حمله یمن به قلب صنعت نفتی 500 میلیارد دلاری عربستان

روز شنبه ۲۳ شهریورماه حمله ۱۰ پهپاد انصارالله به دو میدان نفتی در «بقیق و خریص» در شرق عربستان باعث شد تا صادرات نفت عربستان نصف شود. در این عملیات، دو مجموعه نفتی بزرگ در مناطق «بقیق» و «خریص» هدف قرار داده شد. پالایشگاه آرامکوی عربستان که در منطقه بقیق قرار دارد، یک مجتمع فرآوری نفت است که در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی ظهران واقع شده و بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت خام دنیا محسوب می‌شود. در این پالایشگاه نفت خام ترش تبدیل به نفت خام شیرین می‌شود و پس از آن از طریق خلیج‌فارس و دریای سرخ صادر می‌شود. برآورد شده که ظرفیت پالایش نفت در این پالایشگاه ۷ میلیون بشکه در روز است. خریص هم در ۱۹۰ کیلومتری جنوب غرب ظهران است و دومین چاه نفتی بزرگ عربستان است؛ اما این حمله بزرگ انصارالله چه پیام‌هایی دارد؟

پیامد‌های حمله به قلب صنعت نفتی عربستان
حمله‌های پهپادی انصارالله به تأسیسات نفتی آرامکو، پیامد‌های کوتاه‌مدت و بلندمدتی دارد. یکی از پیامد‌های کوتاه‌مدت این حمله‌ها، توقف ۵۰ درصد از تولید نفتی عربستان بود. عبدالعزیز بن سلمان که در همین ماه جاری وزیر انرژی عربستان و جانشین خالد الفالح شده است، اذعان کرده که حمله‌های پهپادی سبب توقف تولید بیش از ۵ میلیون بشکه از نفت عربستان شد. این نخستین بار بود که مقامات سعودی به عملیات دقیق نیروی هوایی یمن در عمق خاک عربستان اعتراف می‌کردند. یکی دیگر از پیامد‌های کوتاه‌مدت این حملات به تأسیسات نفتی آرامکو، ضرر هنگفت اقتصادی این شرکت بود. شبکه آمریکایی «سی ان بی سی» در گزارشی اعلام کرد خسارت‌های شرکت آرامکو به ۳۱ میلیارد دلار رسید. سومین پیامد کوتاه‌مدت این حمله، تأثیرگذاری بر بورس عربستان بود. بورس عربستان فوراً به حملات به آرامکو واکنش نشان داد و شاهد سقوط ۲ درصدی ارزش خود بود. بدون شک، تأثیرات درازمدت این حمله‌ها اهمیت بیشتری دارد. «بقیق» به قول عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان، قلب صنایع نفتی این کشور است و در واقع انصارالله و ارتش یمن قلب صنایع نفتی عربستان را هدف حمله‌های خود قرار دادند. بلومبرگ در تحلیل این حمله و با توجه به جایگاه پالایشگاه‌های «بقیق» نوشت که این حمله‌ها، عربستان را دچار سکته قلبی کرده است.

شلیک به رؤیای ۵۰۰ میلیارد دلاری بن سلمان
نکته دیگر این است که این حمله‌ها تاثیر مستقیم بر سند ۲۰۳۰ عربستان دارد و حتی می‌تواند رؤیا‌های محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان را بر باد دهد. محمد بن سلمان اخیراً خالد الفالح را به دلیل اختلاف‌نظر در خصوص سند ۲۰۳۰ به‌خصوص مخالفت الفالح با واگذاری ۵ درصد از سهام آرامکو، از سمت وزیر انرژی عربستان برکنار کرد. فروش ۵ درصد از سهام آرامکو در بازار بورس به ارزش بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون دلار رکن اساسی این سند است. انتصاب عبدالعزیز بن سلمان، فرزند پادشاه سعودی به سمت وزیر انرژی با هدف رفع موانع واگذاری سهام آرامکو انجام گرفت، اما حمله‌های پهپادی انصارالله می‌تواند واگذاری بخشی از سهام آرامکو را با مشکل مواجه کند و یا آن را به تعویق اندازد.

