طرح «ائتلاف دریایی» نیامده به گل نشست!

حمله به شش نفت‌کش از سوی طرف‌های ناشناس و توقیف نفت‌کش انگلیسی از سوی جمهوری اسلامی ایران، آمریکا و انگلیس اعلام کردند که به دنبال تشکیل یک ائتلاف دریایی در منطقه هستند. هدف از تشکیل این ائتلاف به‌ظاهر تأمین امنیت تردد کشتی‌های تجاری عنوان‌شده است.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرد که کشورش از بریتانیا، فرانسه، آلمان، نروژ، ژاپن، کره جنوبی و استرالیا دعوت کرده است تا به ائتلاف امنیتی در تنگه هرمز ملحق شوند تا امنیت تردد کشتیرانی در این آبراهه تأمین گردد. مقامات ایرانی در مقابل گفته‌اند که ایران تمامی تلاش خود را برای امنیت این منطقه و به‌ویژه تنگه هرمز به کار خواهد بست؛ زیرا ایران خود تولیدکننده و صادرکننده نفت است و امنیت خلیج‌فارس در وهله اول برای ایران بسیار مهم است. برخی از کارشناسان حضور نیروهای احتمالی ائتلاف در خلیج‌فارس را مسئله دیگری به‌غیراز تأمین امنیت این بخش می‌دانند و معتقد هستند مسائل دیگری در پشت پرده وجود دارد. برخی از کارشناسان حتی اعتقاددارند هدف آمریکا از تحریم‌های ایران حذف رقیب قدرتمند خود از بازار جهانی است و اینکه بتواند جای ایران را در بازار جهانی انرژی پر کند و برخی دیگر تشکیل ائتلاف آمریکا برای تنگه هرمز را ابزاری برای کنترل نفت، برای بازارهای انرژی به آسیا مخصوصاً چین مرتبط می‌دانند؛ اما آنچه تقریباً همه تحلیلگران در مورد آن اتفاق‌نظر دارند، عدم وجود شانس موفقیت برای این طرح است.

حدود دو هفته پیش بود که ترامپ گفت با بریتانیا در مورد نفت‌کش توقیف‌شده‌شان در خلیج‌فارس گفتگو می‌کند؛ اما دو روز بعد پمپئو اعلام کرد بریتانیا خودش باید مواظب کشتی‌هایش باشد. بااین‌حال شش روز بعد همکاری دو کشور در این زمینه طی یک مکالمه تلفنی میان ترامپ و جانسون نخست‌وزیر جدید بریتانیا مطرح شد. همه این اخبار حاکی است حتی میان لندن و واشنگتن نیز در این زمینه اختلافات جدی وجود دارد.
آمریکا در کسب حمایت هم‌پیمانان خود برای ائتلاف‌سازی در گذرگاه‌های محل عبور نفت‌کش‌ها در منطقه خاورمیانه با سختی‌هایی روبرو است. هم‌پیمانان واشنگتن در پیوستن به این ائتلاف تردید دارند. آن‌ها نمی‌خواهند خود را در این مسیر تنش‌زا وارد کند.

«یحیی الکبیسی» تحلیلگر مسائل سیاسی به روزنامه «عربی ۲۱» مصر گفت بسیاری از کشورها به درخواست آمریکا برای تشکیل ائتلاف پاسخ مثبت نخواهند گفت. کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس امکانات لازم برای پیوستن به ائتلاف را ندارند. در واقع این ائتلاف چیز تازه‌ای نیست. آمریکا با عرض‌اندام در برابر ایران به دنبال سلطه گری در منطقه است. این ائتلاف، نمایشی بیش نیست. هیچ توجیه واقعی برای تشکیل این ائتلاف وجود ندارد و به‌ناچار با شکست روبرو خواهد شد. امنیت دریانوردی هر منطقه‌ای از جهان در درجه نخست بر عهده کشورهای ساحلی آن منطقه است و هیچ کشوری حق دخالت و ارسال ناوگان‌ها را ندارد. ازاین‌رو، ائتلاف‌سازی‌های بدون توجیه، بحران و تنش و ناآرامی را به دنبال دارد. حضور هم‌پیمانان منطقه‌ای آمریکا در این ائتلاف هم قواعد معادله را تغییر نخواهد داد؛ زیرا این کشورها در منطقه پایگاه‌ها و کشتی‌هایی را دارند و ورود آن‌ها به ائتلاف دریایی چیزی را در موازنه‌های موجود تغییر نخواهد داد. آمریکا به دنبال تشکیل این ائتلاف باهدف تبلیغات رسانه‌ای است و نیروهای دیگر کشورها هم در بهترین حالت، تنها به شکل ظاهری و نمادین به این ائتلاف ملحق خواهند شد و ازاین‌جهت این ائتلاف شبیه ائتلاف جنگ یمن است که تنها عربستان و امارات در آن حضور داشتند.

