بستري براي حمايت از توليد داخلي

پایگاه رهنما

رشد و گسترش روزافزون فضاي مجازي واقعيت غيرقابل‌انكاري است كه ظرفيت‌هاي متعددي را در حوزه‌هاي گوناگون ايجاد كرده. براساس آمار ارائه شده از كل اتصالات در كشور، ضريب نفوذ اينترنت با احتساب ۶۱ميليون و ۷۰۹هزار و ۹۲۹ كاربر به دست آمده است و تعداد مشتركان اينترنت بر مبناي جمعيت ۷۵ميليون و ۱۴۹هزارنفر در ايران، ۴۳ميليون و ۲۶هزار و ۲۷۹نفر اعلام شده است. در بين شبكه‌هاي اجتماعي، تلگرام با 55درصد كماكان درصدر مصرف مردم كشور قرار دارد و پس از آن اينستاگرام با 23درصد در رتبه دوم جاي گرفته است. همچنين نتايج به دست آمده از نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد كه ميزان عضويت مردم در واتس‌آپ 14درصد، فيس‌بوك 4درصد، وايبر 2درصد، گوگل پلاس 2درصد و شبكه‌هاي تانگو، توئيتر و وي‌چت هر كدام نيز كمتر از يك درصد بوده است.

اين آمار و ارقام نشان‌دهنده ظرفيت بالاي تأثيرگذاري فضاي مجازي بر كاربران ايراني در عرصه‌هاي مختلف زندگي، اعم از فرهنگي، سياسي و اقتصادي مي‌باشد. توسعه فضاي مجازي، فرآيند خريد، فروش يا تبادل محصولات، خدمات و اطلاعات را از طريق شبكه‌هاي كامپيوتري و اينترنت گسترش داده اين همان چيزي است كه از آن با عنوان تجارت الكترونيك ياد مي‌شود و به گونه‌اي تحول‌يافته از تجارت سنتي است. وجود يك بازار الكترونيكي در اينترنت به نحو بارزي موجب افزايش بهره‌وري و رقابت بين شركت‌ها اعم از توليدكننده و مصرف‌كننده خواهد شد.

 توليدكنندگان داخلي براي رشد و پيشرفت خود نبايد قدرت فضاي مجازي را براي افزايش بهره‌وري دست‌كم بگيرند. ارتقاي كيفيت، كاهش قيمت، ورود به بازار رقابتي و استفاده از اهرم رسانه براي بازاريابي و تبليغات مهم‌ترين اقداماتي است كه هر توليدكننده‌اي براي ماندن در عرصه رقابت موظف به انجام آن است. فضاي مجازي با فراهم‌كردن بستر مناسب ارتباطي و اطلاعاتي، كمك به كشف مزيت رقابتي، ايجاد دسترسي به بازار فروش 24ساعته، كاهش مدارك كاغذي، صرفه‌جويي در زمان، كاهش هزينه، كاهش كاركنان و امكان تعامل مستقيم با مشتري براي دريافت بازخورد و كسب رضايت، ابزاري مهم براي موفقيت توليدكنندگان به شمار مي‌رود. فضاي مجازي براي توليدكنندگان امكان معرفي و جهاني‌‌شدن محصولاتشان با صرف هزينه پايين را فراهم مي‌كند.

