودكان هر كدام به طريقي با اين فضا درگير هستند. فرصت‌ها و تهديدهاي اين پديده براي افراد مختلف، بستگي به نوع استفاده آنها از اين فضا دارد هر چند كه نبايد سهم فرهنگسازي جامعه در اين عرصه را ناديده گرفت.

سهولت ارتباط با ديگران و اطلاع از دوستان و آشنايان، افزايش اطلاعات و آگاهي‌هاي عمومي در حوزه‌هاي مختلف، راه‌اندازي كسب و كار مجازي، دستيابي ارزان به محتواهاي آموزشي در حوزه‌هاي مختلف، كاهش هزينه و زمان براي انجام اموري مجازي به نسبت امور حقيقي و مواردي از اين دست، فرصت‌هايي است كه فضاي مجازي پيش رويمان گذاشته. اما هر كدام از اين كاركردها ممكن است به كژكاركرد هم تبديل شوند. فاصله گرفتن از روابط رودررو و اكتفا به گفت‌وگوهاي مجازي، گرفتار شدن در ولع اطلاعاتي كه منجر به جمع‌آوري اطلاعات غيرضروري و غير مهم مي‌شود. پرسه‌زدن بي‌هدفانه و صرف زمان زياد در محيط مجازي و شبكه‌هاي اجتماعي مواردي تهديدهاي عمومي فضاي مجازي براي افراد است.

در محيط خانوادگي فرصت‌ها و تهديدها شكل‌ خاص‌تري به خود مي‌گيرد. همسري كه زمان زيادي از خود را صرف گروه‌هاي دوستانه و فاميلي مي‌كند يا در فضاي مجازي با ولع اطلاعاتي به دنبال كسب مهارت‌هاي زندگي است گاهي فراموش مي‌كند كه شايد فرصتي براي پياده‌سازي اين مهارت‌ها در زندگي و در ارتباط با همسر خود پيدا نكند. مردان زيادي، پس از اتمام كار و ورود به خانه به جاي اينكه وقت باقيمانده از روز خود را صرف توجه به همسر و فرزندان كنند، با ولع اطلاعاتي اخبار و تازه‌هاي دنياي اقتصاد و سياست را دنبال مي‌كنند.

كشمكش‌ها و بحث‌هاي مجازي در مقايسه با گفت‌وگوهاي رودررو معمولاً وقت بيشتري را از كاربران مي‌گيرند. چشم‌ و هم‌چشمي‌هاي مجازي پررنگ‌تر از فضاي حقيقي است و در طول شبانه‌روز افراد را درگير رقابت‌هاي زندگي نمايشي مي‌كند. گزينش سكانس‌هايي كه بيانگر خوشي‌ها و شادماني‌هاي ماست و نمايش دادن آن در محيط مجازي به مرور زمان باعث كاهش رضايت از زندگي مخاطبان و كاربران مي‌شود؛ چراكه در زندگي حقيقي غم و شادي در كنار هم قرار گرفته‌اند اما در زندگي مجازي افراد به دنبال نمايش خوشي‌ها و پنهان كردن غم‌ها و كاستي‌هاي زندگي خود هستند. در دنياي مجازي افراد حتي شخصيت واقعي خود را نيز پنهان مي‌كنند. در حالي كه در زندگي حقيقي هر يك از اعضاي خانواده خصوصيات مثبت و منفي خود را دارند، اما در فضاي مجازي افراد شخصيت محبوبي را كه دوست دارند داشته باشند، براي خود مي‌سازند.

 عكس‌هاي شخصي ويرايش شده با بهترين زاويه به عنوان پروفايل انتخاب مي‌شود تا افراد در آوارتارهاي خود به آنچه از ظاهر خود مي‌خواهند، نزديك‌تر شوند. گاهي غرق‌شدن در اين دنياي مجازي و عطش لايك گرفتن از مخاطبان ناشناس يادمان مي‌برد كه در زندگي حقيقي نيز مي‌توانيم با رفتارهايي، زبان تحسين اعضاي خانواده و نزديكان خود را برانگيزيم. هر روز سياهه‌اي از نصايح و راهكارها را براي بهبود زندگي خانوادگي و رابطه با همسران در صفحات مجازي مي‌بينيم، اما گاهي فرصت پياده‌سازي هيچ‌كدام از آنها را در زندگي حقيقي پيدا نخواهيم كرد.

بنابراين فضاي مجازي حريم خصوصي افراد را دستخوش تغييرات كرده است. همه مي‌دانند كه اين فضا هيچ حد و مرز مشخصي ندارد و همواره تحت نظر هستيم؛ با اين حال افراد همچنان بسياري از موضوعات شخصي خود را در آن به نمايش مي‌گذراند. بعضي افراد بيش از آنكه در محيط خصوصي به ابراز احساسات نسبت به همسران بپردازند، تمايل دارند در معرض ديگران عشق و محبتشان را ابراز كنند، در صورتي‌كه اين موضوعي نيست كه مورد نياز مخاطبان ناشناس فضاي مجازي باشد. بسياري از روابط خارج از عرف در محيط‌هاي مجازي عادي شمرده مي‌شود و افراد گاهي با اين عادي‌سازي‌ها از خط قرمز‌هاي زندگي خانوادگي خود عبور خواهند كرد. مهم‌ترين مسئله در مواجهه با فضاي مجازي زماني است با ويژگي‌هايي كه براي آن تعريف كرده‌ايم، آنجا را بهشت دنيايي خود تصور كنيم. هنگام برخورد با مشكلات به آنجا پناه ببريم و با غرق‌شدن در آن به خيال خود مسائل را مرتفع سازيم. همانند زماني كه زوجي بعد از كشمكش و جدال بر سر موضوعي به جاي آنكه در فضايي آرام به گفت‌وگو بپردازند و مشكل خود را حل كنند، هر كدام به فضاي مجازي پناه مي‌برند تا از جنجال بيشتر جلوگيري كنند. غافل از اينكه مسئله زندگي مشترك خود را حل نشده باقي مي‌گذارند و با اين كار فاصله بيشتري از يكديگر مي‌گيرند.

با اين همه هنوز قدرت اختيار و حق انتخاب در دست خودمان است. نتايج مفيد و غيرمفيد، حاصل مديريت ما در زندگي حقيقي و فضاي مجازي مي‌باشد. مي‌توانيم اين فضا را طوري مديريت كنيم كه به زندگي بهتر ما كمك كند يا با سوء‌مديريت آن مشكلات و تهديدهاي فضاي مجازي را سهم زندگي خود كنيم.