روزنامه «القدس العربی» چاپ لندن درباره چرایی ناکارآمدی این طرح نوشت: پیشنهاد انگلیس با ملاحظه دیگر کشورهای اروپایی روبه‌رو خواهد شد. کشورهای اروپایی تمایلی برای ورود به بحرانی که کاخ سفید آن را بر این کشورها تحمیل می‌کند، ندارند. اگرچه انگلیس تلاش می‌کند از تجربه گذشته کشورهای اروپایی در تشکیل نیرویی برای رویارویی با نیروهای سومالی که کشتی‌های ماهیگیری و نفت‌کش‌ها را در شاخ آفریقا تهدید می‌کردند، استفاده و برای مقابله با ایران ائتلاف‌سازی کند؛ اما اکنون اروپایی‌ها با یک قدرت منطقه‌ای به نام ایران روبرو هستند که با سرنگونی پهپاد آمریکایی و جلوگیری از ورود ناو آمریکایی «ابراهام لینکلن» به خلیج‌فارس قدرت نظامی شگفت‌آور خود را نشان داده است. با وجود قدرت نظامی و موشکی ایران و تاکتیک نظامی این کشور که بر هزاران قایق کوچک موشک‌انداز استوار است کشتی‌های جنگی کشورهای اروپایی قدرت رویارویی با این کشور را نخواهد داد. در پاریس، برلین، مادرید و روم این رویکرد وجود دارد که آمریکا، انگلیس را به‌سوی طرح جنجال‌آفرین خود سوق داده است.

روزنامه «الرای» کویت هم این طرح را شکست‌خورده و حتی نقض غرض توصیف کرده و در تحلیلی نوشت: هرچند که حضور نظامی غربی‌ها در منطقه خلیج‌فارس تقویت شود بانک اهداف ایران گسترده‌تر خواهد شد و ایران آسان‌تر می‌تواند بدون نیاز به موشک‌های دوربرد اهداف خود را انتخاب کند. آمریکا به جنگی که نتیجه آن مشخص است به‌ویژه با ایران وارد نخواهد شد. واشنگتن تنها با آتش‌بازی می‌کند و برای کشورهای منطقه این‌گونه وانمود می‌کند که کشورهای غربی دارای قدرت گسترده‌ای هستند. این در حالی است که کشورهای غربی در شرایط تردید به سر می‌برند و شکننده هستند. به‌هرحال تمام شواهد و قرائن نشان می‌دهد طرح ائتلاف دریایی غرب در خلیج‌فارس جنین مرده‌ای است که پیش از تولد، شکست آن آشکارشده و راه به‌جایی نخواهد برد. آلمانی‌ها به‌صراحت مشارکت در این طرح را رد کرده‌اند و یک نشریه آمریکایی درباره انگلیس می‌گوید: آن‌ها برای رویارویی با ایران نه کشتی دارند و نه دوست! اگر هدف این طرح مرعوب کردن ایران باشد، سناریونویسان آن بهتر از هرکسی می‌دانند که جمهوری اسلامی هراسی از این ائتلاف‌های پوشالی و تبلیغاتی ندارد، اما اگر هدف دوشیدن بیشتر کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس باشد، بعید نیست که موفق باشد. این کشورها نشان داده‌اند استعداد خوبی در دوشیده شدن توسط کشورهای غربی دارند.