امام تاریخ ساز

مختصات اندیشه امام خمینی (ره) در بستر زمانی رویکرد «تاریخی» ندارد بلکه «تاریخ ساز» است به این معنا که دلالت های گفتاری و رفتاری ایشان برای جامعه اسلامی- ایرانی دارای قید زمان نیست که با سپری شدن زمان، معنای آن منقضی نخواهد شد. با این رویکرد تحلیلی هرگونه بعد نرم افزاری تحول خواهی از منظر امام خمینی (ره) دارای ضریب قدرت ­ساز برای جامعه ایمانی است که همسو با اندیشه مقام معظم رهبری(مدظله العالی) قابلیت اجرایی خواهد یافت.

تعریف تحول

  تغییر و تحول به‌معنای خروج از وضع و حالتی و رسیدن و مستقرشدن در وضع و حالتی دیگر است. تحول سازمانی دگرگونی یک سازمان از وضعیت موجود از حیث ساختار سازمانی، فناوری، نیروی انسانی، وظایف و عملکردهای تولیدی و خدماتی به وضعیت مطلوب و مورد نظر و به‌صورت برنامه‌ریزی شده یا نشده است. در دیدگاه رهبر معظم انقلاب، تحول حرکت جهشی و جهادی در همه‌ی بخش‌های اداری و حکمرانی کشور و در بخش‌هایی از سبک زندگی عمومی است. از نظر ایشان تحول عبارت است از: «حفظ و تقویت اصول و خطوط اساسی انقلاب و نوآوری در شیوه‌ها، روش‌ها و کارکردها.» تحول باید جهت مثبت و در جهت ارتقاء و تقویت مبانی و اصول انقلاب باشد، وگرنه صرف تحول مطلوب نیست؛ امّا تحول در نظر دشمنان این نظام، یعنی ارتجاع و نفی انقلاب و بازگشت به زمان قبل از انقلاب و دوران وابستگی و عدم استقلال و نزدیک‌بودن به هنجارهای نظام سلطه جهانی. این از نظر ما تحول در جهت منفی است که یک تغییر ماهوی نیز هست. تحول در نگاه ما حفظ اصول و آرمان‌ها و تلاش برای رفع کاستی‌های نظام است. تحول یک حرکت جهشی حساب شده است و با تغییر عادی تفاوت دارد. درست مانند جراحی بیمار برای رفع کامل بیماری است. تحول ایجاد تغییر اساسی شتابنده است.

تکاپو برای تحول

در سالیان اخیر کلید واژه تحول و تشویق به تحول آفرینی به شکل مستمر توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی بکار گرفته شده است که این مسئله نشان از ضرورت توجه به امر تحول آفرینی در کشورمان دارد. البته بایستی به این نکته توجه داشت که انقلاب اسلامی خود یک تحول بنیادی بود که به واسطه آن نظام اسلامی در کشورمان شکل گرفت و فرای آن خط بطلانی بر نظام دو قطبی جهانی کشیده شد. تحول حرکتی رو به جلو و به سمت شرایطی مطلوب‌تر است البته به شرطی که حرکت در مسیر تحول و تحول آفرینی با برنامه و در چهارچوب ارزش‌ها و اصول صورت پذیرد چرا که در غیر این صورت یک حرکت در ظاهر تحول آفرین می‌تواند زمینه حرکت در مسیر خواست و اراده بدخواهان یک ملت را فراهم آورد. رهبر انقلاب اسلامی موضوع نیاز به تحول‌خواهی و تحول‌آفرینی را مطرح کردند و فرمودند: «مقصود ما از تحوّل، ایجاد یک حرکت جهشی و جهادی است در همه‌ی بخش های اداری کشور و بخش های حکمرانی کشور و همچنین در بخش هایی از سبک زندگی عمومی -که حالا بعد نمونه‌هایی را عرض خواهم کرد- و به طور خلاصه، حفظ و تقویت اصول و خطوط اساسی انقلاب و نوآوری در شیوه‌ها و روش ها و کارکردها.» سخنرانی نوروزی رهبر انقلاب، تاکیدی جدی بر امر تحول در «جامعه، نظام و کشور» را به همراه داشت. از منظر شرط تحقق یک ایده را مطرح کردن آن برای جامعه و نخبگان و پذیرش آن ایده توسط عامه می‌دانند. بنابراین بحث و گفت وگوی عمومی درباره‌ تحول یکی از لوازم اجرایی آن است. بدون فهم عمومی و خواست عمومی نمی‌شود به سمت تحول حرکت کرد. پس روش‌های ضدمردمی و غیرمردمی از قبل شکست خورده است‌. رهبر معظم انقلاب با توضیح جنگ ترکیبی عناصر آن را برمی‌شمارند که شامل اخبار دروغ، ناامید سازی مردم، حمله به اعتقادات مردم، اختلاف افکنی و دوقطبی سازی و... می‌شود. تصحیح نقاط ضعف در این زمینه که باعث سوء استفاده دشمن می‌شود از مواردی است که باید در عرصه تحول پیش‌رو مورد توجه قرار گیرد. البته این موضوع دامنه بسیارگسترده‌ای دارد.

تحول آفرینی مبتنی بر امید و ایمان

از منظر برخی از تحلیلگران سیاسی، مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در سخنرانی مراسم ارتحال امام(ره) نشان داد، هم «ایمان با دلیل» است، هم «امید با خوش‌بینی» است. متأسفانه سال‌هاست گفتار روشنفکری در حال تئوریزه کردن مفهوم «ایمان بی دلیل» و «امید بدون خوش‌بینی» است. ولی‌فقیه اما در این سخنرانی به نحو عینی نشان داد چرا هم ایمان دلیل دارد و هم امید خوش‌بینی می‌آورد. ایشان به ما یاد دادند، «سنجه ایمان در میزان امیدواری است» و «سنجه امید در میزان ایمان است». باید هر دو این مفاهیم را در نسبت با هم در نظر گرفت. درست بر عکس کاری که روشنفکری ما با کرده است و در تلاش برای اثبات بی‌ربطی این دو مفهوم یا درک مجزای آنان بوده است. امید دلیل ایمان است، و ایمان مایه امید خوش‌بینانه است. با ایمان است که امید واهی تبدیل به امید واقعی می‌شود. ایمان بدون حرکت ممکن نیست، بنابراین امید عنصر مؤمن توأم با حرکت است نه سکون. همین امید با حرکت، بر ایمان می‌افزاید. و این تأثیر و تأثر مثبت دلیل تداوم و پایداری حرکت است. حرکت بی‌وقفه اثر عملی امیدوایمان است‌. امید و ایمان به بیان رهبرمعظم انقلاب نرم‌افزار غلبه بر مسائل و مشکلات، اصلاح مشکلات معیشتی و اقتصادی، تامین منافع ملی، مقاومت در برابر دشمنان لجوج و عنود، هدف داری و درک هوشمندانه جبهه‌بندی‌های جریان استکبار و سلطه است. از سوی دیگر باید توجه داشت که مهم ترین خطر در مسیر تحول نیز خطر انحراف است. رهبری معظم انقلاب در خطبه‌های نماز جمعه هر دو سوی این آسیب را اینگونه توصیف فرمودند: «آنهایی که به ارزش‌ها توجه می‌کنند و تحول و تغییر و پیشرفت را ندیده می‌گیرند، خطر تحجر تهدیدشان می‌کند و آنهایی که به تحول و تغییر توجه می‌کنند و ارزش‌ها را در درجه اول قرار نمی‌دهند، خطر انحراف برایشان وجود دارد. محمد جاجرمی