سایه تروریسم بر عزاداری محرم در افغانستان

با شروع ماه محرم الحرام، منابع محلی در ولایات شمالی افغانستان از آغاز عزاداری مراسم امام حسین (ع) در ۹ ولایت این کشور با حضور پرشور مردم در این آیین باشکوه خبر دادند. شیعیان و دوستداران اهل بیت (ع) در ولایات مختلف افغانستان، به رغم نگرانی‌های امنیتی در این کشور، خود را برای عزاداری سیدالشهدا و یاران باوفایش آماده کرده اند. به گفته علما و مسئولان هیات های عزاداری در بلخ، در اولین جلسات عزاداری حضور مردم در محرم امسال مانند سال های گذشته و حتی پرشورتر از سالهای قبل بوده است. به گفته علمای دینی در ولایت بلخ، فضای شهر مزار شریف کاملا حسینی شده، مردم در کوچه‌ها و پس کوچه‌ها پرچم‌های یاحسین، برپا کرده‌اند و آمادگی‌های لازم محرم برای برگزاری هرچه با شکوه‌تر عزاداری‌ها درنظر گرفته شده است. گزارشها حاکی است حسینیه‌ها، مساجد و اماکن عمومی در سراسر افغانستان سیاه پوش شده است تا عزاداران حسینی (ع) با حضور پرشور خود، مراسم عزاداری سید و سالار شهدا را برگزار کنند. علاوه بر شهر بلخ، ولایات سرپل، جوزجان، فاریاب و سمنگان در شمال، قندوز و بدخشان در شمال شرق نیز شاهد برپایی مراسم عزاداری هستند.  در شهر قندوز هم علاوه بر برنامه‌های عزاداری عمومی در مساجد، چندین مراسم ویژه زنان نیز در این شهر برپا شده است و زنان این ولایت گردهم می‌آیند و به یاد امام حسین و یاران آن حضرت عزاداری می‌کنند.

ماه محرم و عزاداری برای شهدای کربلا مورد احترام شیعیان و اهل تسنن افغانستان است. پیروان مذهب شیعه، همه ساله ۱۰ روز ماه محرم را در افغانستان عزاداری می‌کنند و مذاهب دیگر اسلام، مانند اهل تسنن نیز در روز دهم محرم نذر و خیرات می‌کنند. امسال هم بسیاری از شهرهای افغانستان و حتی مناطقی که در آن اکثر جمعیت آنرا اهل تسنن تشکیل می‌دهند فضای شهر آکنده از عطر محرم شده است. مسئله امنیتی همواره یکی از دغدغه‌های مهم مردم در ماه محرم بوده است و طبق گفته مقامات محلی افغان، نیروهای مردمی و دولت موقت طالبان امنیت عزاداران را تامین خواهند کرد.

افغانها برای اینکه امسال مراسم محرم را باشکوه برگزار کنند، در شب اول ماه محرم نشست مشورتی ائمه جماعات و مسئولان مساجد و ولایت‌های شمال افغانستان به منظور بحث و تبادل نظر درباره چگونگی برگزاری مراسم محرم امسال در شهر مزار شریف برگزار کردند. در این نشست علمای دینی به نمایندگی از هر ولایت طی سخنانی تجارب، برنامه‌ها و توصیه‌هایشان را برای برگزاری بهتر برنامه‌های محرم و عاشورا ارایه کردند. سخنرانان این نشست بر اهمیت عاشورا در ترویج برنامه‌های دینی، فرهنگی، امر به معروف و نهی از منکر اشاره کرده و تأکید داشتند که در ایام محرم ضمن معرفی انگیزه و فلسفه نهضت عاشورا، علیه بی‌دینی، تبعیض،  تفرقه و مشکلات موجود جامعه مبارزه شود. همچنین در شهر کابل، پایتخت افغانستان نیز نشستی بین علمای شیعه و با حضور برخی مقامات طالبان برگزار شد و در این نشست قرار شد کمیسیون اجرایی بزرگی تشکیل شود و حدود بیست هزار داوطلب مردمی را برای تامین امنیت مساجد، حسینیه‌ها و اماکن برگزاری عزاداری محرم در مراکز یاد شده مستقر کند.

محرم افغانستان زیر سایه امنیتی طالبان!

محرم امسال در افغانستان درحالی برگزار می‌شود که طالبان پس از دو دهه دوباره قدرت را به دست گرفته است و در یکسال گذشته تهدیدات تروریستی از سوی داعش علیه شیعیان افزایش یافته است. با وجود وعده‌های طالبان برای برقراری امنیت در سراسر افغانستان و حمایت از همه قومیتها و مذاهب اما با این حال، دهها حمله تروریستی علیه مناطق شیعه‌نشین و مساجد شیعیان انجام شده است. هر چند این تهدیدات نیز مانع از این نشده تا شیعیان افغانستان مراسم امام حسین (ع) را تعطیل کنند و برای اینکه نشان دهند چنین تهدیداتی آنها را از برگزاری سوگواری سید و سالار شهیدان باز نخواهد داشت امسال حتی باشکوه‌تر وارد صحنه شده‌اند.  