علاوه بر این، محمد بن سلمان جذب سرمایه‌گذاری خارجی را برای بخش نفتی عربستان یکی از اهداف اصلی خود به‌خصوص در سند چشم‌انداز ۲۰۳۰ تعیین کرده است، اما سرمایه‌گذاری خارجی بیش از هر چیز به امنیت نیاز دارد. حمله‌های پی‌درپی انصارالله و ارتش یمن به تأسیسات نفتی آرامکو و به‌خصوص حمله بزرگی نظیر آنچه اخیراً رخ داد، به معنای این است که عربستان با ناامنی مواجه شده و محیط این کشور برای سرمایه‌گذاری مناسب نیست. نکته پایانی این است که حمله‌های پهپادی به تأسیسات نفتی آرامکو در شرق عربستان که در فاصله ۱۲۰۰ کیلومتری صنعا قرار دارد، نشان می‌دهد که زیرساخت‌های اقتصادی در سراسر این کشور در تیررس سلاح‌های یمنی قرار گرفته است. این وضعیت سبب می‌شود عربستان در تنگنای جنگ یمن قرار گیرد، تنگنایی که برون‌رفت از آن برای آل سعود دشوار شده است. کارشناسان امور نفت و انرژی معتقدند که حمله اخیر انصارالله یمن به غول نفتی آرامکو عربستان که ستون فقرات اقتصاد و محور چشم‌انداز توسعه ولیعهد این کشور به شمار می‌رود، در بلندمدت با تأثیر بر عرضه پنج درصد از سهام آرامکو در بازار‌های جهانی و قیمت آن و همچنین کاهش جذابیت سهام این شرکت برای سرمایه‌گذاران، آینده نفتی عربستان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. با هر حمله جدید به عربستان و هر ضربه جدیدی که نیرو‌های یمنی به این کشور وارد می‌کنند، پرسش‌ها درباره فایده تسلیحاتی که عربستان از غرب و در صدر آن‌ها آمریکا خریداری کرده است، بار دیگر مطرح می‌شود. این تحولات نشان می‌دهد جز متوقف کردن تجاوزات به ملت یمن و محاصره این کشور هیچ راهی برای پایان دادن به حملات یمنی‌ها وجود ندارد. به دنبال این حملات، برخی کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند قیمت نفت ۵ تا ۱۰ دلار افزایش می‌یابد. قیمت نفت به این دلیل افزایش خواهد یافت که وزیر انرژی سعودی با صدور بیانیه‌ای قطع تولید روزانه ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت (نیمی از میزان تولید روزانه نفت عربستان) در این کشور را تأیید کرده و گفته در روز‌های آتی برای جبران این کسری از ذخایر نفتی استفاده خواهد کرد. اگرچه تقریباً همه کارشناسان می‌گویند، بازگشت به روال عادی هفته‌ها طول خواهد کشید! «اِیمی میرز جِیف» تحلیلگر انرژی خاورمیانه در شورای روابط خارجی آمریکا نیز گفته، یمنی‌ها از اهمیت بالای این تأسیسات اطلاع کامل داشته‌اند و نقطه‌ای را هدف قرار داده‌اند که حداکثر «اثرگذاری و خسارت» را ایجاد کند. رویترز گزارش داده که بازگشت آرامکو به خط تولید در طی یکی دو هفته آینده امکان‌پذیر نیست و هفته‌ها طول خواهد کشید. کارشناسان پیش‌بینی کردند تأمین ۵ میلیون بشکه در روز به‌راحتی امکان‌پذیر نیست و میزان ذخایری که کشور‌ها دارند کافی نخواهد بود حتی اگر آمریکا بخواهد با افزایش تولید و صادرات نفت بیشتری به بازار تزریق کند ماه‌ها طول خواهد کشید بازار واکنش مثبتی داشته باشد. در کل، حملات انصارالله به تأسیسات مهم نفتی شرکت آرامکوی عربستان در دو شهر بقیق و خریص در شرق این کشور، بزرگ‌تر از آن بود که سعودی‌ها بتوانند آن را تکذیب یا پنهان کنند.

همان‌گونه که «عبدالباری عطوان» کارشناس ارشد جهان عرب گفته، انصارالله یمن با حمله گسترده به میادین نفتی بقیق و خریص در عمق عربستان قواعد درگیری جدیدی را رقم‌زده و این پیام را رساند که این جنبش قادر است هرگونه اهدافی را در عمق خاک عربستان موردحمله قرار دهد. نکته مهم دیگر این است که انصارالله اعلام کرده که این عملیات مهم را با همکاری آزادگانی از داخل عربستان انجام داده است. این مسئله به این دلیل است که بسیاری از شاهزاده‌های سعودی و همچنین فعالان اجتماعی با اقدامات سرکوبگرانه بن سلمان یا زندانی‌شده‌اند و یا در تبعید به سر می‌برند. این وضعیت شرایطی فراهم کرده که مخالفان آل سعود و همچنین شیعیان مناطق الشرقیه برای رهایی از این رژیم نامشروع به دنبال ضربه زدن به آن باشند. به همین دلیل اکنون هراس دیگری بر آل سعود حاکم شده است و آن‌هم همکاری مخالفان داخلی با انصارالله است که می‌تواند عربستان را بیش از همیشه تضعیف کند و این رژیم را وادار به بازنگری در مورد ادامه جنگ علیه یمن کند. محمد البخیتی، یکی از اعضای دفتر سیاسی جنبش انصارالله یمن، با اشاره به این حمله تهدید کرد اگر عربستان به تجاوز و حملاتش به یمن پایان ندهد رزمندگان یمنی، ریاض پایتخت عربستان را به تصرف خود در خواهند آورد؛ لذا اوضاع روزبه‌روز برای آل سعود سخت‌تر و وخیم‌تر می‌شود.