پنجشنبه ؛ 29 شهريور 1403
نگاهی به رمان‌های برجسته عاشورایی؛

حماسه کربلا در آینه رُمان

عرصه ادبیات، اعم از شعر و داستان نیز از میدان‌هایی بوده است که عظمت و پیام واقعه عاشورای ۶۱ هجری را به قدر توان خود منعکس کرده است.
کد خبر : 17035

تبیین:

حماسه ماندگار کربلا و شهادت جانسوز و تاریخ‌ساز حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و ۷۲ تن از یاران باوفای ایشان، در پهنه تاریخ انعکاس داشته و پیام این حماسه خون‌بار همچنان در جهان، مخاطبانش را پیدا می‌کند.

عرصه ادبیات، اعم از شعر و داستان نیز از میدان‌هایی بوده است که عظمت و پیام واقعه عاشورای ۶۱ هجری را به قدر توان خود منعکس کرده است. در این میان، آثار منتشر شده در سال‌های بعد از انقلاب اسلامی اهمیتی ممتاز داشته و در زمره آثار برجسته این حوزه محسوب می‌شوند.

در آستانه اربعین حسینی، مروری بر عنوان و موضوع برخی از این آثار داستانی برای علاقه مندان مفید و اثربخش است.

* فتح خون؛ روایت محرم

کتاب «فتح خون؛ روایت محرم» نوشته شهید سیدمرتضی آوینی روایتی تحلیلی از واقعه کربلا و چرایی این واقعه است. از مدینه سال چهل و نهم هجرت و از شهادت امام حسن مجتبی (ع) آغاز می‌شود. این اثر به دو گونه روایت می‌شود. گاه از زبان راوی گاه به شیوه معمول مقتل‌ها تا بتواند همه زوایا را نشان دهد؛ اما تاریخ را نقل نمی‌کند، بلکه در هر دو جایگاه سعی داشته تفسیری موشکافانه از چرایی آن چه بر آل‌الله گذشته است، بدهد.

کتاب از دو بخش کلی تشکیل شده است‌. قسمت نخست کتاب شرح وقایع و ماجراهای پیش ‌آمده از رجب سال ۶۰ تا محرم سال ۶۱هجری و شهادت امام حسین (ع) و یاران باوفای ایشان است و قسمت دوم اثر که از زبان راوی‌ روایت می‌شود، تحلیل و رازگشایی همان وقایع و ماجراهاست.

این اثر نخستین بار توسط نشر ایثارگران و سپس نشر ساقی منتشر شده است.

در بخشی از کتاب آمده است: «گفته‌اند آنگاه که حر بن یزید ریاحی از لشکریان عمرسعد کناره می‌گرفت تا به سپاه حق الحاق یابد، مهاجر بن اوس به او گفت: چه می‌کنی؟ مگر می‌خواهی حمله کنی؟ ... و حر پاسخی نگفت، اما لرزشی سخت سراپایش را گرفت.

مهاجر حیرت زده پرسید: والله در هیچ جنگی تو را این‌چنین ندیده بودم و اگر از من می‌پرسیدند که شجاع‌ترین اهل کوفه کیست، تو را نام می‌بردم. اما اکنون این رعشه‌ای که در تو می‌بینم از چیست؟...»

* پدر، عشق، پسر

در این اثر به قلم سیدمهدی شجاعی فرازهایی از زندگی حضرت علی‌اکبر (ع) به تصویر کشیده شده است. وقایع از زاویه‌ اول شخص و از زبان اسب آن حضرت «عقاب» روایت می‌شود و مخاطب راوی در داستان، لیلی بنت ابی‌مره مادر گرامی حضرت علی‌اکبر (ع) است.

فصول کتاب با عنوان «مجلس» نام‌گذاری شده و شامل ۱۰ داستان است و در هر مجلس، عقاب با زبانی عاطفی، صحنه‌ای از زندگی حضرت علی‌اکبر (ع) را روایت می‌کند و مجالس پایانی، به شهادت حضرتش در کربلا اختصاص دارد.

مجلس ده‌گانه به این ترتیب، مجلس اول: معرفی راوی، مجلس دوم: تولد علی‌اکبر و شباهت او به پیامبر (ع)، مجلس سوم: استواری پیمان علی‌اکبر با امام حسین (ع)، مجلس چهارم: چگونگی و کیفیت سقاییت علی‌اکبر (ع) در کربلا، مجلس پنجم: به میدان رفتن علی‌اکبر و ارتباط عمیق او با امام حسین (ع)، مجلس ششم: رشادت‌های علی‌اکبر(ع) در کربلا، مجلس هفتم: عطش و روح مقاوم علی‌اکبر (ع)، مجلش هشتم: برگشت علی‌اکبر به رزم و تیر خوردن ایشان، مجلس نهم: شهادت علی‌اکبر و ارتباط ایشان با امام حسین (ع) و زنان عاشورا، مجلس دهم: اعتراف راوی به روایت تنها بخشی از مصیب کربلا مکتوب شده است.

