چشم انداز جهان در سال ۲۰۲۳

پایگاه رهنما:

زمانی که کرونا در اوج خود بود و روزانه جان ده ها هزار نفر را در جهان می گرفت، کسانی که تحولات جهانی را رصد می کردند و راهبرد برای جهان پسا کرونا می نوشتند، معتقد بودند تحولات جهان و بلوک بندی قدرت با فروکش کردن کرونا متفاوت از آنی خواهد بود که تا مقطع قبل از کرونا شاهد آن بوده ایم. بنابراین می توان گفت همه‌گیری کرونا در 3سال گذشته، مهم‌ترین عامل شکل‌گیری تحولات جهانی بوده است . اما شاید این نگاه تا قبل از جنگ اوکراین معنا داشت و با شروع جنگ متفاوت شد.چرا که از نگاه بسیاری، امروز این جنگ اوکراین است که به تعیین‌کننده‌ترین محرک تحولات بین‌الملل تبدیل شده است. اغلب ناظران بر این باورند که در چند ماه آینده، جهان باید همچنان با تبعات غیرقابل پیش‌بینی این درگیری بر تعاملات ژئوپلیتیک و امنیت جهانی دست و پنجه نرم کند. مبارزه برای کنترل تورم، هرج و مرج در بازار جهانی انرژی، مسیر نامشخص تعامل یا تقابل غرب با ظهور چین به‌عنوان یک ابرقدرت جهانی و تشدید فجایع اقلیمی از مهم‌ترین روند‌های جهان در سال 2023 خواهد بود.
معمای بزرگ در جنگ اوکراین
یکی از ابهامات سال 2023 میلادی، چگونگی و زمان پایان جنگ اوکراین است. برخی با اشاره به تبعات چندوجهی این جنگ ازجمله ناامنی انرژی و غذایی، تورم و رکود اقتصادی، پیش‌بینی می‌کنند که غرب در نهایت ممکن است از حمایت اوکراین خسته شود؛ امری که می‌تواند روند حمایت‌های فعلی از کی یف را عمیقاً تحت‌تأثیر خود قرار دهد. این در حالی است که با فرا رسیدن زمستان و کُند شدن روند جنگ، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، استراتژی جنگ فرسایشی را تشدید خواهد کرد و زیرساخت‌های انرژی و آب اوکراین را بیش از پیش هدف قرار خواهد داد. تصرف خرسون در جنوب اوکراین و بخش‌هایی از دونباس در شمال شرق، باعث شده که موقعیت اوکراین در جنگ تقویت شود. بر همین اساس ناظران معتقدند که گمانه زنی درباره آتش بس دائم یا موقت هنوز زود است؛ چرا که هر دو طرف احساس می‌کنند شانس برنده شدن در این میدان را دارند. اوکراین طی 3 هفته گذشته، طرح صلح 10ماده‌ای را منتشر کرد که در آن خروج روسیه از تمام مناطق اشغالی و پرداخت غرامت از سوی مسکو را خواستار شده بود که به  یک معنا به درخواست برای تسلیم شدن مسکو تلقی می‌شود. به‌نظر  می‌رسد که کلاف پیچیده جنگ اوکراین در سال 2023 نیز راه طولانی تا بازشدن دارد؛ به‌ویژه اینکه در مقابل تشدید فشارها ازجمله از سوی زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین برای دریافت کمک‌های تسلیحاتی و مالی بیشتر، برخی از نمایندگان کنگره آمریکا از دولت این کشور می‌خواهند که حمایت‌ها از کی‌یف را محدود کند.
سال سرنوشت برای اردوغان
دولت ترکیه قرار است در سال پیش رو، صدمین سال تأسیس جمهوری ترکیه که توسط کمال آتاتورک بنیان گذاشته شد را  جشن بگیرد. همزمان، برخی انتخابات سرنوشت‌ساز ریاست‌جمهوری که قرار است در این سال برگزار شود را تحولی می‌دانند که می‌تواند به عمر سیاسی اردوغان پایان دهد؛ به‌ویژه اینکه برای نخستین بار در چند دهه اخیر تمام مخالفان شناخته شده او برای شکست او ائتلاف کرده‌اند. رئیس‌جمهور ترکیه در سال 2010 وعده داد که تولید ناخالص داخلی ترکیه را تا 2 هزار میلیارد دلار افزایش دهد و تا سال 2023 اقتصاد ترکیه را به یکی از 10اقتصاد برتر دنیا تبدیل کند. این کشور امروز در رده نوزدهم اقتصاد جهانی است و تولید ناخالص داخلی ترکیه نیز از 957میلیارد دلار در سال 2013به 815 میلیارد دلار در 2021 رسیده است.
انگلیس و دولت متزلزل
پنجمین نخست‌وزیر محافظه کار انگلیس در 6 سال گذشته در شرایطی سال 2023 را آغاز می‌کند که سرنوشت دولتش نه به حمایت یا عدم‌حمایت نمایندگان حزب محافظه کار که به شرایط آب و هوایی و سرمای زمستان امسال بستگی دارد. این روزها به‌دلیل افزایش هزینه‌های بالای زندگی و دستمزدهای پایین، طیف گسترده‌ای از کارمندان و کارگران در انگلیس ناراضی هستند و به اعتصاب‌های گسترده ای دست زده‌اند؛ اعتصاب‌هایی که از 4هفته قبل آغاز شده و قرار است طی روزهای ابتدایی سال جدید هم ادامه داشته باشد. به اعتقاد ناظران، در این شرایط اگر هوا هم در زمستان پیش رو، بیش از پیش سرد شود و کمبود و گرانی دوباره حامل‌های انرژی به مرحله بحرانی برسد، باید منتظر سقوط دولت سوناک هم بود.

