کدام کشورها توانمندی اعزام انسان به فضا را دارند؟/ ایران یا هند؛ کدام کشور سریع‌تر انسان به فضا می‌فرستد؟ + تصاویر

در این گزارش به بررسی برنامه‌های "فضایی سرنشین‌دار" کشورهای صاحب این توانایی می‌پردازیم:

برنامه فضایی سرنشین‌دار شوروی

اتحاد جماهیر شوروی در 12 آوریل 1961 (60 سال پیش در 23 فروردین 1340) موفق شد نخستین انسان را به فضا اعزام کند. "یوری گارگارین" نخستین انسان و فضانوردی بود که با فضاپیمای وستووک 1 به فضا رفت و 108 دقیقه مدار زمین را به طور کامل دور زد و بدین ترتیب عصر سفرهای فضایی آغاز شد.

لحظه پرتاب وستوک 1

برنامه فضایی سرنشین‌دار آمریکا

بعد از موفقیت شوروری در اعزام انسان به فضا، آمریکا تلاش‌های خود را مضاعف کرد تا از رقیب تاریخی خود عقب نماند و بدین "آلن شپارد" را در 5 می 1961 یعنی کمتر از یک ماه بعد از گاگارین به عنوان دومین انسان در جهان و نخستین آمریکایی به فضا فرستاد! شپارد که با فضاپیمای آزادی 7 به فضا رفته بود در مدت 15 دقیقه یک مسیر زیرمداری 187 کیلومتری را با موفقیت طی کرد.

برنامه فضایی سرنشین‌دار چین

کشور چین در تاریخ 15 اکتبر 2003 موفق شد کپسول زیستی "شنژو5" را با یک فضانورد چینی با نام "یانگ لیوه" به فضا بفرستد و این کپسول موفق شد طی یک روز 14 دور به دور زمین بچرخد و بعد از طی کردن 600 هزار کیلومتر در علفزارهای منطقه چینی مغولستان داخلی فرود بیاید.

کپسول زیستی شنژو5

یانگ لیوه؛ نخستین فضانورد چینی

"یانگ لیوه" زمانی که هشتمین سفر مداری خود را آغاز می‌کرد، توانست با همسر خود در کره زمین ارتباط بگیرد. در طول این پرواز، یانگ لیوه توانست در فواصل 3 ساعته بخوابد! و فیلمی نیز از یانگ لیوه پخش شد که پرچم چین و سازمان ملل در کپسول به اهتزاز درآمده بود؛ یانگ لیوه نخستین شهروندی بود که چین به فضا فرستاده بود اما دو چینی‌الاصل با  شاتل‌های آمریکایی در گذشته به فضا پرتاب شده بودند.

یانگ لیوه؛ نخستین فضانورد چینی

برنامه فضایی سرنشین‌دار هند

برنامه اعزام انسان به فضای هند برای نخستین بار در سال 2018 رسانه‌ای شد. برنامه فضایی سرنشین‌دار هند که "گاگانیان" نام دارد برای سال 2022 برنامه‌ریزی شده بود اما بعد از شیوع ویروس کرونا در هند و آثار فاجعه‌بار آن در این کشور، موقتاً برنامه‌های فضایی تعطیل شد و آژانس فضایی هند به تولید کپسول اکسیژن برای بیماران کرونایی مشغول شد و برنامه گاگانیان چندین سال عقب افتاد.

کپسول زیستی پروژه "گاگانیان" بدون خدمه فضایی

طبق برنامه گاگانیان، قرار بود که 2 کپسول زیستی بدون خدمه به فضا پرتاب شوند که نخستین آن در مهر ماه امسال پرتاب شد و موفقیت‌آمیز بود؛ در صورت موفقیت‌آمیز بودن پرتاب بعدی، اجازه ارسال مداری 4 فضانوردی که توسط روسیه آموزش دیده‌اند، صادر می‌شود. پیش‌بینی‌ها این است که فضانوردان هندی تا یک سال آینده به فضا ارسال شوند.

