سقوط گنبد آهنین زیر رگبار موشکی طوفان الاقصی

سحرگاه روز شنبه (۱۵ مهر)، گردان‌های عزالدین قسام، شاخه نظامی جنبش حماس، زیر پوشش سنگین موشک‌هایی که از نوار غزه شلیک شده بود، سرزمین‌های اشغالی را با عملیات «طوفان الاقصی» غافلگیر کردند.

غافلگیری حماس به تهاجم ناگهانی محدود نشد، بلکه شامل استفاده از سلاح‌ها و تاکتیک‌های جدی می‌شد که پیش از این هرگز فاش نشده بود، از جمله استفاده از پاراگلایدر، پهپاد‌ها و یک سیستم موشکی چندگانه. اما نکته مهم حجم موشک‌هایی بود که حماس در مدت ۲۰ دقیقه، بیش از ۵۰۰۰ فروند از آن‌ها را به شهرک‌های صهیونیست‌نشین شلیک کرد، اقدامی که قواعد بازی در مناقشه فلسطین را تغییر داد.

قدرت موشکی حماس که روز به روز پیشرفته می‌شود، حاصل سال‌ها تلاش بی‌وقفه جوانانی است که هدفشان نابودی رژیم جعلی اسرائیل است که مبارزه مسلحانه را تنها راه آزادسازی سرزمین‌های اشغالی می‌دانند.

مسیر دشوار تولید موشک‌های حماس

حماس در سال ۱۹۸۷ تأسیس شد و با گذشت زمان از یک جنبش مردمی به یک نیروی نظامی بزرگ تبدیل شده که جهان را شگفت زده کرده است.

اگرچه سران صهیونیستی در دو دهه گذشته تلاش زیادی کرده‌اند تا زیرساخت‌های نظامی حماس در غزه را نابود کرده و امنیت شهرک نشینان را تضمین کنند، اما جنگ‌های مکرر هم نتوانسته این جنبش را تضعیف کند و نیرد اخیر نشان داد که حماس اکنون یک جنبش نیست بلکه همانند یک ارتش کوچک عمل می‌کند که به کابوس سران تل‌آویو تبدیل شده است.

توسعه موشکی حماس، در شرایطی به دست آمده که غزه از ۱۷ سال پیش تحت محاصره شدید اقتصادی قرار دارد و هیچ کمکی از خارج به این منطقه انجام نمی‌شود، ولی جوانان فلسطینی اسیر محدودیت‌ها و محرومیت‌های جغرافیایی نشده‌اند و توانسته‌اند قدرت نظامی خود را تقویت کرده و بازدارندگی در برابر اشغالگران ایجاد کنند.

اگرچه بسیاری از کارشناسان و رسانه‌های غربی مدعی هستند که حماس به دلیل محاصره، بخشی از مایحتاج تسلیحاتی خود را از خارج و از طریق قاچاق سلاح و با کمک‌های نظامی ایران و حزب‌الله تامین می‌کند، اما بدون شک توانایی مقاومت فلسطین در ساخت سامانه‌های تسلیحاتی نسبتاً پیشرفته نشان می‌دهد که بخش اعظم این تسلیحات در داخل غزه و توسط مهندسان فلسطینی که آموزش‌های فنی را در خارج دیده‌اند، تولید می‌شوند.

پس از تأسیس گردان‌های القسام، در سال ۱۹۹۲، این جنبش با گلوله‌ها و نارنجک‌های دستی ساخته شده توسط رهبران سابق مانند مهندس «یحیی عیاش»، حمله به رژیم صهیونیستی را آغاز کرد. این جنبش بعداً در مسیر ساخت موشک‌های ابتدایی قرار گرفت که پس از عقب‌نشینی اسرائیل از غزه در سال ۲۰۰۵ به سرعت توسعه یافت.

بعداً القسام کارگاه‌های ابتدایی آهنگری را برای ساخت مهمات ایجاد کرد تا اینکه در اکتبر ۲۰۰۱ توانست اولین موشک را بسازد و آن را «قسام ۱» نامید و در آن زمان این موشک را به سمت شهرک سدروت پرتاب کرد که برد آن به ۳ کیلومتر می‌رسید.

