تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان اطلاعات در فضای مجازی

در سال‌های اخیر رشد و توسعه شبکه‌های اجتماعی میان مردم، مصرف اطلاعاتی افراد را به شکلی تصاعدی افزایش داده است. در شبکه‌های اجتماعی همه نوع اطلاعات به اشکال مختلف و در حوزه‌های گوناگون در دسترس افراد در سنین مختلف قرار می‌گیرد. عمده کاربران شبکه‌های اجتماعی در نقش مصرف‌کننده قرار دارند و تولید اطلاعات محدود می‌شود به گروه‌هایی خاصی از جامعه که هرکدام اهداف مختلفی را از محتوای تولیدی خود دنبال می‌کنند. این موج گسترده مصرف‌کنندگی و بمباران اطلاعاتی باعث به انفعال رفتن کاربران و تحت تاثیر قرار گرفتن آن‌ها می‌شود. در خیل انبوه این پیام‌های دریافتی، بخشی با استفاده از تکنیک‌های مختلف رسانه‌ای ساخته‌وپرداخته می‌شوند تا در خدمت ایجاد تأثیری در راستای اهداف سازندگان پیام باشند.

 

اگر این اصل را بپذیریم که برخلاف آنچه فکر می‌کنیم رسانه‌ها آینه‌ای نیستند که دنیا را بازتاب دهند و رسانه‌ها اخبار را منتقل نمی‌کنند بلکه اخبار را شکل می‌دهند و می‌سازند و آن‌ها اطلاعات را دست‌کاری می‌کنند و فقط بخشی از واقعیت را منعکس می‌کنند، قطعاً نوع رمزگشایی‌مان از پیام‌های رسانه‌ای تفاوت خواهد کرد. از سوی دیگر دست‌کاری پیام‌های رسانه‌ای و انعکاس رویداد‌ها می‌تواند یک محتوا را به ضد خود نیز تبدیل کرده و افکار عمومی را منحرف کند. نکته جالب آنکه برخی کاربران گمان می‌کنند با بازنشر پیام‌های تولیدی دیگران و یا اداره صفحات شخصی خود، نقشی مؤثر در فضای مجازی دارند. درصورتی‌که تولید محتوا در فضای مجازی برای مؤثر واقع‌شدن باید شکلی جریان‌ساز داشته باشد و بتواند به‌آسانی به دست مخاطب هدف برسد. همه کاربران باید بدانند که تولید محتوا باعث تولید قدرت می‌شود.

 

تولیدکنندگان محتوا تأثیرگذاران جامعه و مصرف‌کنندگان محتوا جزو تأثیرپذیران جامعه محسوب می‌شوند. تولید محتوا باعث افزایش خلاقیت ذهن می‌شود و نگاه منتقدانه و پرسشگر را تقویت می‌کند. هر چه قدر کاربران به تولید محتوا توجه بیشتری داشته باشند به یک کاربر هوشمند نزدیک‌تر هستند و هر چه قدر مصرف‌کننده باشند به کاربران زودباور و ساده‌اندیش نزدیک‌ترند. در هر جامعه‌ای وظیفه اصلی تولید محتوا بر دوش نخبگان آن جامعه قرار دارد و اگر نخبگان هم به حوزه‌های مصرف‌گرایی، به اشتراک‌گذاری مطالب، مرور صرف و دانلود محتوا روی بیاورند جامعه از ایفای نقش مؤثر در فضای بین‌المللی، تولید فکر و ثروت و حتی اشتغال محروم می‌ماند. شانه خالی کردن نخبگان از تولید اطلاعات، باعث می‌شود فضا برای محتوای زرد، سرگرمی صرف؛ غیراخلاقی، شایعات و ... بازتر شود. کاربران مصرف‌کننده خیلی زودتر از دیگران، فریب شایعات و محتوای دروغین فضای مجازی را می‌خورند و بیشتر از دیگران در معرض تهدید‌های فضای مجازی قرار دارند. البته صرف تولید اطلاعات نیز کافی نیست و کیفیت و تاثیر اطلاعات نیز مهم است. چراکه در حال حاضر اطلاعات زیادی که بسیاری از آن‌هم غیر سودمند است در فضای مجازی در حال تبادل است و این‌ها در جای خود می‌توانند آسیب‌زننده نیز باشند.

 

کسانی که مصرف‌کننده اطلاعات هستند نیز باید توجه داشته باشند روزانه چه اطلاعاتی را در رژیم مصرف رسانه‌ای خود قرار می‌دهند. یک مصرف‌کننده اطلاعات خوب بهتر به‌مراتب جایگاهی بهتر از یک تولیدکننده اطلاعات بی‌فایده و یا مخرب را دارد. اطلاعات مصرفی باید به‌صورت هدفمند انتخاب شود و برای مصرف‌کننده سودمند باشند. وقتی حجم اطلاعات تولیدی زیاد است، مصرف‌کنندگان باید با توجه به شرایط و اهدافشان، فیلتر‌هایی را برای انتخاب اطلاعات قرار دهند. به‌هرحال ‏روزانه محتوای بی‌شماری در فضای مجازی تولید می‌شود و به دست کاربران مصرف‌کننده می‌رسد؛ بنابراین جای محتوا خالی نمی‌ماند. اگر شما نقشی در این تولیدات ایفا نکنید باید نقش مصرف‌کننده بودن را بپذیرید و بهتر است خود را به یک مصرف‌کننده اطلاعات سودمند و هدفمند تبدیل کنید؛ اما اگر احساس می‌کنید که حرفی برای گفتن دارید و آن حرف در جهت تأمین منافع عمومی قرار دارد می‌توانید از بستر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی استفاده کنید و محتوای خود را به دست جامعه هدف خود برسانید.