برنامه فضایی سرنشین‌دار ایران

پرتاب کاوشگر 4؛ نخستین گام عملی ایران در اجرای پروژه ملی اعزام فضانورد ایرانی به فضا

ایران تاکنون موفق به اعزام انسان به فضا نشده است اما نخستین مأموریت خارج از جو محموله زیستی ایران در سال 1389 بود که کاوشگر 4 یک عروسک را به ارتفاع 135 کیلومتری ارسال کرد که یک عروسک میمون بود. این عروسک میمون که دارای علائم حیاتی شبیه‌سازی‌شده موجود زنده بود به فضا پرتاب شد. پرتاب کاوشگر 4 ایران، نخستین گام عملی در اجرای پروژه ملی اعزام فضانورد ایرانی به فضا بود.

عروسک کاوشگر 4 حامل یک دستگاه ضبط صوت نصب‌شده بود. همچنین یک دستگاه "هولتر" با قابلیت اندازه‌گیری علائم حیاتی شامل نبض و فشار خون موجود زنده به طور آزمایشی بر روی عروسک نصب شده بود که علی‌رغم شتاب و لرزش عملکرد خوبی داشت.

کاوشگرهای فضایی، راکت‌های عمود پروازی هستند که برای حمل آزمایشگاه‌های فضایی به ارتفاعات بالای جو غلیظ - ارتفاع بین 50 تا 300 کیلومتر و بازیابی سالم آنها به‌کار می‌روند. کاوشگرها کاربردهای بسیاری دارند که از آن جمله می‌توان بررسی خواص اتمسفر، آزمایش وسایل کنترلی مورد استفاده در ماهواره‌ها و ماهواره‌برها، کسب اطلاعات هواشناسی و پیش‌بینی هوا و انجام تحقیقات زیست فضایی و نجوم را نام برد. در حقیقت، محموله‌های آزمایشگاه فضایی در کاوشگر‌ها، اجزای پیچیده سامانه‌های فضایی و موجودات زنده را در معرض آزمایش و بررسی قرار می‌دهند.

در ادامه، ایران کاوشگر 5 و سپس در سال‌های 1391 و 1392 "میمون‌های آفتاب و فرگام" را با کاوشگرهای پیشگام و پژوهش با موفقیت به فضای 120 کیلومتری ارسال و بازیابی کرد؛ در واقع آخرین پرتاب ایران در این حوزه در سال 1392 بوده است.

کاوشگرهای ایران با توجه به ویژگی‌هاى گوناگونی که از نظر هندسه، ارتفاع، مأموریت و نوع حامل دارند، در کلاس‌های A, B, C و D  دسته‌بندی شده‌اند که کاوشگر پژوهش (کلاس D) برترین و بهترین نمونه از محصولات تولید شده توسط محققان ایرانی در این حوزه بوده است. قول‌ها و وعده‌های زیادی مبنی بر ارسال نخستین کپسول فضایی زیرمداری حامل انسان در بازه سال‌های 1395 تا 1397 در دولت حسن روحانی داده شده که هیچگاه عملی نشد.

به عنوان مثال حمید فاضلی؛ قائم‌مقام وقت سازمان فضایی ایران در سال 1393 و در هفته جهانی فضا گفت: کشورهای دنیا در زمینه "زیست فضا" بسیار سرمایه‌گذاری کرده‌اند که در این حوزه اولویت ابتدایی کشور ایران پرتاب‌های زیرمداری است و در این راستا در نظر داریم که طی سه چهار سال آینده فضانوردی را به ارتفاع زیر مدار بفرستیم!

اطلاعات ارائه‌شده پرتاب 8 کاوشگر ایرانی و هدف‌گذاری اعزام انسان در بازه سال‌های 1395 تا 1397

لحظه پرتاب کاوشگر 4 ایران

امروز بعد از یک دهه توقفِ حوزه فضایی کشور در دو دولت حسن روحانی، دولت سیزدهم بنا دارد روند پرتاب کپسول‌های زیستی را همین امسال از سر بگیرد و در آینده‌ای نزدیک، شاهد پرتاب نخستین کپسول زیستی ایران در سال 1402 خواهیم بود؛ هر چند این کپسول، طبق گفته رئیس سازمان فضایی ایران، حامل محموله "انسانی" نخواهد بود اما گام بلندی دیگر در مسیر دستیابی ایران به توانمندی اعزام انسان به فضا محسوب خواهد شد.