مشت آهنین اقتصاد ایران در برابر کاخ سفید

تبیین:

با انتخاب ترامپ، اظهارات زیادی درمورد تأثیر آن بر اقتصاد ایران ارائه شده است. بازار‌های ایران از مدت‌ها قبل نسبت به احتمال بازگشت ترامپ به کاخ سفید واکنش نشان داده بودند. با این حال، بعد از گذشت هیجان‌های زودگذر ناشی از بازگشت ترامپ در فضای واقعی اقتصاد ایران می‌توان به این نتیجه رسید که حتی اگر ترامپ همچون دوره گذشته بخواهد تحریم‌های سختگیرانه علیه ایران وضع کند، اوضاع به مراتب بهتر از دوره قبل خواهد بود. اما واقعیت تاسف بار آن است که در روز‌های گذشته برخی از فعالان سیاسی و مجازی به دنبال ترویج موج ترامپ هراسی افتادند و با بزرگنمایی توانایی ترامپ در تشدید تحریم‌های اقتصادی علیه ایران تلاش کردند روان مردم را به بازی بگیرند.
برخی‌ها در چند روز گذشته چنان به آیه یأس خوانی درباره انتخاب ترامپ و اثرات آن بر اقتصاد ایران و سفره مردم پرداختند که گویی ایران هیچ راهی در برابر فشار‌های آمریکا نخواهد داشت.

مسیر مصون‌سازی اقتصاد از تحریم‌های ترامپ
سال ۱۳۹۶ که ترامپ رئیس جمهور آمریکا شد، ایران به دلیل اشتباه استراتژیک دولت وقت در پایبند کردن اقتصاد به برجام، در اوج آسیب پذیری روانی قرار داشت؛ دولت روحانی با کنار نهادن همه ابزار‌های مقاوم سازی اقتصاد کشور در برابر تحریم‌ها و امید واهی به وعده‌های آمریکا در برجام، سبب شد اقتصاد ایران با آمدن ترامپ دچار چالش‌های اقتصادی جدی شود.
دولت وقت، روابط و تعاملات اقتصادی کشور با همسایگان و کشور‌های همسو همچون چین و روسیه را قربانی احیای روابط با آمریکا و اروپا کرد، اما وعده‌های غربی‌ها همگی روی کاغذ بود و با اولین تذکر آمریکا، همه شرکت‌های اروپایی از ایران خارج شدند و دست دولت را در پوست گردو گذاشتند.
مدتی بعد مسئولان ایرانی فهمیدند باید مسیر مقاوم‌سازی اقتصاد ایران در برابر تحریم‌ها را در پیش بگیرند. توجه به مقاوم‌سازی اقتصادی بدون هیچ اتکایی به مذاکرات و لغو تحریم‌های آمریکا و اروپا، اقتصاد ایران را در وضعیت مطلوبی از لحاظ مصونیت در برابر فشار‌های احتمالی آمریکا قرار داد. در واقع دولت سیزدهم به جای گره زدن اقتصاد کشور به مذاکرات و تحریم ها، کمر همت را بست و با دور زدن و خنثی کردن تحریم‌ها توانست فضای شرطی اقتصاد ایران به تحریم‌ها را به حداقل خود برساند.
دولت سیزدهم با دو برابر کردن فروش نفت ایران در اوج شرایط تحریمی آمریکا توانست تحریم‌های نفتی را به پدیده‌ای روی کاغذ تبدیل کند. اقتصاد ایران چنان مقاوم شد که توانست به راحتی تحریم‌های نفتی که بنیان آن را ترامپ گذاشته بود، دور بزند و مسیر جدید پیش روی کشور بگذارد.
اقتصاد ایران به سمتی رفت که دولت ایران توانست با مذاکرات دقیق با کشور‌های همسو توانست صادرات نفت را احیا کند و این موضوعی است که خود دولت آمریکا هم به این موضوع که مقاوم شدن اقتصاد ایران را نشان می‌دهد، اعتراف کرد. بر اساس گزارش‌های رسمی دولت آمریکا، صادرات نفت و میعانات گازی ایران پس از مبارزه این کشور با تحریم‌های ترامپ بین ۱٫۵ میلیون تا ۲ میلیون بشکه بود، در حالی که در اوایل تحریم‌های ترامپ حتی به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه هم سقوط کرده بود. اکنون این زیرساخت صادرات نفت در اختیار دولت مستقر قرار دارد و ترامپ به هیچ وجه قادر به حذف یا تضعیف آن نخواهد بود.

بازار ارز تحریم‌شکن
همچنین در دوران پساتحریم ترامپ کنترل بازار در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. دیگر کسی رفع همه مشکلات اقتصادی کشور را به پیوستن ایران به معاهده‌های خارجی همچون اف. ای. تی. اف گره نزند و بانک مرکزی تلاش‌کند قدرت خود را در کنترل بازار ارز نشان دهد. دیگر دولت نباید نظاره گر بماند تا دلالان ارزی قیمت دلار را ۸ برابر کنند و باید با اختیار دادن به بانک مرکزی، موجب کنترل بازار ارز شود. این تلاش‌ها باعث شد به خوبی مشاهده کنیم که برخلاف دوران پیروزی قبلی ترامپ در انتخابات که با انتخاب او قیمت دلار در ایران افزایش جدی پیدا کرد، اما در چند روز گذشته با وجود پیروزی ترامپ، اما قیمت ارز کاهشی نیز شد.

ترامپ‌هراسی ممنوع
از این رو در روز‌های گذشته، تعدادی از فعالان سیاسی در فضای مجازی به ترامپ هراسی پرداختند و با بیان مواضعی التماسی، مدعی شدند که با روی کار آمدن ترامپ کار برای ایران بسیار مشکل خواهد شد. آنها مدعی شدند که وضعیت اقتصادی مردم در دولت ترامپ بدتر خواهد شد. این افراد را می‌توان ترامپ هراسان نامید؛ یعنی افرادی که مروج ترامپ هراسی در داخل کشور هستند و هر میزان که دولت آمریکا در تشدید تحریم‌ها علیه ایران ناموفق باشد، این افراد تلاش دارند اینگونه القا کنند که ایران در تحریم‌ها شکست خواهد خورد.
در مقابل، اما برخی از اقتصاددانان واقعیت‌های مقاومت اقتصاد ایران در برابر تحریم‌ها را گوشزد کردند. حسن حسن‌خانی اقتصاددان در این خصوص گفته است: با توجه به سبقه فشار حداکثری در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ، امروز آمریکا دیگر ظرفیت تحریمی خاصی برای تحت الشعاع قراردادن اقتصاد ایران ندارد. البته تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران در زمان بایدن هم تغییراتی در مقایسه با ترامپ نداشت و تحریم‌های اعمال شده در زمان ترامپ عینا توسط بایدن اجرا شد.