پنجشنبه ؛ 29 شهريور 1403
23 تير 1397 - 08:15

آیا بسته‌ی پیشنهادی اروپا منافع اقتصادی ایران را تامین می‌کند؟

در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ بود که توافقی جامع بین ایران و ۱+۵ در وین اتریش منعقد شد؛ توافقی که آن را برجام می‌خواندند. تقریباً ۳ سال بعد در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده‌ی امریکا رسماً اعلام کرد که ایالات متحده از برجام خارج خواهد شد و در یک بازه‌ی شش ماهه، تحریم‌ها علیه ایران باز خواهند گشت. ب
کد خبر : 1095

پایگاه رهنما :

در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴ بود که توافقی جامع بین ایران و ۱+۵ در وین اتریش منعقد شد؛ توافقی که آن را برجام می‌خواندند. تقریباً ۳ سال بعد در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده‌ی امریکا رسماً اعلام کرد که ایالات متحده از برجام خارج خواهد شد و در یک بازه‌ی شش ماهه، تحریم‌ها علیه ایران باز خواهند گشت. برایان هوک، سرپرست تیم آمریکا برای گفتگو با کشور‌های اروپایی در زمینه برجام گفت: بخش اول دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران روز ۴ اوت (۱۳ مرداد) و بخش دوم روز ۴ نوامبر (۱۳ آبان) به اجرا درخواهد آمد. بخش اول تحریم‌ها تجارت خودرو و فلزات و بخش دوم معاملات نفتی و بانکی با ایران را در برمی‌گیرد.
بسته‌ی ضد تحریم
پس از علنی شدن تصمیم ترامپ، سایر طرف‌های مذاکره‌کننده در مقام حرف این اقدام ایالات متحده را محکوم کرده و بر حفظ برجام تاکید کردند. اما با توجه به این‌که ایران به تمام تعهدات خود در برجام عمل کرده است و این مسئله بار‌ها توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مورد تایید قرار گرفته است، این کشور انتظار دارد از منافع حاصل از برجام به طور کامل استفاده کند. از این رو، رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) شش تضمین عملی از سوی اروپا را خواستار شدند و در بند هفتم از بسته‌ی پیشنهادی خود ذکر کردند که اگر اروپا در تعهد به این شروط تعلل کند، این حق برای جمهوری اسلامی محفوظ است که فعالیت‌های تعطیل شده‌ی هسته‌ای خود را از سر بگیرد. این بسته‌ی پیشنهادی از سوی معظم‌له بعداً از سوی پایگاه اطلاع‌رسانی ایشان «بسته‌ی ضد تحریم» نام گرفت.
دو تضمین کلیدی اقتصادی
در «بسته‌ی ضد تحریم» پیشنهاد شده از سوی رهبر انقلاب، در کنار شروط سیاسی دو شرط کلیدی اقتصادی نیز ذکر شده است که عدم رعایت آن‌ها توسط طرف‌های اروپایی رسماً منافع حاصل از برجام را برای ایران به صفر مایل می‌کند. یکی از این دو شرط، در بند دوم بسته آمده است که بر اساس آن «بانک‌های اروپایی باید انتقال وجوه مربوط به تجارت با جمهوری اسلامی را انجام دهند». در بند ششم نیز ذکر شده است که «اروپا باید فروش کامل نفت ایران را به قدری که جمهوری اسلامی می‌خواهد تضمین کند». این دو تضمین از این جنبه برای ایران حائز اهمیت است که اولاً بیش از ۳۰ درصد بودجه در ایران به طور مستقیم از فروش نفت تامین می‌شود و تحریم نفتی می‌تواند در کوتاه‌مدت به اقتصاد ایران شوک وارد کند. از همین رو برایان هوک – از مقامات وزارت خارجه امریکا- در کنفرانس خبری خود در ۱۱ تیر گفت: «هدف آمریکا افزایش فشار بر رژیم ایران برای کاهش درآمد نفت خام این کشور و رساندن آن به صفر است». در ثانی با تحریم بانکی ایران، هم شرکت‌های مختلف نمی‌توانند به منافع حاصل از سرمایه‌گذاری در ایران دست یابند و هم ایران در وصول ارز حاصل از فروش نفت خود با مشکل مواجه خواهد شد. در نتیجه اگر این دو تضمین محقق نشود، گویی برجام برای ایران «هیچ» منفعتی را به همراه نداشته است. به همین دلیل، لزومی ندارد که ایران خود را ملزم به آن بداند و همچنان به تعهدات خود پایبند باشد.
بسته‌ی اروپا و منافع ایران
اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که این اقدام امریکا بسیار خطرناک است و می‌تواند اقتصاد جهانی را به مخاطره بیندازد. یکی از گزینه‌های پیش روی ایران، بستن تنگه‌ی هرمز است که می‌تواند منجر به انفجار قیمت نفت شود و این برای هیچ کشوری خوب نیست. از این رو جمعه (۱۵ تیرماه) دومین اجلاس کمیسیون مشترک برجام بدون حضور نماینده‌ی امریکا در وین برگزار شد تا در مورد بسته‌ی پیشنهادی اروپا برای ادامه‌ی برجام که دو روز قبل به تهران تحویل داده شده بود، گفت‌و‌گو صورت بگیرد. اروپایی‌ها در این نشست سعی داشتند با ارائه‌ی پیشنهاداتی طرف ایرانی را قانع کنند که ماندنش در برجام، منافع اقتصادی‌ای بیش از خروج از برجام دارد. اما آیا دو شرط کلیدی مطرح شده در «بسته‌ی ضد تحریم» مقام معظم رهبری، در «بسته‌ی اروپایی‌ها» مراعات شده است؟! پاسخ به این پرسش با توجه به این‌که محتوای این بسته هنوز علنی نشده است، چندان آسان نیست. در خصوص تضمین فروش نفت ایران، بیژن زنگنه –وزیر نفت ایران- گفته است: «بنا بر بررسی‌های وزارت خارجه، این پیشنهاد راضی‌کننده نیست». در مورد تضمین انتقال وجوه توسط بانک‌های اروپایی نیز اگر چه پارلمان اروپا با تصویب طرحی به بانک سرمایه‌گذاری اروپا اجازه داد با ایران تجارت کند، اما اولاً این تنها یک بانک است و در ثانی، گفته می‌شود پارلمان اروپا تنها این اجازه را صادر کرده و نمی‌تواند این بانک را ملزم به ارتباط با ایران کند. با توجه به این اظهارات طرف‌های ایرانی و اروپایی می‌توان دریافت که روی کاغذ «بسته‌ی اروپایی» اگر چه سعی دارد محتاطانه امتیازاتی به ایران بدهد تا این کشور را در برجام نگه‌دارد، اما با «بسته‌ی ضد تحریم» فاصله دارد. به همین دلیل محمدجواد ظریف پس از اجلاس اخیر وین اظهار داشت: تا کنون کسی نتوانسته مشکل خروج امریکا از برجام را حل کند و این مساله هنوز باقی‌مانده است؛ بنابراین ایران حق اجرای اقداماتی را دارد. تصمیم داریم این تعهدات امروز را به تهران منتقل کنیم و مسوولان راجع به ادامه موضوع تصمیم می‌گیرند.

ارسال نظرات