ارمنستان

رییس‌جمهور در دیدار با همتای ارمنستان ی خود با اشاره به سفرش به این کشور گفت: توافقات بسیار راهگشا و مفیدی در جریان این سفر حاصل شد.

سفیر سابق ایران در ارمنستان ابراز عقیده کرد: سفر رئیس جمهور به ایروان پس از پاراف تفاهم نامه صلح میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در واشنگتن اهمیت زیادی دارد، لازم است با توجه به نقش ایران در قفقاز جنوبی همسایگان به این مسائل توجه ویژه‌ای داشته باشند.

از زمان آغاز جنگ بین ارمنستان و آذربایجان در اوایل دهه ۱۹۹۰، دو کشور به ندرت مستقیماً با هم ارتباط داشته‌اند. آنها بیشتر به متحدان تکیه کردند و از طریق میانجی‌ها مذاکره کردند، هر کدام به دنبال حامی‌ای در میان قدرت‌های بزرگ بودند. این الگو پس از جنگ دوم قره‌باغ در ۲۰۲۰ نیز ادامه داشت، زمانی که میانجی‌گری به رقابت ژئوپلیتیکی تبدیل شد—روسیه در یک طرف و بروکسل و واشنگتن در طرف دیگر، که بیشتر مانع صلح بودند تا یاری‌رسان.

توافق‌نامه‌ و کریدور پیشنهادی که عملاً اتصال زمینی جمهوری آذربایجان به نخجوان را از راه خاک ارمنستان فراهم می‌کند، برای امنیت ملی ایران پیامدهای ترکیبی و دوپهلو دارد. از منظر تهدید، اولاً این کریدور می‌تواند نفوذ سیاسی و نظامی بازیگران فرامنطقه‌ای(به‌ویژه آمریکا و ترکیه) را در قفقاز جنوبی تقویت کند و ظرفیت اثرگذاری بر توازن منطقه‌ای را بالا ببرد؛ وضعیتی که به تضعیف اهرم‌های نفوذ دیرپای ایران در این حوزه می‌انجامد. ثانیاً کنترل خطوط ترانزیتی و عبور محموله‌ها به‌دست بازیگران دوست آمریکا می‌تواند از منظر اطلاعاتی و نظامی به چالشی برای ایران تبدیل شود؛ دسترسی سریع‌تر کنشگرهای غیربومی به مناطق نزدیک مرزهای شمال‌غرب ایران، امکان جمع‌آوری اطلاعات، استقرار لجستیکی یا حتی تحرکات نامتقارن را تسهیل می‌کند. ثالثاً اگر مدیریت گذرگاه به‌نحوی شود که منافع اقتصادی و امنیتی آذربایجان و شرکای خارجی بر منافع منطقه‌ای ایران اولویت یابد، امکان کاهش اهمیت محورها و گذرگاه‌های ترانزیتی ایرانی (مانند کریدور شمال–جنوب و بنادر جنوب) وجود دارد که از منظر بلندمدت سهم ایران در لجستیک منطقه‌ای را کاهش می‌دهد

سخنگوی وزارت خارجه درباره سفر دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان به عراق گفت: این سفر در ادامه مشورت‌های ایران با کشور‌های همسایه است، این سفر یکی از اهدافش نهایی کردن تفاهم امنیتی بین دو کشور است.

تحولات اخیر در جمهوری آذربایجان، بیانگر یک دگرگونی ساختاری در نقش منطقه‌ای باکو است. این کشور عملاً به بخشی از آرایش امنیتی جدید علیه جمهوری اسلامی ایران بدل شده است. ورود رسمی ابومحمد الجولانی به باکو، نقطه عطفی در این فرایند بود؛ نقطه‌ای که از آن به بعد، مرز میان همکاری سیاسی و هم‌راستایی عملیاتی با دشمنان ایران عملاً از بین رفته است.

