تغییر آرایش جنگ سودان از نبرد زمینی به جنگ پهپادها

جنگ داخلی در سودان در حالی ادامه دارد که طرفین این جنگ اکنون هرکدام به پهپادهای پیشرفته مجهز شده‌اند. طی یک سال گذشته با ورود پهپادهای جدید و پیشرفته صحنه جنگ در سودان نیز دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است. براساس گزارش مانیتور جنگ سودان که تحولات سودان را از نزدیک دنبال می‌کند، چندین بازیگر کلیدی خارجی از جمله روسیه و امارات متحده عربی با ارسال هواپیماهای بدون سرنشین به طرف‌های مقابل در جنگ داخلی سودان در این جنگ مشارکت دارند.

منابع دیگری نیز تائید کرده‌اند که روسیه از آغاز  جنگ در سودان از طریق نیروهای گروه واگنر که تحت حمایت مالی کرملین قرار دارد، به نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) هواپیماهای بدون سرنشین و سایر تسلیحات رسانده است.

امارات متحده عربی هم از نیروهای پشتیبانی سریع برای محافظت از نفوذ اقتصادی و سیاسی خود در سودان و دریای سرخ حمایت می‌کند. از سوی دیگر استفاده از پهپادهای خارجی یک نوع مزیت نظامی در میدان نبرد را برای هرکدام از طرف‌های درگیر ایجاد کرده است.

کارایی پهپادها در جغرافیای سودان

جغرافیای مسطح سودان برای حملات هواپیماهای بدون سرنشین و پروازهای شناسایی بسیار مناسب است زیرا پوشش محدودی در جغرافیای سودان از نظر پستی و بلندی وجود دارد و عمده مساحت این کشور زمین‌های صاف و هموار است. دو نیروی در حال جنگ در سودان از هواپیماهای بدون سرنشین با برد بین 30 تا 4 هزار کیلومتر در استفاده می‌کنند تا با استفاده از پهپادها اطلاعات لازم، نظارت و شناسایی نیروهای طرف مقابل را بدست آوردند.

سودان حدود 1250 کیلومتر از شمال به جنوب و 1390 کیلومتر از شرق به غرب مساحت دارد. در این مساحت گسترده نیز پهپادهای دوربرد  Wing Loong II  ساخت چین که توسط امارات متحده عربی یا مصر بدست طرف‌های جنگ در سودان رسیده است یا پهپادهای ساخت ترکیه با نام پهپادهای بایرکتار TB2 (بیرقدار) از جانب دو طرف مورد استفاده قرار می‌گیرند. پهپادهای کوچکتر یا کوادکوپترهای تجاری با برد کمتر نیز برای حمله به اهداف در مناطق شهری مانند خارطوم، پایتخت سودان، استفاده شده است.

انواع پهپادهای مورد استفاده در جنگ سودان

فهرست زیر تنوع و قابلیت های اساسی برخی پهپادهای خارجی مورد استفاده در سودان را نشان می دهد. این فهرست کامل نیست، اما برخی از پهپادهای مورد استفاده در جنگ سودان را مورد اشاره قرار داده است:

وینگ لونگ II

کشور مبدا: چین، خریداری شده توسط امارات متحده عربی

کاربرد: فعالیت‌های اطلاعاتی، نظارتی و شناسایی  

برد: 2485 مایل (4000 کیلومتر)

ظرفیت بار: 400 کیلوگرم  

هزینه: 1 تا 2 میلیون دلار

مهمات: موشک های هدایت شونده لیزری؛ بمب های لیزری؛ بمب های ضد نفر

FH-95 (Feihong)

کشور مبدا: چین

کاربرد: چندگانه

برد: 155 مایل (250 کیلومتر)

ظرفیت بار: 200-250 کیلوگرم 

مهمات: بمب های هدایت شونده لیزری و موشک های نقطه زن

پهپاد کوادکوپتر

کشور مبدا: روسیه

کارایی: برای نظارت

Bayraktar TB2 (بیرقدار)

