دفاع مقدس در نبرد ذهن‌ها

پایگاه رهنما:

امام روح‌الله^{(قدس سره)} در پیام خود خطاب به مردم ایران به مناسبت سالگرد کشتار خونین مکه و قبول قطعنامه 598 فرمودند: «ما می‌گوییم تا شرک و کفر هست، مبارزه هست. و تا مبارزه هست، ما هستیم.» این اصل الهی همیشه‌ی تاریخ بوده و نبرد حق‌ و باطل را رقم زده است. با پایان هشت سال دفاع مقدس، کفر و ظلم دست از مبارزه بر نداشته‌اند و ما نیز هیچ‌گاه مبارزه را رها نکرده‌ایم؛ چه اینکه اگر رها کرده بودیم، امروز نامی از انقلاب اسلامی نبود. اما مهم‌ترین درسی که ما از گنجِ جنگ در هشت سال دفاع مقدس آموختیم چیست و چگونه می‌توانیم از آن درس، برای نبرد امروزمان استفاده کنیم!؟ شاید برای پاسخ به این پرسش مهم، باید سراغ نابغه‌ی شهدای هشت سال دفاع مقدس –یعنی شهید حسن باقری- برویم. حسن باقری پیش از جنگ «خبرنگار» بود و تجربه‌ی مواجهه‌اش با «رسانه» در دفاع مقدس دیروز به خوبی بهره برد. او مکانیزم شناخت زمین نبرد را طراحی کرد و ما امروز باید بتوانیم نقشه‌ی زمین «نبرد ذهن‌ها» را روی کالک بکشیم و برای دفاع، برنامه‌ریزی کنیم.

• گام اول؛ اطلاعات عملیات

حسن باقری در دفاع مقدس با استفاده از تجربیات خبرنگاری خود، به جمع‌آوری اطلاعات، نقشه‌ها و کالک‌های عملیاتی و ضبط صدا در جبهه‌ها پرداخت و این اسناد را به گزارش‌های سازمان‌یافته تبدیل کرد؛ به عبارت دیگر، جانی به «اطلاعات عملیات» بخشید. امروز نیز نخستین قدم برای موفقیت در دفاع مقدس مقابل شرک و کفر، آن است که زمین مبارزه را خوب بشناسیم. اگر دشمن دیروز زمین خاکی را اشغال کرده بود، امروز با پیشرفت فناوری و پیچیده‌تر شدن رسانه، به دنبال اشغال ذهن‌هاست. بنابراین دفاع مقدس امروز نیز، دفاع از ذهن‌هاست. چگونه باید برای مواجهه با کفر و شرک در این نبرد آماده شویم!؟ راه همان است که حسن باقری به ما آموخته است؛ باید «اطلاعات عملیات» تشکیل دهیم، در مورد رسانه –که ابزار نبرد امروز است- اطلاعات جمع‌آوری کنیم، برای عملیات رسانه‌ای نقشه و کالک ردیف کنیم و هوشمندانه به مبارزه برخیزیم.

• رسانه‌ی امروز

رسانه از آن روزی که مصداقش رادیو بی‌بی‌سی بود و با ذکر جمله‌ی «اکنون ساعت دقیقاً ۱۲ نیمه شب است» کودتای 28 مرداد را رقم زد، بسیار متفاوت شده است. امروز گوشی‌های هوشمند و اینترنت همراه و گذار از ارتباطات جمعی به ارتباطات شبکه‌ای، ارتباطات رسانه‌ای عمودی را به ارتباطات رسانه‌ای افقی تبدیل کرده؛ هر روز از نقش شبکه‌های تلویزیونی کاسته می‌شود و وزن شبکه‌های اجتماعی پررنگ‌تر می‌شود. زمین ذهن جامعه، امروز در دستان انسان‌رسانه‌ها است. در سال‌های دفاع مقدس اگر پس از هر اتفاق، شبکه‌های تلویزیونی ملی اولین روایت را به جامعه می‌دادند و اگر این نقش در اواسط دهه‌ی هفتاد و خصوصاً دهه‌ی 1380 به دست رسانه‌های معاند افتاد، امروز عملاً روایت اول را بلاگرها و انسان‌رسانه‌ها عرضه می‌کنند و دانش شناختی می‌گوید معمولاً روایت اول از هر رویدادی در ذهن مخاطب رسوب می‌کند. مخاطب اولین روایت را می‌پذیرد و در پذیرش روایت‌های بعدی مقاومت خواهد کرد.

• انسان‌رسانه‌های انقلاب

شاید اخیراً کلیپی از بی‌بی‌سی فارسی را دیده باشید که در آن مجری ادعا می‌کند مرزها بسته است و هزاران نفر در پیاده‌روی اربعین، در تشنگی و گرسنگی گرفتارند، اما به دلیل یک ناهماهنگی، همان لحظه خبرنگار بی‌بی‌سی در عراق روی آنتن زنده می‌آید و می‌گوید مردم به‌راحتی از مرز رد می‌شوند و در تمام مسیر پیاده‌روی اربعین پر از غذا و نوشیدنی‌هایی است که به زوار ارائه می‌شود! روشن است که خبرنگار، به دلیل آنکه واقعیت را روایت کرده توبیخ خواهد شد اما فرق جریان حق با جریان باطل در نبرد ذهن‌ها همین است. کافیست ما واقعیت را در روایت اول، عرضه کنیم. برای این کار، باید ابزار لازم را داشته باشیم و آن ابزار «رسانه» است؛ منتهی رسانه به معنای امروزش؛ شاید انسان‌رسانه. انسان‌رسانه‌های انقلاب اسلامی باید تکثیر و تقویت شوند و در عرصه‌های مختلف، اولین روایت –که صحیح‌ترین و واقعی‌ترین روایت است- را عرضه کنند.

• افشای فریب در فضای مجازی

نبرد امروز اما شباهت دیگری نیز با هشت سال دفاع مقدس دارد و آن این است که در نبرد ذهن‌ها که با ابزار رسانه انجام می‌شود، آحاد مردم می‌توانند –و چه بسا لازم است- شرکت کنند. عصر شبکه‌های اجتماعی و انسان‌رسانه‌ها، همه را تبدیل به رسانه کرده است و ابزار نبرد جریان حق علیه باطل را به دست همه داده است. بنابراین مانند هشت سال دفاع مقدس که بقال و بنا و معلم و کارگر و ... در مقام رفیع بسیجی، به جهاد علیه باطل می‌رفتند امروز نیز عرصه فراهم است تا هنرمندانه، با برهان، خطابه وجدال احسن به مبارزه علیه فریب، دروغ و روایت‌های جعلی برخیزیم. به همین خاطر است که رهبر معظم انقلاب در سی‌و‌سومین سالگرد رحلت امام روح‌الله^{(قدس سره)} فرمودند: «دروغ و فریب و جنگ روانی دشمن را افشا کنید. یک روزی بود زمان امام، نه اینترنت بود، نه ماهواره‌ها به این شکل بود؛ آنجا امام می‌گفت که دشمن با قلم با شما مبارزه می‌کند؛ با قلم. امام متوجّه بود. امروز بحث قلم نیست، امروز بحث فضای مجازی است، بحث ماهواره‌ها است؛ جنگ روانی است؛ جنگ روانیِ همه‌گیر و همه‌جایی. نگذارید جنگ روانی دشمن در کشور تأثیر بگذارد.»