شکل‌گیری نسل جدید مبارزان فلسطینی

در سال 2022 ارتش رژیم صهیونیستی بارها به کرانه باختری و اردوگاه‌های مختلف از جمله اردوگاه جنین حمله کرد. طبق اعلام سازمان ملل، سال 2022 خونین ترین سال برای کرانه باختری بوده است. در این مدت 171 نفر فقط در کرانه باختری به ضرب گلوله نظامیان صهیونیستی به شهادت رسیده و همزمان 53 نفر هم در غزه به شهادت رسیده‌اند. همین وضعیت، فلسطینی‌ها و به خصوص جوانان فلسطینی‌ را به سمت تشکیل هسته‌های جدید مقاومت سوق داده است. نسل جدیدی از مبارزان فلسطینی از جمله گروه عرین الاسود در کرانه باختری شکل گرفته که به مبارزه مسلحانه اعتقاد دارند.
سرویس‌ امنیت داخلی رژیم صهیونیستی موسوم به شاباک از افزایش 30درصدی عملیات‌های مسلحانه فلسطینیان در کرانه باختری در مقایسه با سال گذشته و افزایش 600 درصدی نسبت به 2 سال پیش خبر می‌دهد؛ موضوعی که نشان می‌دهد این گروه‌ها عملیات‌های خود را مستقل از گروه‌های سنتی مقاومت فلسطینی آغاز کرده‌اند.
نتانیاهو؛ شکستی دیگر برای صهیونیست ها

3 روز مانده بود به شروع سال 2023 میلادی، تندروترین کابینه سیاسی تاریخ رژیم صهیونیستی، کار خود را به رهبری نتانیاهو آغاز کرد. نتانیاهو کابینه خود را از طریق ائتلاف با احزاب به‌شدت تندرو و افراطی دست راستی تشکیل داده است. او برای لغو پرونده‌های قضایی خود به همراهی این کابینه نیاز دارد. همین وضعیت باعث شده که نتانیاهو موقعیت قدرتمندی در کابینه خود نداشته باشد و تا‌کنون تقریبا در برابر همه خواسته‌های تندروها تسلیم شده است. از سوی دیگر، خواسته‌های اعضای افراطی کابینه، ازجمله الحاق کرانه باختری به سرزمین‌های اشغالی، لغو طرح تشکیل دولت فلسطینی و اعطای آزادی عمل به نظامیان اسرائیلی در برابر فلسطینی‌ها، آن قدر جنجالی و هزینه‌ساز است که انتظار می‌رود سیاست خارجی کابینه جدید تل‌آویو حتی با متحدان غربی و آمریکایی‌اش نیز با بحران روبه‌رو شود. بنابراین با توجه به مخالفت‌های داخلی و بین‌المللی به‌نظر نمی‌رسد که کابینه نتانیاهو موقعیت باثباتی در پیش داشته باشد.
پایان بن بست سیاسی در بغداد
عراقی ها در پائیز 2022 پس از یک‌سال توانستند به بحران سیاسی خود پایان دهند و کابینه این کشور به رهبری شیاع السودانی تشکیل شد. برنامه کابینه جدید عراق مسائل داخلی، از جمله ایجاد شغل، بهبود خدمات عمومی، اصلاحات اقتصادی و مبارزه با فساد اعلام شده است. تحلیلگران یکی از مهم‌ترین چالش‌های السودانی را تضمین تامین برق و انرژی مطمئن در تابستان آینده ارزیابی کرده و پیش بینی می کنند که اگر دولت نتواند در تامین برق موفق شود ، به تجدید اعتراضات و شکل‌گیری دوباره درخواست ها برای استعفای نخست وزیر منجر خواهد شد.