چهل سال پیشرفت در حوزه فناوری اطلاعات

فضای مجازی یکی از حوزه‌هایی است که در سال‌های پس از انقلاب اسلامی پیشرفت‌های چشمگیری داشته است. این پیشرفت‌ها در شرایطی حاصل شده است که در دوران پس از انقلاب همواره هجمه همه‌جانبه استکبار جهانی و سایه شوم تحریم‌های ناجوانمردانه بر سر ملت ایران بوده است. بررسی دستاورد‌های انقلاب اسلامی در حوزه فضای مجازی نشان می‌دهد که ایران نتایج قابل قبولی که آمار‌ها آن را هم‌رده با بسیاری از کشور‌های پیشرفته دنیا نشان می‌دهد بدست آورده است. پیش از انقلاب اسلامی تلفن به عنوان یکی از درگاه‌های ارتباطی مهم پس از تلگراف و نامه شناخته می‌شد. توسعه‌ی مخابرات پیش از انقلاب اسلامی در استفاده از تلفن‌ثابت و دسترسی به آن خلاصه می‌شد، اما امروز علاوه بر توسعه تلفن‌ثابت در حوزه مخابرات که دسترسی همگان به این وسیله ارتباطی را فراهم کرده، شاهد پیشرفت در عرصه‌های مختلف مخابراتی هستیم.
پیشرفت‌های مخابراتی
پیشرفت مخابرات در عرصه‌های ماهواره‌ای، نظامی و سایبری جلوه‌ای از پیشرفت در حوزه فناوری‌های نوین است. رضا تقی‌پور وزیر اسبق ارتباطات و عضو شورای عالی فضای مجازی در این باره می‌گوید: «در طول چهار دهه گذشته از عمر انقلاب اسلامی، پیشرفت‌هایی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات اتفاق افتاده که با قبل از انقلاب غیرقابل مقایسه است. قبل از انقلاب در ۳۱۲ روستا فقط یک خط ارتباطی داشتیم و کشور از نظر ارتباطات در حوزه مخابرات و تلگراف بسیار محدود بود، اما اکنون در این حوزه در جهان حرف‌های بسیار زیادی داریم». نخستین بار تلفن ثابت در سال ۱۲۶۹ هجری خورشیدی یعنی حدود چهارده سال پس از اختراع تلفن در سال ۱۸۷۶ میلادی توسط گراهام بل به تهران رسید و بین دو ایستگاه ماشین دودی و شهر ری راه‌اندازی شد. این تاریخ را می‌توان لحظه آغاز ورود فناوری ارتباطات به ایران دانست. براساس اسناد و شواهد موجود پیش از انقلاب اسلامی حوزه صنعت فناوری ارتباطات در کشور وجود نداشت و تکنولوژی به صورت ۱۰۰ درصدی از دیگر کشور‌های دنیا وارد ایران می‌شد. پس از انقلاب تلاش جهادگرانه مهندسان و جوانان انقلابی در گذر عمر چهل ساله انقلاب اسلامی سبب شد تا امروز بتوانیم در سطح جهانی در صنعت فناوری ارتباطات حرفی برای گفتن داشته باشیم. باید توجه داشت که پیشرفت ایران در حوزه مخابرات به تعداد تلفن ثابت خلاصه نشده بلکه ایران در این بازه چهل ساله توانسته در حوزه‌های فضایی موفقیت‌های قابل‌توجهی کسب کند. براساس آمار در سال ۱۳۵۷ و هم‌زمان با پیروزی انقلاب اسلامی، تعداد ۸۰۵ هزار خط تلفن در کشور وجود داشت و ضریب نفوذ تلفن (تعداد تلفن به ازای ۱۰۰ نفر جمعیت) برابر ۲.۳۴ درصد بود، اما امروز یعنی در سال ۱۳۹۷، تعداد ۵۹ میلیون خط تلفن ثابت در کشور وجود دارد. تولید ماهواره‌های پیشرفته از دستاورد‌های حوزه فضایی ارتباطات و مخابرات است. ایران برای اولین بار ماهواره امید را در ۱۵ بهمن سال ۱۳۸۷ مقارن با سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی به فضا پرتاب کرد.
