شوک بزرگ به بازار انرژی؛ فروپاشی استراتژی نفتی ترامپ

بامداد شنبه ۲۳ شهریور پالایشگاه «بقیع» و میدان نفتی «حقل خریص» در شرق عربستان با انفجار‌های مهیب مورد حمله پهپادی انصارالله قرار گرفت. عمق حمله و شدت غافلگیری به حدی بود که کارشناسان نظامی سعودی و آمریکایی از اعتراف به چنین حمله‌ای توسط انصارلله طفره میروند و درصدد هستند این حملات را از منشا ایران ارزیابی و معرفی کنند. حملات پهپادی انصارلله باعث تغییر محسوس قیمت نفت و ناتوانی آمریکا و سعودی‌ها در مدیریت عرضه نفت شده است و تلاش میکند با مانور‌های تبلیغاتی بازار لجام گسیخته نفت را مهار کنند.

بازار نفت پس از حملات

مجموعه پالایشگاهی ظهران که بزرگترین پالایشگاه جهان است در ۶۰ کیلومتری پالایشگاه بقیع واقع شده است هر دو پالایشگاه خریص و بقیع متعلق به شرکت آرامکو هستند. شرکت آرامکو ۹۹ درصد ذخایر نفتی عربستان و ۲۵ درصد ذخایر جهان را به خود اختصاص داده است بنابراین حمله روز شنبه باعث اختلال شدید در عرضه نفت عربستان و به هم خوردن محاسبات تحریمی آمریکا و سعودی‌ها شده است. بزرگترین پالایشگاه نفت خام ریاض در بقیق ظرفیتی حدود ۷ میلیون بشکه در روز دارد.

از طرف دیگر سعودی‌ها با سرمایه گذاری ۳ میلیارد دلاری در میدان نفتی حقل خریص به دنبال افزایش قایل توجه عرضه نفت در شرایط تحریمی ایران و ونزوئلا بودند. این افزایش عرضه طی هماهنگی‌های انجام شده قبلی عربستان با آمریکا و رژیم صهیونیستی برای موثر نمودن تحریم‌ها و به زانو درآوردن اقتصاد ایران انجام شد. شرکت آرامکو در راستای سیاست‌های نفتی بن سلمان به تازگی ۵ درصد سهام خوو را به ارزش دو تریلیون دلار عرضه نموده بود. شرکت انرژی انگلیسی Aspect در مورد تبعات این حملات اعلام نمود، ۱۸ درصد از تولیدات گاز طبیعی و حدود ۵۰ درصد از تولیدات نفت مایع عربستان سعودی بعد از این حملات پهپادی دچار اختلال شده است.

البته این تاثیرات فراتر از تحلیل‌ها و پیش بینی‌ها در همان ساعات آغازین به شکل محسوسی خود را نشان داد و قیمت نفت جهان به شکل غیر منتظره از ۱۸ تا ۲۰ درصد افزایش یافت. خبرگزاری رسمی عربستان سعودی گزارش داد تولید نفت عربستان در اثر حملات پهپادی به پالایشگاه بقیق حدود پنج میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است. این میزان تقریبا نصف تولید نفت عربستان است. خبرگزاری رویترز یک روز پس از حملات پهپادی پبش بینی کرد در صورتی که عربستان نتواند در پی حملات پهپادی به تاسیسات نفتی‌اش میزان عرضه را طبق روال سابق برگرداند، بهای این حامل انرژی ممکن است به یکصد دلار برسد.