در سال ۲۰۰۲، گردان‌های قسام موشک اصلاح شده‌ای به نام «قسام ۲» با برد ۹ تا ۱۲ کیلومتر تولید کردند. در سال ۲۰۰۵، حماس موشک «قسام ۳» را ساخت که برای اولین بار شهر عسقلان در داخل سرزمین‌های اشغالی را با بردی بین ۱۵ تا ۱۷ کیلومتر هدف قرار داد.  در جریان جنگ ۲۰۱۲، حماس از یک موشک M۷۵ با برد ۸۰ کیلومتر رونمایی کرد که به شهر تل‌آویو در مرکز اسرائیل رسید.

در جریان جنگ ۵۱ روزه تل‌آویو علیه غزه در سال ۲۰۱۴، القسام یک موشک J۸۰ را با برد ۸۰ کیلومتر به سمت تل آویو شلیک کرد.  از سوی دیگر، از موشک «سجیل ۵۵» با برد ۵۵ کیلومتر هم رونمایی کرد. همچنین در همان سال از موشک  R۱۶۰ که به سمت شهر حیفا پرتاب شد با برد حدود ۱۶۰ کیلومتر استفاده کرد.

در نبرد «سیف القدس» بین اسرائیل و حماس در می ۲۰۲۱، مقاومت فلسطین برای اولین بار از موشک Q۱۲-۲۰  استفاده کرد که بردی بین ۱۲ تا ۲۰ کیلومتر دارد و حامل کلاهک‌های انفجاری با ظرفیت تخریب بالا است.

در همان سال حماس قدس اشغالی و تل‌آویو را با استفاده از موشک A۱۲۰ که حامل کلاهک انفجاری با ظرفیت تخریب بالا و بردی در حدود ۱۲۰ کیلومتر است، بمباران کردند.

در سال ۲۰۲۱ نیز القسام موشک SH۸۵ را با برد ۸۵ کیلومتر به سمت فرودگاه بن گوریون در تل‌آویو پرتاب کرد و همچنین موشک عیاش ۲۵۰ را با برد ۲۲۰ کیلومتر به سمت فرودگاه رامون در جنوب اسرائیل پرتاب کرد که جدیدترین سامانه موشکی حماس است.

به گزارش شبکه «اسکای نیوز»، حماس در عملیات اخیر خود با پرتاب هزاران موشک از انواع مختلف، از جمله موشک‌های زمین به زمین «فاتح-۱۱۰»، سامانه دفاع هوایی «گنبد آهنین» اسرائیل را مختل کرد.  گزارش «مرکز مطالعات عمومی قدس» نشان می‌دهد که موشک‌های حماس در طول سال‌ها توسعه یافته‌اند تا ابعاد بزرگ‌تر، قابلیت انفجاری قوی‌تر و برد بلندتری داشته باشند.

انباشت ده‌ها هزار موشک در غزه

اگرچه جنبش حماس معمولا اطلاعاتی درباره ذخایر تسلیحاتی زرادخانه نظامی خود فاش نمی‌کند، گزارش‌های بین‌المللی تخمین می‌زنند که القسام ده‌ها هزار موشک تولید شده در غزه را در اختیار دارد.

روزنامه نیویورک تایمز، در  سال ۲۰۲۱ گزارش داد که اطلاعات اسرائیل تخمین می‌زند که جنبش‌های حماس و جهاد اسلامی تا ۳۰۰۰۰ موشک در اختیار دارند. با این حال، هنوز اطلاعات تایید شده‌ای در مورد حجم زرادخانه موشکی گروه‌های فلسطینی در غزه وجود ندارد.

به ادعای «موسسه یهودی امنیت ملی» مستقر در آمریکا، پس از جنگ ۲۰۲۱، حماس و جنبش جهاد اسلامی توانستند تا ۴۰ درصد از انبار موشکی خود را که هدف اصلی اسرائیلی‌ها است، حفظ کنند، یعنی ۱۱۷۵۰ موشک در مقایسه با ۲۳۰۰۰ موشک قبل از درگیری.

گروه‌های مقاومت برای اینکه دشمن اطلاعاتی از میزان توان نظامی آن‌ها در اختیار نداشته باشد، میزان تسلیحات خود را فاش نمی‌کنند تا مثل جنگ اخیر دشمن را به شدت غافلگیر کنند.

اظهارات رهبران حماس مبنی بر اینکه آنقدر سلاح در اختیار دارند که حداقل برای شش ماه می‌توانند در برابر دشمن صهیونیستی مقاومت کنند، بیانگر این است که زرادخانه‌های حماس مملو از سلاح و موشک‌هایی است که با اتکا به توانمندی‌های داخلی به دست آمده است و در هر درگیری با ارتش اسرائیل، یک شگفتانه جدید برای دشمن دارند. این بار هم موشک‌های «طوفان و عیاش ۲۵۰» رونمایی شده‌اند که در حمله به سرزمین‌های اشغالی موفق عمل کرده‌اند.