اکنون که طالبان حاکمیت در افغانستان را برعهده دارد مردم افغانستان انتظار دارند در برقراری امنیت عزاداری‌های حسینی فعالانه عمل نماید. بخصوص آنکه این احتمال دور از ذهن نیست که مخالفان طالبان برای ناتوان نشان دادن آن در تامین امنیت افغانستان دست به جنایت بزنند. به گفته کارشناسان افغان، آنچه در سالهای اخیر موجب نگرانی مردم افغانستان شده حملات تروریستی به مراسم عزاداری‌ها است، زیرا ناامنی‌ها در افغانستان هیچگاه منشاء مذهبی ندارد، بنابراین حملات تروریستی کاملا مسئله وارداتی در افغانستان است که از سوی گروه‌های تروریستی داعش، لشکر جنگهوی و سپاه صحابه حمایت می‌شوند.

طالبان در محرم سال گذشته که با تصرف کابل به دست این گروه مصادف شده بود، برای حفظ ظاهر و برای اینکه به شیعیان نزدیکتر شوند تعدادی از نیروهای طالبان در مراسم عزاداری شیعیان شرکت کردند. هر چند طالبان اخیرا تعطیلی روز عاشورای حسینی را از تقویم افغانستان حذف کرده و به جای آن مناسبتهای طالبانی را جایگزین کرده است اما با این حال دولت موقت ظاهرا اعلام کرده که نیروهای این گروه امنیت عزاداران حسینی را تامین خواهند کرد. اگرچه طالبان تضمین داده امنیت عزاداری‌ها را تامین کند اما با این وجود نگرانیهای زیادی در بین شیعیان نسبت به بروز ناامنی‌ و حملات تروریستی وجود دارد. چرا که طالبان پس از تصرف کابل نیز وعده‌هایی در تامین امنیت همه مردم افغانستان داده بود که در عمل ناتوانی این گروه در مقابله با تهدیدات تروریستی اثبات شد.

از سوی دیگر، جدیت طالبان در تامین امنیت عزاداران حسینی در سراسر افغانستان نیز مورد تردید است و گفته می‌شود نیروهای طالبان اهداف دیگری را از طرح تامین امنیت و حضور در بین جمعیت شیعیان دنبال می‌کنند. در همین راستا، منابع محلی در ولایت بامیان، گفته‌اند که طالبان می‌خواهد از ماه محرم برای کسب مشروعیت ومحبوبیت و ترویج تفکر طالبانی استفاده کند و گفته می‌شود طالبان برای این کار تعدادی از مبلغان خود را به مساجد و تکیه‌های عزاداری فرستاده تا به نفع حکومتش تبلیغ کنند و برای آن بودجه جداگانه‌ای اختصاص داده است. همچنین، دفتر مطبوعاتی اداره محلی طالبان در بامیان، با نشر اعلامیه‌ای گفته است که وزیر امر به معروف و نهی از منکر این گروه با بزرگان، علما دین و ساکنان بامیان دیدار داشته و از مردم خواسته تا از حکومت طالبان حمایت کنند.

آمار شیعیان افغانستان حدود 25 تا 30 درصد جمعیت این کشور برآورد شده است. در قانون اساسی مصوب سال ۱۳۸۲ و پس از سرنگونی رژیم سابق طالبان، برای اولین بار مذهب شیعه در افغانستان به رسمیت شناخته شد. هزاره بزرگترین قوم شیعه، هراتی‌ها، قزلباش‌ها و گروه‌هایی از بلوچ‌ها، تاجیک‌ها و پشتون‌ها دیگر اقوام شیعه هستند. باتوجه به اینکه طالبان در گذشته مذهب شیعه را به رسمیت نشناخته بود، به همین منظور در سیاستهای اعلانی این گروه نسبت به حمایت از مراسم‌های عزاداری شیعیان در ماه محرم نیز تردیدهایی وجود دارد. باتوجه به اینکه همه کشورها به رسمیت شناختن دولت طالبان را به تشکیل دولت فراگیر و احترام به همه اقوام منوط کرده‌اند، لذا این احتمال وجود دارد که شاید طالبان برای اینکه  نشان دهد با همه قومیتها و مذاهب در افغانستان روابط خوبی دارد، از مراسم محرم بهره‌برداری سیاسی می‌کند تا کشورها را برای به رسمیت شناخته شدن حکومتش متقاعد کند.