ذخایر استراتژیک نفتی

آمریکا بار‌ها اعلام نموده حاضر است در مقابل تاثیر بحران‌های جهانی برانرژی، از ذخایر استراتژیک نفت خود استفاده کند. البته از ذکر رقم دقیق آن خودداری میکند. ذخایر استراتژیک نفت آمریکا چیزی حدود ۶۶۰ میلیون بشکه تا ۷۷۰ میلیون بشکه است. در ابتدای تحریم‌ها نفتی ایران، ترامپ مجوز برداشت دویست میلیون بشکه از این دخایر را صادر کرد. این ذخایرفقط در کوتاه مدت میتواند ثبات را در بازار نفت جهان حفظ کند. مجموع مصرف نفت کشور‌های جهان در سال ۲۰۱۸ از رورانه صدمیلیون بشکه عبور کرد. بیش از نصف این مقدار نفتی که تولید میشود به سایر کشور‌ها صادر میشود. عربستان بزرگترین صادرکننده نقت با صادرات بیش از ۸ میلیون بشکه در روز است.

آمریکا با وجود تولید نفت شیل اویل علاوه بر نفت خام، هنوز آمادگی کامل برای در اختیار گرفتن حجم عمده صادرات نفت جهان را ندارد بنابراین مجوز جدید ترامپ برای استفاده از ذخایراستراتژیک پس از حملات پهپادی جنبه روانی و تبلیغاتی برای آرام نمودن فضای متشنج بازار نفت جهان است. چنین سخنانی در کوتاه مدت تا حدودی از رشد بیشتر قیمت نفت می‌کاهد، اما در حال حاضرهیچ گونه تضمینی برای بازگرداندن قیمت نفت به قبل از حملات پهپادی وجود ندارد. هنوز عربستان در مرحله ارزیابی خسارات قرار دارد و تحلیل گران بازار نفت از ابهام و عدم اطلاعات کافی رنج میبرند.

«مله کاری»، رئیس شرکت ملی نفت نیجریه در مصاحبه با تلویزیون «بلومبرگ» آسیب‌های وارده را بسیار جدی و مهم ارزیابی کرده و از آن به عنوان چالشی برای بازار‌های جهانی نفت سخن گفته است. دو منبع مطلع از عملکرد شرکت آرامکو روز دوشنبه ۱۶ سپتامبر به خبرنگار رویترز گفته‌اند که ترمیم ویرانی‌های ناشی از حملات پهپادی به پالایشگاه بقیق می‌تواند ماه‌ها طول بکشد. در این صورت برداشت از ذخایر استراتژیک در چنین زمانی با منافع حیاتی آمریکا سازگار نیست. پالایشگاه‌های نفت هند و اندونزی و اروپا که قبلا از خلیج فارس نفت دریافت نموده اند نیز نمیتوانند به سرعت با نوع نفت خام ذخیره شده آمریکا تطبیق کنند.

«ابوالفضل حسن‌بیگی» عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در این مورد گفت: آمریکا به هم پیمانانش در اروپا اعلام کرده که از ذخایر استراتژیک نفتی خود استفاده کنند تا قیمت نفت افزایش نیابد. با توجه به اینکه در آستانه فصل سرما قرار داریم، کشور‌های اروپایی و آمریکا نمی‌توانند در بلند مدت از ذخایر استراتژیک خود استفاده کنند لذا قطعا قیمت نفت افزایش قابل توجهی پیدا خواهد کرد. از طرف دیگر ترامپ اخیرا تهدید نمود که هدف‌ها برای شلیک آماده است و فقط منتظر اعلام مقصر از سوی عربستان است. چنین سخنانی که از سر دستپاچگی و غافلگیری ایراد میشود نه تنها کمکی به ثبات در بازار نفت نمیکند خود به عاملی در افازایش قیمت‌ها منجرشده است.

«کلمنس فوت» رئیس موسسه IFO در مورد بازار نفت و قیمت آن گفت: با توجه به اینکه یک سوم نفت جهان از خلیج فارس تامین می‌شود هرگونه رویارویی نظامی در این منطقه می‌تواند تاثیری زیانبار بر اقتصاد جهان داشته باشد. عامل ریشه‌ای افزایش قیمت نفت بی ثبات سازی منطقه توسط آمریکا و رژیم صهیونیستی و ائتلاف عربی است؛ بنابراین تا زمانی که اقدامات تنش زا را کنار نگذارد بازار نفت جهانی شاهد ثبات و آرامش نخواهد شد.