بازگشت سوریه به جهان عرب

پایگاه رهنما:

رصد حوادث سیاسی و دیپلماسی که این روزها در منطقه جریان دارد حکایت از تغییرات عمده در آرایش سیاسی کشورها و جانمایی آنها در شکل‌گیری نظم جدید منطقه‌ای و جهانی دارد. یکی از این وقایع، آب شدن یخ روابط دیپلماتیک بین سوریه و عربستان است که موجب نگرانی آمریکا و صهیونیست ها شده است.

احتمال بازگشت سوریه به اتحـادیه اعراب

زمانی که بحران سوریه در مارس ۲۰۱۱شروع شد و جبهه عبری-عربی-غربی همه‌جانبه در مقابل دولت سوریه صف‌آرایی کردند، شاید کمتر کسی تصور می‌کرد که پس از ۱۲ سال همین جنگ‌افروزان برای بازگشت به دمشق و ازسرگیری روابط با دولت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه تقلّا کنند اما این رویا اکنون به واقعیت تبدیل شده است. در ادامه دیدارهای مقامات عربی با مقامات سوری، این‌بار فیصل مقداد وزیر خارجه سوریه به دعوت همتای سعودی خود به عربستان سفر کرد.

مقداد با فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان در جده دیدار و گفتگو کرد. سوریه و عربستان سعودی در بیانیه‌ای مشترک برای از سرگیری خدمات کنسولی و بازگشایی سفارتخانه‌ها و پروازها پس از سال‌ها قطع روابط دوجانبه توافق کردند.

بر اساس اعلام وزارت خارجه سوریه، دو طرف هم‌چنین بر تقویت امنیت و تلاش‌های ضد تروریسم توافق کردند. دو طرف در مورد گام‌های لازم برای دستیابی به یک راه‌حل سیاسی جامع برای بحران سوریه که به همه پیامدهای آن پایان می‌دهد، دستیابی به آشتی ملی و بازگشت آوارگان سوری، کمک به بازگشت سوریه به محیط‌های عربی و ازسرگیری نقش طبیعی آن در کشورهای عربی رایزنی کردند. دو وزیر هم‌چنین توافق کردند مشکلات بشردوستانه را حل کنند و محیطی مناسب برای کمک‌ها برای رسیدن به تمام نقاط سوریه ارائه دهند.

این اولین سفر یک دیپلمات ارشد سوری به عربستان پس از گذشت بیش از یک دهه است. سفر مقداد به عربستان درحالی انجام شد که روابط دو کشور در مسیر عادی‌سازی قرار دارد و در هفته‌های اخیر عربستان موافقت خود را برای بازگشایی سفارتخانه خود در دمشق اعلام کرد. نزدیک شدن روابط عربستان و سوریه، پس از توافق اخیر تهران و ریاض، با شیب بیشتری انجام شد و به‌زودی دو کشور روابط گذشته را از سر خواهند گرفت که می‌تواند در برقراری صلح و ثبات در منطقه هم تأثیر مثبتی بگذارد. علاوه براین، بهبود مناسبات عربستان و سوریه می‌تواند در کم‌اثرکردن تحریم‌های آمریکا علیه دمشق هم مؤثر واقع شود و شیوخ ثروتمند خلیج فارس برای بازسازی سوریه و کاهش بحران اقتصادی سر کیسه را شل خواهند کرد.

مقدمه‌ای برای حضور اسد در نشست اتحادیه عرب

اگرچه سفر وزیر خارجه سوریه به عربستان در ظاهر برای بهبود روابط دوجانبه انجام شد اما در پس این سفر، اهداف منطقه‌ای نهفته است که می‌تواند مسیر بازگشت دمشق به اتحادیه عرب را هموار کند. دیدار فیصل مقداد با مقامات سعودی درحالی است که وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس روز جمعه نشستی را در شهر جده برگزار کردند و از بازگشت سوریه به اتحادیه عرب استقبال کردند.

بحث بازگشت سوریه به اتحادیه عرب از یکسال پیش در دستور کار برخی کشورهای عرب قرار گرفته است ولی به‌دلیل مخالفت‌های عربستان سعودی و قطر تاکنون نتیجه ملموسی نداشته است اما به نظر می‌رسد در هفته‌های اخیر بارقه‌های امید در این باره دیده می‌شود.

عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر اخیرا در سفر به ریاض، با ولیعهد سعودی دیدار و گفتگو کرد که مسئله بازگشت سوریه به اتحادیه عرب مهم‌ترین محور این گفتگوها بود. دولت عراق هم در هفته‌های گذشته رایزنی‌هایی را در این باره با مقامات سعودی و دیگر کشورهای عرب منطقه انجام داده بود و همه چیز برای تحقق این طرح آماده است.

