دست خالی وزیر خارجه آمریکا از سفر به افغانستان

«مایک پمپئو»، وزیر خارجه آمریکا روز دوشنبه در راس هیاتی سیاسی و دیپلماتیک وارد کابل پایتخت افغانستان شد.

این نخستین سفر وزیرخارجه آمریکا به افغانستان پس از امضای توافق صلح با طالبان به شمار می‌رود.

همچنین از آن جا که این سفر همزمان با جنجال‌ها بر سر اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری افغانستان و عدم پذیرش این نتایج از سوی عبدالله عبدالله صورت می‌گیرد، گمانه زنی‌های مختلفی درباره این سفر صورت گرفته است.

با این حال به نظر می‌رسد که سفر وزیرخارجه آمریکا به افغانستان دستاورد و نتیجه قابل توجهی در پی نداشته است.

پایان سفر بی نتیجه وزیرخارجه آمریکا

همزمان با سفر وزیرخارجه آمریکا به افغانستان، دیدار با اشرف غنی و عبدالله عبدالله از محورهای سفر پمپئو به کابل اعلام شد.

با این حال ارگ ریاست جمهوری افغانستان پس از دیدار غنی و پمپئو در صفحه فیسبوک خود نوشت: «در این دیدار که در ارگ انجام شد و امرالله صالح معاون اول رئیس جمهور و دکتر حمدالله محب مشاور امنیت ملی نیز حضور داشتند، هر دو جانب در رابطه به پروسۀ صلح، اقدامات بعدی در این روند و اجماع منطقوی بخاطر صلح و همچنان وضعیت امنیتی و سیاسی افغانستان، بحث و تبادل نظر کردند.»

بنا بر اعلام رسانه‌های افغان با تکیه بر سخنان منابع آگاه، پمپئو علاوه بر دیدارهای جداگانه، نشستی مشترک با حضور اشرف غنی و عبدالله عبدالله برای حل اختلافات طرفین نیز برگزار کرده که این نشست بدون رسیدن به نتیجه‌ای روشن به پایان رسیده است و پمپئو در پایان این سفر یک‌روزه، به دوحه پایتخت قطر بازگشت.

از سوی دیگر پیگری مذاکرات صلح و بن بست در ارتباط با آزادی زندانیان طالبان نیز از دیگر محورهای سفر وزیر خارجه آمریکا به افغانستان بود که به نظر نمی‌رسد در این ارتباط نتیجه‌ای به دست آمده باشد.

چرا سفر وزیرخارجه آمریکا به افغانستان بی نتیجه ماند؟

افغانستان دو چالشی: شرایط افغانستان در حال حاضر به گونه‌ای است که دارای دو چالش داخلی عمده است. چالش نخست فعلی در کابل، مسئله مشروعیت دولت اشرف غنی و دولت موازی عبدالله عبدالله است. این چالش اگرچه به تازگی و پس از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در این کشور ایجاد شده، اما به نظر می‌رسد اولویت نخست فعلی در این کشور به شمار  می‌رود.

چالش متوالی بعدی نیز در افغانستان چالش به نتیجه رساندن مذاکرات و پیمان صلح طالبان و آمریکاست که با وجود امضای توافق دوحه، اما چگونگی امضای آن محل بحث و تردید است.

نکته مهم آن است که برای حل چالش صلح طالبان، در ابتدا لازم است تا چالش مشروعیت داخلی دولت و وضعیت دولت موازی عبدالله عبدالله به سرانجام برسد و مشخص است که بدون حل موضوع و تعیین تکلیف دولت داخلی افغانستان، حل چالش صلح نیز به جایی نخواهد رسید، چون بخش قابل توجهی از شهروندان افغان‌ و حامیان عبدالله عبدالله به عنوان تقریبا نیمی از جمعیت افغانستان، مشروعیت دولت اشرف غنی را زیرسوال برده و آن را رد کرده‌‍اند.