* فراموشان

کتاب «فراموشان» با زیر عنوان داستانی از واقعه کربلا نوشته داود غفارزادگان است. این اثر از ۶ روایت با عناوین «روایت قاصد والی مدینه»، «روایت همسر زهیر بن قین»، «روایت یکی از سربازان حربن یزید ریاحی»، «روایت غلام عبیدالله بن زیاد»، «روایت یک کاتب گمنام» و «روایت قیس بن اشعث» تشکیل شده است. هر قسمت نیز از زبان فردی که در این فاجعه شرکت داشته یا شاهد آن بوده، روایت شده است. سرانجام، با به هم پیوستن این تکه خاطره‌ها، خواننده به کل واقعه می‌رسد که حدیث همیشه زنده کربلا را در ذهنش جاودانه می‌کند. یکی از ویژگی‌های کتاب همان‌گونه که از عنوان آن برمی‌آید این است که نویسنده به ‌سراغ افرادی رفته است که از نگاه مقتل‌نویسان پوشیده مانده‌اند و فراموش شده‌اند.

انتشارات قدیانی این کتاب را در بازار نشر عرضه کرده است.

در بخشی از این کتاب آمده است: «اینک، آنچه در مدت هشت روز بر فرزندان رسول خدا گذشت: دوم محرم بود که حسین‌بن علی (ع) وارد سرزمین کربلا شد.

فرمود: نام این زمین چیست؟

عرضه داشتند که نام این زمین کربلاست.

فرمود: خداوندا به تو پناه می‌برم از کرب و بلا.

و پس از آن گفت: فرود آیید و منزل کنید که اینجا، خوابگاه شتران ما، بارانداز ما و خون‌ریزگاه ماست.

سپس همه‌ فرزندان و برادران و خاندان خود را گرد آورد. لحظه‌ای چشم در صورت آن‌ها دوخت و فرمود: مردم بنده‌ دنیایند و دین بازیچه‌ای است بر زبان‌شان. تا آن هنگام که روزی‌شان آماده شود با دین سر و کار دارند؛ اما چون سختی فرا رسد، دینداران بسیار اندک می‌شوند».

 * نامیرا

«نامیرا» نوشته صادق کرمیار داستانی در وصف کوفه پیش از واقعه‌ کربلاست. روایت قصه کاملا تخیلی است اما بر بستری از واقعیت و با شخصیت‌های واقعی بنا شده است. داستان درباره دختر و پسر جوانی است که برای حمایت از امام حسین (ع) و یزید تردید دارند. در ادامه داستان، این دو جوان طی استدلال‌های مختلف به حقانیت امام حسین (ع) پی می‌برند. نویسنده در این اثر به بخشی از تاریخ اسلام و شیعه می‌پردازد.

نویسنده، کتاب را به سبک رمان‌های کلاسیک با شروعی آرام آغاز می‌کند، تصویرسازی می‌کند، شخصیت‌ها را یک به یک وارد داستان می‌کند، آنها را معرفی می‌کند و با داستان پیش می‌برد. نامیرا سعی می‌کند درگیر اختلاف روایت‌های تاریخی نشده. با این حال از عقبه تحقیقی هم بهره برده است.

* شَماس شامی

کتاب «شماس شامی» نوشته مجید قیصری در ۲۸ فصل کوتاه به حوادث پس از واقعه‌ عاشورا در کربلا می‌پردازد. تمامی روایت کتاب در قالب نامه‌نگاری‌هایی است که شماس به دربار امپراتور روم دارد و مدام از تلاش برای پی‌گیری احوال اربابش می‌نویسد. در این میان به عنوان یک راوی سوم شخص هر آنچه را که در دربار شام می‌بیند و از گوش مردمان شام بر آنچه که بر خاندان رهبر قیام رفته است را بازگو می‌کند. در خلال صحبت‌های شماس نویسنده بسیاری از حوادث کربلا را با روایتی نو به مخاطب معرفی می‌کند از حکایت شگفت‌انگیز سر مبارک امام حسین (ع) در صندوقچه خولی و دیر راهب گرفته تا ورود بازماندگان اهل بیت به شهر شام. 

یکی از ویژگی‌های این اثر، انتخاب شخصیت اول به عنوان دانای کل است. شخصیتی به نام خادم‌جالوت که در ایام واقعه عاشورا، به عنوان سفیر روم در شام مشغول خدمت بوده است.

این کتاب از سوی نشر افق منتشر است.

ارسال نظرات