نحوه مدیریت فرزندان در مواجهه با بازی‌های رایانه‌ای

این روز‌ها بازی‌های رایانه‌ای به ابزاری مدرن برای کودکان تبدیل‌شده‌اند. گاهی بسیاری از والدین که فرصت یا حوصله کمتری برای وقت گذاشتن با فرزندانشان دارند، بیشتر از کودکان از پدیده بازی‌های رایانه‌ای استقبال می‌کنند. در فصل تابستان و هم‌زمان با تعطیلی مدارس هم تقاضای کودکان برای بازی‌های رایانه‌ای و مراجعه به گیم‌نت‌ها افزایش می‌یابد. وقتی فرزندان غرق در جذابیت‌های بازی‌های مجازی می‌شوند، والدین فرصت بیشتری برای پرداختن به امور روزمره یا گشت‌وگذار در دنیای مجازی پیدا می‌کنند. تبلت یا موبایل برای برخی پدر و مادر‌ها بهترین ابزار کمکی، برای رهایی از بهانه‌گیری‌های کودکان است. فرزندان هم در این موضوع از پیشنهاد والدینشان استقبال می-کنند و ظاهراً یک توافق برد- برد میان آن‌ها شکل‌گرفته است؛ اما این توافق به‌ظاهر خوب ممکن است در آینده دردسر‌های زیادی را نیز به دنبال داشته باشد. دنیای بازی‌های رایانه‌ای دنیای بی‌خطری نیست که بخواهیم فرزندانمان را با خیال راحت در آنجا رها کنیم و از سرگرم شدنشان لذت ببریم. اگر شما برای تربیت فرزندانتان حوصله و وقت کافی ندارید؛ عده‌ی دیگری هستند که این کار را با جان‌ودل بپذیرند و با این کار اهداف و منافع خود را دنبال کنند. بااین‌حال در دنیایی که هرروز بازی‌های رایانه‌ای شکل، تنوع و حوزه‌های گسترده‌تری را در برمی‌گیرند ممکن است اجتناب کامل از آن‌ها هم غیرممکن به نظر برسد.

 

به‌خصوص آنکه همه بازی‌های رایانه‌ای نیز آسیب‌زا نبوده و برخی از آن‌ها می‌توانند مهارت‌های مفیدی را به فرزندان آموزش دهند. به همین دلیل بهتر است این موضوع را به شکل صحیحی مدیریت کنیم. اغلب والدین در مورد نوع بازی‌ها و نحوه استفاده از این بازی‌ها و همچنین خطرات و تهدید‌های آن برای سلامت روان کودکان خود، اطلاعات کافی ندارند. اولین نکته آن است که یک محدوده زمانی مشخصی را برای بازی رایانه‌ای فرزندان در نظر بگیریم. والدین باید توجه داشته باشند که اختصاص ساعات زیاد برای بازی‌های رایانه‌ای، آسیب‌های جسمانی فراوانی از جمله بروز تیک‌ها و فشار‌های عصبی، سردرد، چشم‌درد، چاقی، کمردرد، درد‌های مفصلی انگشتان و مچ دست، کم‌خوابی و بی‌خوابی، اختلال در اشتها و خارج شدن ستون فقرات از حالت طبیعی را می‌تواند به همراه داشته باشد. تماس بیش‌ازحد با بازی‌های رایانه‌ای موجب اعتیاد کودکان به این‌گونه بازی‌ها می‌شود. موضوع بعدی نکاتی است که والدین گرامی هنگام خرید بازی‌ها باید به آن توجه داشته باشند. در این مرحله بهره‌مندی والدین از سواد رسانه‌ای به انتخاب تصمیم بهتر کمک می‌کند. والدین نه‌تن‌ها در خرید بازی‌های رایانه‌ای، بلکه در فیلم و انیمیشن هم باید با این مفاهیم آشنا باشند و به این تقسیم‌بندی توجه کنند. در این زمینه گروه‌های سنی مختلفی تعریف شده است. گروه سنی خردسال مربوط به فرزندان بالای ۳ سال است. گروه سنی کودکی؛ فرزندان بالای ۷ سال. گروه سنی ابتدای دوران نوجوانی، ‏برای فرزندان بالای ۱۲ سال، گروه سنی نیمه دوم نوجوانی برای فرزندان بالای ۱۵ سال و گروه بزرگ‌سالان برای افراد بالای ۱۸ سال است. به‌غیراز رده‌های سنی توجه به محتوای بازی‌ها و فیلم‌ها نیز حائز اهمیت است. بسیاری از بازی‌های رایانه‌ای از سه عامل خشونت، وحشت و شهوت برای جذب نوجوانان استفاده می‌کنند. نمایش خشونت، یعنی نمایش رفتاری که برای آسیب‌رساندن به دیگری از کسی سر می‌زند، برای کودکان مناسب نیست. مشاهده مصرف تنباکو یا موادمخدر در بازی‌ها می‌تواند تابوی درونی اجتماعی مصرف نکردن آن‌ها را برای مخاطب بشکند.

