سرّ لیله القدر را «با هم» درک کنیم

همه ماه رمضان یک طرف و شب‌های قدرش هم یک طرف؛ شبی که از هزار ماه برتر است و سراسر خسران است اگر نتوان از لحظات آن به خوبی استفاده کرد، حداقل نباید از دعا و مناجات و استغفار که شاید مهمترین رکن این شب است، غافل شد. اما در کنار آن و با اندکی تامل میتوان راز‌های نهفتهتری را از این شب باز کرد و درس‌های بزرگتری هم از آن گرفت. اصلا در لابلای همین دعا‌ها و مناجات‌ها بزرگترین کلاس درس مدینه فاضله اسلامی برپا میشود، شاید یکی از درس‌های این کلاس، تفسیر دعای «خلصنا من النار یا رب» باشد. فرازی از جوشن کبیر که در آن از خدای رمضان میخواهیم تا «ما» را از آتش جهنم و آتش منیت‌ها و خودخواهی‌ها رهایی ببخشد، نه فقط «من» را و این یعنی خداوند دوست دارد تا برای همدیگر دعا کنیم و رهایی از ظلمت و جهنم را تنها برای خود نخواهیم و این یعنی روحیه همدلی و عشق ورزیدن به همدیگر، حتی به آن کسی که نمیشناسیمش و یا کسی که میشناسیم، اما به هر علتی از او کین‌های به دل داریم. دعا کردن و خیر خواستن برای همدیگر را در این شب و با فرازی که بیش از ۱۰۰ بار تکرار میشود و هر بار هم بعد از نام بردن از اسماءالحسنای الهی بر زبان جاری میشود، تمرین میکنیم تا یادمان نرود که به گفته بزرگان، اساس اسلام بر اصلاح اجتماع و احساس مسئولیت در قبال بندگان خداست، نه کنج عزلت گزیدن و فراموش کردن این و آن. توصیه کردهاند که اعمال شب‌های قدر را تا حد امکان در مساجد و مصلا‌ها و حسینیه‌ها و در کنار مردم بجا بیاوریم، این در جمع بودن و با جمع بودن و با جمعیت استغفار کردن درس کمی نیست، به خصوص در روزگاری که گویا یادمان رفته یا حداقل کمتر به یاد داریم که آرامش و تعالی روح مان در گروه تعالی جامعه است، اصلا یادمان رفته که چیزی فردی جواب نمیدهد بلکه باید دل روی دل باشد و دست در دست همدیگر. شاید بخاطر همین راز دعا‌های شب قدر باشد که رهبر معظم انقلاب در توصیههایشان در مورد این شب تاکید کردهاند که «به حاجات خودتان، حاجات مسلمانان، حاجات کشورتان، حاجات برادران مؤمن تان، به مریض ها، به مریضدارها، به جانبازان، به غم دیدهها، به دل‌های غمگین، به چشم‌های نگران، به نیاز‌های فراوان انسان‌هایی که حول و حوش شما زیر سقف شما و در کشور شما هستند، در دنیای اسلام هستند، روی کره خاک هستند توجه کنید؛ همه این حاجات را در این شب‌های قدر یکی یکی از خدای متعال بخواهید». همه میدانیم و با خودمان تعارف هم نداریم که بعضی جلوه‌های ناهنجار فرهنگی یا برخی کاستی‌های رفتاری و ظاهری در کشورمان، گاهی اوقات وصله ناجوری میشود بر پیکره جامعه دینی، گاهی کلا ناامید میشویم که آیا فلان زخم‌های فرهنگی جامعه ما قابل التیام هستند یا نه؟ اما فرصت‌هایی مانند شب‌های قدر که میرسد و تنوع چهره‌ها و سلیقه‌هایی که در اجتماع‌های عزا و دعا دیده میشود، یکبار دیگر متوجهمان میکند که رمضان و شب‌های قدرش فرصتی است برای کنار هم قرار گرفتن و از بین بردن فاصله‌های اجتماعی و فرهنگی و چه ظرفیتی بهتر از این، برای نزدیکتر کردن دل‌های یک جامعه و حرکت آن به سمت پیشرفت فرهنگی و اجتماعی؟ این مسئله وقتی ملموستر میشود که به کاهش آمار وقوع جرایم در ماه مبارک رمضان و بویژه شب‌های قدرش توجه کنیم و بدانیم که میتوان در شب‌هایی که از هزار ماه بهتر است، تمرین بهتر زندگی کردن در اجتماع کرد.
منزلت و قدر شب‌های قدر با همزمان شدنش با شهادت امیرالمومنین (ع) دو چندان میشود؛ فرصتی برای مروز دوباره آخرین توصیه‌های امام اول شیعیان در بستر شهادت که امروز هم میتواند سرمایه اصلاح اجتماع باشد. از طرف دیگر، منش مولای متقیان در رسیدگی به حال و روز ایتام و نیازمندان، شاید بیشتر از هر زمانی در شب‌های قدر پیش رویمان باشد و آویزه گوشمان شود، اینکه به یاد کسانی باشیم که از گردونه اقتصاد و رفاه جا ماندهاند و آبرومندانه به دنبال روزن‌های برای زندگی بهتر میگردند. خلاصه کلام اینکه رمضان و لیلهالقدرش با همه جلوه‌های آشکار و پنهان بندگی، سالی یکبار روزیمان میشود تا یادمان نرود که مسلمانی به نشستن در گوش‌های و از یاد بردن جامعه نیست، «با هم بودن» و «برای هم بودن» درس ماندگار این شبهاست و این مهربانی‌ها همان گوهری است که این روز‌ها بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز داریم.