فيلترينگ يا محدودسازي تلگرام؟

پایگاه رهنما :

بيش از يک ماه از اجراي دستور فيلترينگ تلگرام  مي گذرد و امروز بهتر مي‌توان درباره روند اجراي اين دستور و نتايج آن صحبت به ميان آورد. در اين مدت يک ماهه مردم با بسياري از پيام‌رسان‌هاي داخلي آشنا شدند و يک يا چند گزينه از اين پيام‌رسان‌ها را بر روي گوشي‌هاي خود نصب کردند. هر کدام از پيام‌رسان‌هاي ايراني به نسبت ميزان تبليغات و امکاناتي که ارائه ميدادند کاربران زيادي را به خود جذب کردند و اين روند روبه رشد همچنان ادامه دارد. اما در اين مدت براي تلگرام چه اتفاقي افتاد؟ عليرغم فضاسازي‌ها و تبليغات منفي که پيرامون فيلترينگ تلگرام در کانا‌ل-هاي معاند و برخي جريانات همسوي داخلي اتفاق افتاد در فضاي مجازي هيچ خبري از عدم دسترسي و ممنوعيت استفاده از تلگرام نبود. از همان روزهاي ابتدايي اعمال فيلترينگ، کانال‌هاي مختلفي اقدام به انتشار گسترده انواع فيلترشکن‌ها کردند. چند روز بعد نيز نسخه‌هايي از پيام‌‌رسان تلگرام که بدون نياز به استفاده از فيلترشکن، دسترسي به تلگرام را فراهم مي‌کرد به سرعت منتشر گرديد. اين در حالي بود که در دستور قضايي دادستاني تهران آمده بود که تلگرام بايد به گونه‌اي فيلتر شود که حتي با ابزارهايي شبيه فيلترشکن هم قابل دستيابي نباشد. در اين مدت افراد زيادي درباره معايب استفاده از فيلترشکن‌ها صحبت کردند. يکي از آسيب‌هايي که اين افراد در نتيجه رواج فيلترشکن‌ها مطرح مي‌کنند دسترسي افراد و گروه‌هاي سني مختلف به محتواي غيراخلاقي است. چيزي که تا پيش از اعمال فيلترينگ نيز به راحتي در دسترس همه مخاطبان قرار داشت و يقينا مخالفت با فيلترينگ تلگرام راه حل اين انتقاد نخواهد بود. البته رواج فيلترشکن‌ها و تلگرام‌هاي فارسي آسيب‌هاي جدي ديگري نيز دارند. چندي پيش محمدجواد مطهري؛ يکي از کارشناسان فضاي مجازي در مصاحبه‌اي با اشاره به فعاليت تلگرام‌هاي فارسي پس از فيلترينگ پيام‌رسان تلگرام اظهار داشت: «در حال حاضر تلگرام به دستور مقام قضايي فيلتر شده است، يعني ديتاهايي که ما با استفاده از تلفن همراه خود ارسال مي‌کنيم، از طريق شرکت ارتباطات زيرساخت امکان انتقال ندارند و اين مسير مسدود شده است. از آنجا که تمام اينترنت کشور تحت حاکميت وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات است؛ سؤال اصلي اين است که اين تلگرام‌هاي فارسي چگونه به تلگرام متصل هستند». ايشان در ادامه در پاسخ به اين سوال بيان کردند: «از طرق شرکت ارتباطات زيرساخت امکان انتقال ديتا به تلگرام وجود ندارد اما در همين شرايط ديتاهاي اين شرکت‌هاي تلگرام فارسي به تلگرام منتقل مي‌شوند. اين جا دو حالت وجود دارد؛ اول اينکه ممکن است اين شرکت‌ها به روش‌هايي مشابه استفاده از فيلترشکن‌، اقدام به دور زدن فيلترينگ تلگرام مي‌کنند که اين نقض آشکار حاکميت جمهوري اسلامي در فضاي مجازي است. در اين صورت قوه قضائيه بايد با قاطعيت با آن‌ها برخورد کند؛ زيرا اگر اين‌ها امروز فيلترينگ تلگرام را دور مي‌زنند، در آينده ممکن است با انتقال محتواهاي غير قانوني، اقدام به نقض حاکميت جمهوري اسلامي کنند. اما حالت دوم اين است که دسترسي‌هاي غير معمول و خطوط بدون فيلتر در اختيار شرکت‌هاي تلگرام فارسي قرار گرفته باشد. از بين اين دو حالت که ذکر شد، مورد اول محتمل‌تر است؛ اما در هر دو حالت، وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات مسئوليت تام دارد؛ اين که برخي از مسئولان مي‌گويند فيلترينگ تلگرام‌هاي فارسي به وزارت ارتباطات مربوط نمي‌شود، قابل قبول نيست، زيرا مسئوليت فيلترينگ کامل تلگرام با اين وزارتخانه است. شايد بتوان گاهي استفاده برخي از مردم از فيلترشکن‌ها را ناديده گرفت اما نقض حاکميت ،توسط يک شرکت که ماهيت حقوقي دارد، قابل قبول نيست. به هيچ وجه اين قصور از شرکت ارتباطات زيرساخت قابل پذيرش نيست که يک شرکت از طريق هر يک از دو روش فوق، فيلترينگ تلگرام را دور بزند». با توجه به شرايط حاضر بهتر است دولت و مسئولان تکليفشان را با خود مشخص کنند. اگر واقعا به مضرات تلگرام و انحصاري که پديد آورد اعتقاد داريم اين تساهل و ناهماهنگي در دستگاه‌هاي اجرايي براي اعمال فيلترينگ به چه معناست؟ کسانيکه که دغدغه گسترش استفاده از فيلترشکن‌ها و مضرات آن را دارند، براي مضرات و آسيب‌هاي تلگرام چه پاسخ و راهکاري داشتند؟ چه کسي پاسخگوي خطرات و سوء استفاده-هاي احتمالي از اطلاعات مردم در تلگرام‌هاي فارسي مي‌باشد؟ اين نسخه‌هاي تلگرام، توسط شرکت هاي ناشناس ارائه شده و ضمن اينکه به سرور تلگرام وصل هستند از فيلترشکن‌ و سرورهاي معاند جمهوري اسلامي نيز استفاده مي‌کنند و اطلاعات کاربران مي‌تواند به راحتي در دست افراد بي هويت قرار ‌گيرد. در اين صورت عزم جدي دستگاه‌هاي مرتبط و مسئول برای مقابله با این وضعیت چه خواهد بود؟