کشور مبدا: ترکیه

کاربرد: چندگانه(نظامی، شناسایی، اطلاعاتی)

برد: تا 2485 مایل (4000 کیلومتر)

ظرفیت بار: 150 کیلوگرم

هزینه: 2 تا 5 میلیون دلار 

مهمات: چهار مهمات هدایت لیزری 

DJI MAVIC 3

کشور مبدا: چین

کارایی: تجاری، پهپاد چند منظوره کوادکوپتر

برد: 18 مایل (30 کیلومتر)

قیمت: تقریباً 2000 تا 5000 دلار 

مهمات: یک تا دو نارنجک 

غیرنظامیان، قربانی حملات پهپادی

استفاده از پهپادها هزینه مالی و جانی بسیاری را به غیرنظامیان سودان در جنگ وارد کرده است. خارطوم، پایتخت این کشور اکنون به عنوان میدان اصلی جنگ صحنه بمباران‌های گاه و بیگاه توسط پهپادهای ناشناس است. حملات هواپیماهای بدون سرنشین در مناطق پر تراکم غیرنظامی مانند بازارها هر روزه به تعطیلی بازارها و تلفات گسترده شهروندان سودانی منجر شده است.

نکته قابل توجه آن که استفاده از پهپاد توسط هر دو طرف در جنگ داخلی صورت می گیرد و هر دو طرف جنگ مسئول افزایش آمار تلفات غیرنظامیان به شمار می‌روند. گزارش جدید سازمان ملل صدها تلفات غیرنظامی در حملات پهپادهای مسلح در سراسر سودان را نشان می دهد. لشکر ششم پیاده نیروهای مسلح سودان (SAF)  هم تائید کرده است که بیش از 100 پهپاد را در 10 روز سرنگون کرده است.

همچنین گزارشی که توسط Drone Wars UK منتشر شده، مرگ و زخمی شدن بیش از 943 غیرنظامی در حداقل 50 حمله پهپادی جداگانه بین نوامبر 2021 تا نوامبر 2024 در کشورهای آفریقایی از جمله سودان را تائید می‌کند.

سایر گزارش‌ها نیز تائید کرده‌اند که پهپادهای ترکیه باعث افزایش سرعت پیشروی ارتش سودان در میدان جنگ شده‌اند، اما همزمان این پهپادها باعث مرگ بیشتر غیرنظامیان شده‌اند.  یکی از مقامات نظامی ارتش سودان هم به میدل ایست آی گفته است: «در آغاز جنگ، ما بسیاری از پایگاه‌های نظامی را از دست دادیم و با چالش‌های مهمی مواجه شدیم، اما با ورود پهپادها، دست برتر در میدان جنگ را بدست آوردیم و اکنون ما پشتیبانی هوایی قدرتمندی داریم که با قدرت ما در زمین برابری می‌کند.» واشنگتن پست هم گزارش داده است که ترکیه از اواخر سال 2023 بیش از 120 میلیون دلار پهپاد به ارتش سودان فروخته است. این پهپادها و تجهیزات وابسته شامل هشت فروند پهپادTB2 و صدها کلاهک موشکی برای پهپادها است.

یک گروه تحقیقاتی نیز در تحلیلی گزارش داده است: «غیر نظامیان بی‌گناه در سودان همچنان خانه‌ها و زندگی خود را با استفاده بی‌رویه طرف‌‎های درگیر از پهپادها از دست می‌دهند.»

محققان دانشکده بهداشت لندن هم گزارش دادند که بیش از 60 هزار غیرنظامی در ایالت خارطوم از زمان آغاز درگیری بین نیروهای SAF و RSF در آوریل 2023 جان خود را از دست داده اند، هرچند به صورت دقیق مشخص نیست که چه تعداد از این تلفات به دلیل حملات هواپیماهای بدون سرنشین بوده است.