تداوم چالش مشروعیت دولت کابل: مایک پمپئو در سفر به افغانستان نتوانست مشکل چالش بر سردولت کابل و اختلاف اشرف غنی و عبدالله عبدالله را که هر دو مدعی پست ریاست جمهوری اند، حل کند. دلیل این عدم موفقیت بیش از هرچیز می‌تواند به تجربه قبلی عبدالله عبدالله در زمان دولت اوباما و مداخله جان کری در انتخابات پیشین ریاست جمهوری افغانستان اشاره کرد که در آن زمان هم اگرچه مانند امروز میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله بر سر تصاحب کرسی ریاست جمهوری افغانستان اختلاف شدیدی وجود داشت، اما با مداخله وزارت خارجه آمریکا، راه حل ایجاد دولت وحدت ملی پیشنهاد شد. با این حال عبدالله عبدالله دریافته است که در دولت قبل با وجود آن که عنوان «ریاست اجرایی» را در دست داشت، اما در عمل قدرت در دست اشرف غنی متمرکز بود و او نتوانست کاری را از پیش ببرد. به همین دلیل عبدالله عبدالله تجربه موفقی از دخالت و راه حل آمریکایی‌ها در چالش دولت داخلی افغانستان پیش رو ندارد و از همین رو نیز پیشنهادات مشابه از سوی وزیرخارجه فعلی آمریکا یعنی مایک پمپئو تحت عنوان مشارکت در قدرت را رد کرده است.

از سوی دیگر در نگاه عبدالله عبدالله، میانجی‌گری آمریکا به عنوان یک بی طرف صورت نمی‌گیرد، بلکه این میانجی‌گری با هدف حفظ اشرف غنی در قدرت و در واقع به نفع اشرف غنی است که دنبال می‎شود و از همین رو برای تیم عبدالله عبدالله؛ میانجی‌گری آمریکا قابل قبول نیست، همان گونه که پیشتر نیز میانجی گری زلمی خلیلزاد به عنوان نماینده آمریکا در امور افغانستان از سوی عبدالله عبدالله رد شده بود.

همچنین برای عبدالله عبدالله، مرحله شراکت در قدرت با حضور اشرف غنی، مسئله‌ای تمام شده است و عبدالله عبدالله در حال حاضر خود را به عنوان رئیس جمهور منتخب معرفی کرده و در این شرایط شراکت قدرت با اشرف غنی در عمل موضوعی منتفی است و به اعتقاد این نامزد انتخابات ریاست جمهوری تنها راه حل بحران، ابطال بخشی از نتایج انتخابات و بازشماری آرای مخدوش است. در این شرایط روشن است که عبدالله عبدالله پیشنهاد شراکت در قدرت از سوی آمریکا را پیشنهادی غیرقابل پذیرش ارزیابی خواهد کرد.

چشم انداز حل چالش مذاکرات صلح: در شرایطی که مشروعیت دولت کابل همچنان زیر سوال است و مداخلات آمریکا نیز تا کنون از جمله سفر اخیر مایک پمپئو نتوانسته اوضاع را در افغانستان بهبود ببخشد، مذاکرات صلح آمریکا و طالبان نیز در بن بست قرار دارد.

پمپئو پس از سفر ناموفقش به کابل از عدم حل موضوع و ادامه اختلاف میان اشرف غنی و عبدالله عبدالله ابراز تاسف کرد و از کاهش کمک‌های مالی به افغانستان خبر داد. علت این عصبانیت آمریکا از عدم حل چالش دولت داخلی در افغانستان ناشی از آن است که بن بست در ارگ ریاست جمهوری افغانستان به بن بست در مذاکرات صلح با طالبان در دوحه منجر خواهد شد و این شرایط تنها به افزایش هزینه بیشتر برای واشنگتن خواهد انجامید.

یک طرف مذاکرات صلح آمریکا و طالبان، دولت کابل است که واشنگتن از آن خواسته تا زندانیان مورد نظر طالبان را آزاد و گفتگوهای میان دولت و طالبان در ادامه روند صلح آغاز شود، اما در شرایطی که وضعیت دولت در کابل نامشخص است، در عمل پیگیری مذاکرات صلح با طالبان نیز مبهم و بی سرانجام خواهد بود. در این شرایط و در حالی که طالبان از پای بندی به توافقات و تعهدات خود در مذاکرات صلح خبر می‌دهد، مسئولیت عدم تعهدات مقابل برعهده آمریکا خواهد بود و در این شرایط شکنندگی مذاکرات مورد نظر آمریکا و طالبان قابل انتظار است که البته این شکنندگی با مسئولیت بیشتر متوجه دولت کاخ سفید خواهد بود که نتوانسته به تعهدات اعلام شده از سوی دولت کابل عمل کند و در عمل کاخ سفید ناتوان از حل چالش دو دولتی در کابل بوده است.