فهرست تسلیحاتی که حماس در اختیار دارد شامل انبار عظیمی از سامانه‌های موشکی کوتاه برد مانند قسام (تا ۱۰ کیلومتر) و القدس ۱۰۱ (تا حدود ۱۶ کیلومتر) است. سجیل ۵۵ (تا ۵۵ کیلومتر)، بخشی از توان موشکی حماس است.

حماس همچنین از انواع سامانه‌های دوربرد مانند M-۷۵ برد تا ۷۵ کیلومتر، الفجر (برد ۱۰۰ کیلومتر)، عیاش ۲۵۰ (برد ۲۵۰ کیلومتر) و برخی دیگر استفاده می‌کند؛ بنابراین واضح است که حماس دارای سلاح‌هایی است که می‌توانند قدس اشغالی و تل‌آویو و حیفا را هدف قرار دهند و کل نوار ساحلی را که بیشترین تراکم جمعیت و زیرساخت‌های حیاتی اسرائیل را دربرمی‌گیرد، تهدید کند. علاوه‌بر این، از موشک‌های «کورنت» هم برای انهدام خودرو‌های زرهی ارتش صهیونیستی استفاده می‌کند.

در جریان عملیات طوفان الاقصی که در آن حماس در اولین دقایق موفق به پرتاب حدود ۵۰۰۰ موشک به سمت اماکن، فرودگاه‌ها و استحکامات اشغالگران شد، حماس سلاح‌ها و تجهیزات جدیدی را که جنگجویانش برای اولین بار از آن‌ها استفاده کردند.

موشک‌های حماس به قلب تل‌آویو و اکثر شهرک‌های اسرائیلی در اطراف غزه رسید، از جمله تعدادی که توانستند به مراکز عمده جمعیتی در سراسر سرزمین‌های اشغالی برسند. با عنصر غافلگیری و شکست گنبد آهنین، این موشک‌ها تلفات سنگینی را به دشمن وارد کردند.

رونمایی از سامانه پدافند هوایی «مُتبِر ۱» در روز‌های اخیر نشان داد که پیشرفت مقاومت محدودیت نمی‌شناسد و اکنون در همه حوزه‌ها به قابلیت‌های زیادی دست پیدا کرده است.

تاکتیک‌های نظامی حماس

درحالی که رژیم صهیونیستی با استفاده از دستگاه‌های اطلاعاتی و تصاویر ماهواره‌ای و حتی نصب دوربین‌های دید در شب بر روی دیوار‌های اطراف غزه، هر گونه تحرکات حماس و جهاد اسلامی را به دقت رصد می‌کند، اما با این حال نتوانسته مانع تداوم حملات به اراضی اشغالی شود.

حماس شبکه‌ای از تونل‌های را در زیر غزه حفر کرده است که به نوعی حکم زرادخانه تسلیحاتی را برای این گروه دارند که از دید دشمن مخفی شده است.

به گفته مقامات امنیتی تل‌آویو، توانایی حماس برای دستیابی به اکثر شهرک‌های اطراف غزه با حملات هوایی، استتار کردن اجرای آن است، تاکتیکی که ارتش صهیونیستی و مقامات این رژیم را سردرگم کرده است.

اعضای نظامی حماس با اینکه موشک‌های را از دل زمین بیرون کشیده و آنرا به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک می‌کنند، اما صهیونیست‌ها نمی‌توانند مکان دقیق شلیک این موشک‌ها را شناسایی کنند و اعتراف اخیر مقامات صهیونیستی نسبت به نداشتن بانک اطلاعاتی از مراکز نظامی حماس و محل نگهداری اسرای صهیونیست، نشان داد که حماس در گمراه کردن دشمن موفق عمل کرده است.

به گزارش روزنامه «الشرق» امارات، حماس فاقد وسایل نقلیه زرهی است که اسرائیل در اختیار دارد و آن‌ها هدف بسیار آشکاری برای حملات اسرائیل خواهند بود، اما این جنبش عمدتاً برای انتقال تجهیزات و نیرو‌های خود به وسایل نقلیه چهار چرخ متحرک چند منظوره متکی است و این خودرو‌ها در عملیات اخیر هم بیش از پیش به نمایش گذاشته شده‌اند که یک مورد از توانایی آن‌ها برای تأثیرگذاری ویرانگر علیه مواضع دشمن است.