امروزه از مديريت زنجيره تأمين الكترونيكي صحبت مي‌شود و اين ناشي از تأثيرگذاري بالاي فضاي مجازي بر مراحل مختلف زنجيره تأمين است. زنجيره تأمين، سيستمي متشكل از سازمان‌ها، مردم، فعاليت‌ها، اطلاعات و منابعي است كه در انتقال يك كالا يا خدمات از عرضه‌كننده به مشتري درگير هستند. در زنجيره تأمين الكترونيكي با خلق يك شبكه توليدي، عرضه‌كنندگان و مشتريان به بهترين حالت به يكديگر مرتبط مي‌شوند كه منجر به افزايش ارزش‌افزوده‌ فعاليت‌هاي توليدي خواهد شد. بخش‌هاي مختلف زنجيره تأمين مانند تأمين‌كنندگان، توليدكنندگان، توزيع‌كنندگان و مشتريان توسط فناوري اطلاعات و اينترنت توانمند مي‌شوند و از اين طريق به افزايش بهره‌وري منجر خواهند شد. براي مثال مي‌توان زنجيره تأمين الكترونيكي را در سايت «ديجي‌كالا» و «ديوار» در نظر گرفت. اين دو سايت هيچ‌كدام نقش توليدي ندارند و صرفاً ارائه‌دهنده خدمات محسوب مي‌شوند اما در جذب كاربران براي ارائه خدمات نسبتاً موفقيت‌آميز عمل كرده‌اند. در ايران توليدكنندگان خرد و تازه‌كار توانمندي بالاتري نسبت به توليدكنندگان بزرگ قديمي در استفاده از فضاي مجازي داشته‌اند. در حالي كه توليدكنندگان خرد با صرف كمترين هزينه محصول خود را در فضاي مجازي به دست مشتريان هدف مي‌رسانند، بسياري از شركت‌هاي توليدي بزرگ و قديمي با هزينه‌هاي بالاي اداره شركت و عدم سودآوري به سمت ورشكستي پيش مي‌روند. علت اصلي عدم‌توجه به محيط پويا و نيازهاي متغير مشتريان مي‌باشد.

در صورت استفاده هوشمندانه توليدكنندگان از فضاي مجازي، ديگر مشتريان صرفاً به عنوان يك مصرف‌كننده تلقي نخواهند شد. مشتريان در توليد كالا و خدمات، رويه‌هاي انجام امور و كمك به توان رقابتي مانند توليدكنندگان حضور فعال خواهند داشت. تا جايي كه موفقيت توليدكنندگان بستگي زيادي به تعريف درست نياز مشتريان و كسب رضايت آنها خواهد داشت. توليدكنندگان داخلي بايد بدانند كه مهم‌ترين فاكتورها براي مشتريان قيمت، كيفيت، قابليت اطمينان، تنوع، انعطاف‌پذيري، خدمات و سرعت تحويل‌دهي مي‌باشد. فضاي مجازي به دليل قابليت تعاملي، دسترسي به اطلاعات، دريافت سريع بازخوردها و آگاه‌سازي به هنگام از نيازهاي مشتريان، به تحقق اين فاكتورها كمك مي‌كنند.

توليدكنندگان براي نقش‌آفريني مؤثر در اين عرصه نيازمند فهم دقيق و برنامه‌ريزي صحيحي هستند كه آنها را در مراحل مختلف تجارت الكترونيك راهنمايي كنند. در اين رابطه سواد رسانه‌اي نيز مي‌تواند به كمك بيايد و با آموزش تكنيك‌هاي لازم، توليدكنندگان را به مهارت استفاده از رسانه، براي توسعه محصول و افزايش بهره‌وري، مجهز كند. نكته‌اي كه توليدكنندگان داخلي بايد به آن توجه كنند، اين است كه آرا و نظرات مردم به صورت تجربه شخصي خريداران و مصرف‌كنندگان در فضاي مجازي منعكس مي‌شود، جايگاه بسيار مهمي خواهد داشت؛ چراكه در اين عرصه مصرف‌كنندگان كالا و خدمات، به مثابه ابزارهاي تبليغاتي وارد عمل شده و با بيان نظرات خود كاربران زيادي را تحت تأثير قرار مي‌دهند. بنابراين همانطور كه فضاي مجازي مي‌تواند در نقش اهرمي پيش‌برنده براي حمايت از توليدات داخلي عمل كند، در صورت بي‌توجهي توليدكنندگان به نيازهاي مشتري، به تدريج زمينه نابودي و شكست توليدكنندگان خواهد شد. در فضاي رقابتي امروز، پيروز واقعي كسي است كه با درك كامل از محيط پويا، بازار هدف را به خوبي شناسايي كند و توليدات خود را بر مبناي نيازهاي مشتريان عرضه كند.