نگرانی آمریکا از بازگشت سوریه به اتحـادیه اعراب

همچنان‌که برخی منابع آگاه گفته‌اند که سعودی‌ها قصد دارند بشار اسد را برای حضور در نشست اتحادیه عرب که ۱۹ می‌ در عربستان برگزار خواهد شد دعوت کنند و مشارکت اسد در این نشست پس از ۱۲ سال، رسما به انزوای منطقه‌ای دمشق پایان خواهد داد.

پس از شروع بحران سوریه در سال ۲۰۱۱، کشورهای عربی همسو با آمریکا روابط دیپلماتیک خود را با دولت سوریه قطع کردند ولی در سال‌های اخیر، با تثبیت کنترل اسد بر بیشتر بخش‌های کشور، همسایگان سوریه گام‌هایی برای نزدیک شدن به دمشق برداشته‌اند و پس از وقوع زلزله اخیر در شمال سوریه، فضا برای بازگشت اعراب به دامان سوریه به‌وجود آمده است. در روزهای گذشته نیز سفارت سوریه در تونس بازگشایی شد و مقدمه‌ای برای بازگشایی سفارتخانه دمشق در دیگر پایتخت‌های عربی بود. دولت سوریه در دوره بحران با غلبه بر گروه‌های تروریستی، تجارب زیادی را در این عرصه کسب کرده است و با بازگشت این کشور به اتحادیه عرب، اعراب می‌توانند از تجربیات آن در مقابله با تروریست‌ها استفاده کنند. بازگشت کشورهای عربی به دمشق، مهر تاییدی بر حقانیت دولت سوریه در برابر جبهه تروریست‌ها و کشورهای متخاصم بود و همه به این واقعیت پی برده‌اند.

نگرانی آمریکا از تنگ‌شدن جای پایش در سوریه

آمریکا که همچنان مهم‌ترین بازیگر مخالف پایان بحران سوریه است، اکنون از بازگشت کشورهای عربی به دامان دمشق نگران است و سعی دارد به هر نحوی شده مانع این روابط شود. در همین ارتباط، واشنگتن که از احیای روابط دمشق با کشورهای منطقه و اعراب، خشمگین است، با سفر وزیر خارجه سوریه به عربستان پس از ۱۲ سال هشدار داد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به این سفر گفت:«کشورها باید از این عادی‌سازی روابط با سوریه نتایج ملموسی دریافت کنند که وضعیت انسانی و امنیتی را برای مردم سوریه بهبود بخشد و در عین حال بر حکومت سوریه فشار وارد کند تا بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل، در روند سیاسی این کشور همکاری کند». یک مقام شورای امنیت ملی کاخ سفید نیز در این باره گفت:«موضع ما روشن است، ما روابط با حکومت اسد را بدون پیشرفت واقعی به سمت راه‌حل سیاسی مناقشه اصلی عادی‌سازی نمی‌کنیم. واشنگتن به کشورهای عربی که با حکومت سوریه در ارتباط هستند تأکید کرده که گام‌های معتبر برای بهبود وضعیت انسانی و امنیتی سوری‌ها باید در محوریت هر تعامل باشد». این مقام کاخ سفید ادعا کرد:«ما هم‌چنین به صراحت اعلام کرده‌ایم که ساختار اصلی تحریم‌هایمان علیه سوریه به قوت خود باقی است.»

واشنگتن پیش از این نیز شروطی را برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب اعلام کرده بود. نزدیک شدن مواضع سیاسی اعراب و سوریه برای منافع واشنگتن خطری جدی به شمار می‌رود، زیرا در این صورت آمریکایی‌ها نمی‌توانند برنامه‌های شوم خود را بر علیه دمشق عملی کنند. برقراری صلح و دوستی در منطقه به نفع واشنگتن و رژیم صهیونیستی نیست و آنها خواهان ناامنی و بی‌ثباتی سوریه و منطقه برای ادامه حضور نامشروع خود هستند. بنابراین، بازگشت کشورهای متخاصم به سوریه، وجهه و قدرت بشار اسد را در عرصه بین‌المللی تقویت خواهد کرد و هضم آن برای واشنگتن که همه ابزارهای خود را برای سرنگونی دولت او بکار بست، سنگین خواهد بود.

حلقه محـاصره رژیم صهیونیستی تنگ‌تر می‌شود

آمریکا و رژیم صهیونیستی سعی داشتند تا کشورهای عربی را به روند عادی‌سازی روابط کشانده و حلقه محاصره علیه سوریه و ایران را تنگ‌تر کنند اما اکنون اعراب به‌جای تل‌آویو به سمت دمشق روی آورده‌اند و با تقویت مناسبات کشورهای اسلامی، جایی برای اشغالگران آمریکا در سوریه نخواهد بود و آمریکایی‌ها با فضاحت بدتر از تجربه افغانستان، خاک سوریه را ترک خواهند کرد.