به بهانه سریال این شبهای شبکه دو
ضرورت حفظ شأن زن ایرانی در سریالهای تلویزیونی
از قدیم گفتهاند، «دفاع نکردن بهتر از بد دفاع کردن است». به عبارت روشنتر، گاهی پرداختن بد و ناشیانه به یک پدیده یا مسئله فرهنگی، اجتماعی یا آیینی، باعث لوث شدن آن و از خاصیت افتادنش میشود؛ به طوری که دل را میزند و به حالت معکوس خودش تبدیل میشود.
پایگاه رهنما :
از قدیم گفتهاند، «دفاع نکردن بهتر از بد دفاع کردن است». به عبارت روشنتر، گاهی پرداختن بد و ناشیانه به یک پدیده یا مسئله فرهنگی، اجتماعی یا آیینی، باعث لوث شدن آن و از خاصیت افتادنش میشود؛ به طوری که دل را میزند و به حالت معکوس خودش تبدیل میشود. حکایت برخی فیلمها و سریالهای تلویزیونی هم حکایت همین گزاره حکمتآمیز است و سریال هفتههای اخیر شبکه دوم سیما نیز تقریبا همین حال و هوا را دارد. سریال «پدر» مدتی است که هر شب از شبکه دو پخش میشود و برای کمتر از یک ساعت، خانوادههای ایرانی را سرگرم میکند. به طور خلاصه، این سریال ماجرای دختر و پسر جوانی را روایت میکند که در دانشگاه با هم آشنا شده و ازدواج کردهاند. پسر (حامد)، دانشجویی مذهبی و حافظ قرآن، درسخوان و مورد احترام خانواده، دوستان و اساتید است، اما دختر (لیلا)، فردی نسبتا غیرمذهبی است که پایبندی چندانی به حد و مرزهای ناشی از فرهنگ ملی و دینی ندارد، با همکلاسیهای پسر به کافیشاپ میرود، در خیابان با هم کورس میگذارند و به قول جوانترها «دور دور» میکنند و از قضا میانه چندانی هم با درس و مطالعه ندارد. یک ماجرا – سرقت نمونه سوالات امتحانی از موبایل استاد – باعث لو رفتن این دختر میشود و در نتیجه، او و چند نفر از دوستان هممسلکش به اشتباه، نسبت به حامد مشکوک میشوند و به اصطلاح برایش پاپوش درست میکنند تا به خیال خودشان «خودشیرینی» او را تلافی کنند و این سرآغاز درگیری آنها و در نهایت، دلبستگی دختر جوان به این همکلاسی حزباللهی و متحول شدنش میشود. ساختار فیلمنامه این سریال به گونهای طراحی شده که از دختر جوان برای ازدواج با آن پسر اصرار است و از پسر – بدلیل علم به تفاوتهای فرهنگی و مذهبی – انکار و مخالفت. اما در نهایت کار به ازدواج آنها میرسد، البته بعدها عمر پسر جوان به دنیا نیست و از دنیا میرود. هرچند به نظر میرسد تلاش نویسنده و کارگردان سریال بر این بوده تا با استفاده از جذابیتهای امروز و مدلهای رفتاری جوانپسند، ارزش پاکی و پاکدامنی و صداقت در محیط دانشجویی را به نمایش بگذارد که در نوع خودش، قابل تقدیر است، اما نوع پرداختن به این درونمایه، از جهاتی قابل نقد و تأمل به نظر میرسد. شاید بزرگترین اشکال ماجرای به نمایش گذاشته شده در «پدر»، پرداخت سطحی و کلیشهای به مسئله ازدواج آنهم با استفاده از ماجراهای رؤیایی باشد که شاید دیگر به این شکل، کمتر بروز و ظهور داشته باشد. فیلمنامه داستان، به گونهای است که از یک طرف برخی رفتارهای خلاف عرف و شرع را – هرچند به عنوان مقدمه داستان – به نمایش میگذارد، بیآنکه تلاش هنرمندانهای برای گوشزد کردن آثار و تبعات این قبیل رفتارها و سبک زندگی به جوان امروزی داشته باشد؛ مثلا همان تعاملها و نشست و برخاستهای مختلط کافیشاپی، کورس گذاشتنهای شبانه در اتوبان و مانور نسبی اشرافیت، تعامل ناصحیح با خانواده و صحبت کردن تند و خارج از ادب با پدری که هرچند حرف ناحقی به دخترش میزند یا درگیر معاملات ناصحیح اقتصادی است. از طرف دیگر، جوان دانشجوی درسخوان و حزباللهی را که مورد سوء ظن شیطنتآمیز چند دختر و پسر همکلاسی قرار گرفته، آنقدر بیدست و پا – به قول معروف "بیعرضه" – نشان میدهد که وقتی از سر سادگی و صداقت میپذیرد که در داخل کلاس درس اشکال درسی همکلاسیاش برطرف کند، ولی متوجه میشود که دارند برایش پاپوش درست میکنند، به جای برخورد سریع، هوشمند و قاطع، به عز و التماس و انفعال میافتد و در نهایت آنقدر تعلل میکند تا مجبور شود از پنجره کلاس خودش را بیرون بیندازد و آسیب ببیند و در نهایت، در کمیته انضباطی محکوم هم بشود!
از اینها گذشته، چالش جدی دیگری که در فیلمنامه و نحوه نمایش این سریال دیده میشود، غفلت از شأن و منزلت دختر و زن ایرانی است؛ دختری که عمیقا متحول شده و تحت تاثیر اخلاق، منش و گذشت پسر جوانی که به خونش تشنه بوده، میشود و حالا برای ازدواج با او، به هر دری میزند و شبانهروز به دنبال پسر و پدرش – که مردی ثروتمند، متدین و معتمد است – افتاده تا به قول خودش، به آنها پناه ببرد! غافل از اینکه، این التماس برای ازدواج با یک پسر هرچند متدین، چقدر با کرامت و شان دختر مسلمان ایرانی همخوانی دارد؟ باز هم باید تاکید کرد که تلاش عوامل فیلم برای نمایش ارزشها و ضدارزشها قابل تقدیر است، اما هم خوب است که در پرداختن به مسائل قدری سلیقه و زیرکی به خرج داده شود و هم به چالشهای جدیتری که تهدیدکننده جوانان دانشجوی امروز است، با روشهای هنرمندانه و تاثیر گذار پرداخته شود.
ارسال نظرات