تنوع‌طلبی جنسی، روابط جنسی خارج از هنجار‌های اجتماعی و ... در بازی‌ها می‌تواند منجر به آسیب‌های روحی و جسمی مرتبط با نیاز جنسی مخاطب و موقعیت اجتماعی او شود. ترس، نوعی احساس درونی مبنی بر عدم امنیت و نیز بی‌اعتمادی به فضای موجود است. این احساس درونی می‌تواند در سنین مختلف منجر به آسیب‌هایی نظیر استرس‌های مزمن، لکنت زبان در کودکی و بیماری‌های قلبی تنفسی و همچنین حس بدبینی و رفتار‌های محافظه‌کارانه در محیط اجتماعی شود؛ بنابراین محتوای ترس در بازی‌ها و فیلم‌ها نیز می‌تواند آسیب‌زا باشد. نقض ارزش‌های دینی منطبق با اصول اسلامی در نظر گرفته خواهد شد که مؤلفه‌های مهم آن عبارت است از نقض اصول اساسی یا باور‌های دینی، مانند چگونگی نمایش بهشت و جهنم و همچنین توهین به اماکن مقدس همچون توهین به مسجد، کلیسا و... موضوع دیگر استفاده از کلمات رکیک و رفتار‌های ناشایستی است که منجر به هنجارشکنی اجتماعی می‌شود و جزو آسیب‌های اجتماعی است که کودکان و نوجوانان در بازی‌ها با آن آشنا می‌شوند. معیار ناامیدی در بازی‌ها نیز مرتبط با احساسی است که بازیکن برخلاف میل خود مجبور است عملی را انجام داده یا انجام ندهد. این اتفاق باعث ایجاد نوعی عذاب وجدان و احساس گناه در او می‌شود.

علاوه بر این‌ها، والدین هنگام خرید بازی برای فرزندان خود سعی کنند از بازی‌های تولید داخل استفاده کنند و شرایط سنی فرزندان خود را برای آن بازی در نظر بگیرند. بهتر است به‌جای بازی‌های هیجانی و جنگی یا مخرب، بازی‌های معمایی یا فکری برای فرزندان تهیه شود. همچنین والدین توجه داشته باشند که زمینه رفتن کودکان خود به گیم نت‌ها را از بین ببرند، چرا که این محیط‌ها مکان مناسبی برای کودکان آنان نیست. حتی در خانه نیز بهتر است والدین رایانه را در فضای عمومی منزل، مثل نشیمن و پذیرایی قرار دهند تا به صفحات بازی اشراف داشته باشند. به هر حال بازی‌های رایانه‌ای خواسته یا ناخواسته وارد خانواده‌ها شده است و اگر بخواهیم آن را نادیده بگیریم و فرزندانمان را از داشتن این بازی‌ها محروم کنیم، در آن‌ها حرص و ولع بیشتری برای پرداختن به چنین بازی‌هایی ایجاد کرده و آن‌ها را وادار می-کنیم تا به دور از چشم ما این کار را انجام دهند. از سوی دیگر اگر بخواهیم در این زمینه، نظارت کافی را نیز نداشته باشیم، به حتم فرزندانمان، با خطر‌های روحی، روانی و جسمی فراوانی تهدید می‌شوند.