به گزارش اسکای نیوز عربی، «نبرد کنونی و اصابت دقیق موشک‌های حماس به برخی اهداف حساس در اسرائیل، نشان می‌دهد که این موشک‌ها توسط دستگاه‌های دقیق هدایت می‌شوند».

حماس چند روز پیش هم برای ترساندن دشمن، فیلم‌هایی از زرادخانه‌های موشکی در غزه را منتشر کرد که در بخشی از این فیلم نشان می‌داد که موشک‌ها از زیر زمین و از طریق محفظه‌های کوچک شلیک می‌شوند و این یکی از نگرانی‌های سران تل‌آویو از جانب گروه‌های مقاومت است که حتی در جنگ ۳۳ روز هم حزب‌الله لبنان از این شگرد‌ها برای ضربه زدن به دشمن صهیونیستی نهایت استفاده را برد.

حتی هزاران موشک بر روی دیواره تونل‌های غزه نصب شده بودند که برای شلیک به دشمن از هر منطقه‌ای دم دست بودند و می‌توانستند با جابجایی چند متری، آنرا به سمت سرزمین‌های اشغالی شلیک کنند.

ناکارآمدی سامانه‌های پرهزینه تل‌آویو

رژیم صهیونیستی با وجود صرف هزینه‌های کلان برای سامانه‌های پدافند هوایی خود، اما تاکنون در رهگیری موشک‌های مقاومت ناکارآمد نشان داده است و هر چه قدرت حماس موشکی حماس توسعه پیدا می‌کند، به همان اندازه ضعف سامانه‌های گنبد آهنین و فلاخن داود هم بر همگان ثابت می‌شود.

گردان‌های القسام، روز جمعه، برای اولین بار با بکارگیری موشک «عیاش ۲۵۰» شمال فلسطین اشغالی را هدف قرار داد.  اگرچه تصاویری از محل هدف منتشر شده که دود غلیظی از آن برخاسته است، اما منابع اسرائیلی مدعی شدند این موشک توسط سامانه پدافندی فلاخن داود رهگیری شده است.

فلاخن داود، سامانه‌ای جدید برای مقابله با تهدیداتی نظیر راکت‌های سنگین و موشک‌های بالستیک در لایه بین گنبد آهنین و پیکان است که هر رهگیری آن چیزی در حدود یک میلیون دلار هزینه دارد.

گنبد آهنین هم که با هیاهوی زیادی ساخته شد، در جنگ اخیر به شدت متزلزل نشان داده است و در ساعات اولینه شروع عملیات طوفان الاقصی، واکنشی به ۵۰۰۰ راکت حماس نشان نداد و یکی از دلایل افزایش تلفات صهیونیست‌ها که تاکنون ۱۵۰۰ کشته و بیش از ۳۴۰۰ زخمی برجای گذاشته است، ناکارآمدی این سامانه موشکی بود.

به گزارش اسپوتنیک، اگر اسرائیل تصور می‌کرد که حدود ۵ هزار موشک در یک زمان به سمت آن پرتاب می‌شود، پرتابگر‌های گنبد آهنین و همچنین موجودی موشک‌های ضد هوایی خود برای بارگیری سریع این پرتابگر‌ها را بسیار بیشتر انباشته می‌کرد.

رژیم صهیونیستی مدعی است که گنبد آهنین یک سیستم چند کاناله است که قادر است حدود ۲۰۰ هدف را ردیابی و بیش از صد هدف را ساقط کند، ولی درگیری‌های کنونی نشان داد که وقتی موشک‌های غیرهدایت‌نشده از نوع قسام پرتاب می‌شوند، این امر منجر به این واقعیت می‌شود که گنبد آهنین نمی‌تواند همه اهداف را ردیابی و رهگیری کند.  

به گقته مقامات صهیونیستی هر راکت حماس چیزی در حدود ۱۰۰ دلار هزینه دارد، اما گنبد آهنین برای هر رهگیری موشکی مقاومت، ۱۰۰ هزار دلار هزینه روی دست صهیونیست‌ها می‌گذارد. بنابراین، هر چه تعداد بیشتری از موشک‌های مقاومت به سرزمین‌های اشغالی شلیک شود، علاوه بر ایجاد ناامنی، به لحاظ مالی هم برای اشغالگران هزینه‌های زیادی دارد.