پیشرفت‌های زیرساختی
در حوزه زیرساخت‌ها هم‌اکنون ۹۸ درصد نقاط قابل تردد کشور به شبکه مخابراتی متصل است و ۱۰۰ درصد روستا‌های بالای ۲۰ خانوار به شبکه ارتباطی متصل هستند. ضریب نفوذ اینترنت کشور ۷۰ درصد است و حتی عشایر کوچ رو، در سیاه چادر‌های خود به شبکه تلفن و اینترنت پرسرعت متصل هستند. ایران در دسترسی به اینترنت پرسرعت، رتبه اول منطقه را دارد. همچنین با ۵۱۰۵۲ مقاله علمی در حوزه فناوری اطلاعات، طی بیست سال گذشته، رتبه اول منطقه را کسب کرده و رتبه اول مقالات قابل ارجاع در حوزه فناوری اطلاعات را در منطقه دارد. جوانان ایران در سال‌های مختلف، رتبه برتر المپیاد کامپیوتر را در جهان بدست آورده اند؛ و از جمله برترین استعداد‌های تحصیلی، رشته‌های مرتبط با حوزه فناوری اطلاعات است. بیش از ۱۲۰۰ شرکت دانش بنیان در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات فعال هستند. ایران از نظر تعداد شرکت‌های صادر کننده محصولات دانش بنیان در حوزه فناوری اطلاعات، در منطقه بی نظیر است؛ و در حوزه طراحی و ساخت و پرتاب ماهواره، جزو ۱۰ کشور برتر دنیا است. ایران تنها کشور منطقه است که توانایی تولید ماهواره را دارد و در توسعه کسب و کار هوشمند با بیش از ۴۰۰۰ استارت آپ مبتنی بر فناوری اطلاعات، رتبه اول منطقه را دارد. ایران جزو معدود کشور‌های تولید کننده گیرنده و فرستنده دیجیتال رادیویی و تلویزیونی است. زنجیره تلویزیون دیجیتال کشور به طور کامل بومی سازی شده است و کلیه تجهیزات و فناوری‌های فیبر نوری و سویچ‌های مربوطه در داخل تولید می‌شود. فناوری ساخت نرم افزار‌های مدیریت محتوای دیجیتال از مهمترین ارکان پخش ویدئو در بستر شبکه‌های باند وسیع در اختیار چند کشور پیشرفته دنیا و ایران اسلامی قرار دارد.
پیشرفت در حوزه خدمات و محصولات
در حوزه خدمات و محصولات ایران تنها کشور منطقه دارای موتور جستجوگر بومی است و تنها کشوری است که در منطقه از سیستم عامل بومی برخوردار است. همچنین تولید بومی انواع نرم افزار‌های کاربردی، پیام رسان ها، ویروس کش‌ها و... بیانگر سطح بالای فناوری اطلاعات در کشور است. در حوزه مخابرات جنگ نیز ایران از معدود کشور‌های تولید رادار‌های فعال و غیرفعال در جهان هست و در حوزه تولید رادار‌های آرایه فازی، رتبه نخست منطقه می‌باشد و جزو معدود کشور‌های دارای این تکنولوژی در دنیاست. یکی از اعضای شورای عالی فضای مجازی در سخنان خود با اشاره به حضور مستشاران خارجی در ایران در زمان پهلوی، به قیاس فناوری‌های موجود در زمان پهلوی با فناوری‌های موجود پس از انقلاب پرداخت و گفت: «در زمان پهلوی اگر می‌خواستیم قطعه‌ای تعویض کنیم، باید فرم‌هایی به نام ECN را پر می‌کردیم تا آن‌ها برای ما تعویض کنند، ولی الآن همان قطعات کوچک در کشور تولید می‌شود. امروز ایران فناوری‌های روز مانند VLF ,LF, VHF, UHF و ماکرویو را خودش تولید می‌کند و این اتفاق بزرگی است. امروز جمهوری اسلامی قادر است هر چیزی را که در حوزه ارتباطات نیاز دارد تولید کند و این بزرگ‌ترین دستاورد در این ۴۰ سال به حساب می‌آید».