طی چند سال گذشته همزمان با تشدید تنش‌ها در قره باغ، برخی کشورها از جمله جمهوری آذربایجان با تشویق و حمایت ترکیه طرح مسیر شرقی و غربی زنگزور در موازات مرز ارمنستان با ایران را مطرح کردند. مسیر زنگزور قرار بود جمهوری آذربایجان را بدون عبور از ایران به منطقه نخجوان متصل کند، اما فراتر از این مسیر دسترسی ایران به ارمنستان و مسیر حمل و نقل از جنوب ایران به روسیه را مختل می‌کرد.

امضای توافق صلح بین ارمنستان و آذربایجان نقطه عطفی تاریخی برای دو کشور است که می‌تواند راه را برای همکاری‌های اقتصادی و سیاسی هموار کرده و پس از سه دهه ثبات را به قفقاز بازگرداند.

کریدور خلیج فارس ـ دریای سیاه، به دلایل متعدد برای کشور اهمیت راهبردی دارد و ایران برای بهره‌برداری از موقعیت جغرافیایی خود باید هر دو بخش کریدور شمالی و جنوبی را فعال کند.

وزارت امور خارجه جمهوری‌ آذربایجان با پیشنهاد ارمنستان مبنی بر امضای معاهده صلح بر اساس مفاد قبلا توافق‌شده، مخالفت کرده و در عین حال گفت به بحث در مورد مسائل حل‌نشده ادامه می‌دهد.

در جریان تجمع اعتراض آمیز روز و شب گذشته در مقابل پارلمان ارمنستان حدود ۱۰۰ نفر زخمی شدند، به گزارش پلیس ۹۸ معترض نیز بازداشت شدند و در عین حال درگیری بین نمایندگان موافق و مخالف دولت منجر به توقف جلسه پارلمانی شد.

به رغم اعتراضات مردمی علیه دولت ارمنستان بر سر توافقات صلح قره‌باغ، اما رهبران اپوزیسیون از وزن سیاسی لازم برخوردار نیستند که بتوانند پاشینیان را از مسند نخست وزیری به زیر کشیده و قدرت را به دست بگیرند.

با گسترش روابط بین ایران و ارمنستان همزمان با توسعه زیرساخت‌های حمل و نقل با آذربایجان، پس از سه دهه ثبات به قفقاز بازگشته و دست بازیگران خارجی برای فنته‌انگیزی بین همسایگان کوتاه خواهد شد.

با توافقات دوجانبه آذربایجان و ارمنستان برای عادی‌سازی روابط و مبادله اسرا یخ روابط دو کشور پس از سه دهه تنش آب شد و با امضای توافق صلح پایدار در آینده نزدیک، آرامش به قفقاز بازگشته و دست بیگانگان برای تنش‌آفرینی در این منطقه کوتاه خواهد شد.

اگرچه جامعه جهانی، قره‌باغ کوهستانی را به عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان به رسمیت شناخته، اما این حاکمیت پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به محل مناقشه تبدیل شده است

از جنگ پیشین قره باغ تا امروز جمهوری آذربایجان به‌دنبال یک پروژه و طرح اصلی یعنی ایجاد راهگذر(کریدور) جعلی زنگزور بوده است.

سرنوشت حل و فصل مسئله قره باغ کوهستانی به طور چشمگیری تحت تاثیر به رسمیت شناختن رسمی این منطقه به عنوان بخشی از خاک آذربایجان توسط ایروان در اجلاس سران اتحادیه اروپا در اکتبر ۲۰۲۲ و مه ۲۰۲۳ قرار گرفت.

نشست سه‌جانبه برای حل بحران قره‌باغ درحالی در مسکو برگزار می‌شود که نشست‌های قبلی دو طرف مورد مناقشه برای رسیدن به صلح نتیجه‌ای به همراه نداشته و فرصت خوبی برای ورود غرب به این پرونده امنیتی فراهم کرده تا از آب گلالود ماهی بگیرند، تحرکاتی که نگرانی روسها را دو چندان کرده است.