سیلاب جنگ روانی

پایگاه رهنما:

سیل­ های هفته گذشته و خسارت­ های ناشی از آن، یکی از رویدادهایی بود که بازتاب گسترده­ای در فضای مجازی داشت. واکنش رسانه ­های معاند همانند گذشته، فرصت ­طلبی از رویدادهای منفی و بحران­ها با استفاده از بزرگ­نمایی خسارات و تلفات و با هدف تزریق وحشت، ناامیدی و ایجاد نارضایتی نسبت به عملکرد مسئولین بوده است. گزاره «سیل در ایران؛ افزایش لحظه به لحظه آمار کشته‌شدگان» و گزاره­ های مشابه، عناوین و تیترهایی بود که بی­ بی­ سی فارسی، ایران اینترنشنال و... برای پرداخت خبری به سیل ایران استفاده می­کردند. اما جریان معاند علاوه بر موضع­ گیری­های منفی و سیاه­ پردازی در رسانه­ های رسمی، برخی تحرکات رسانه ­ای خود را به صورت غیر مستقیم و از طریق کاربران وابسته به خود در شبکه ­های اجتماعی دنبال می­کردند. به عنوان مثال پس از وقوع سیل در آستان مقدس امام­زاده داود، حساب ها و کانال ­های بسیاری اقدام به تولید محتوای طنز پیرامون این حادثه، با هدف تمسخر اعتقادات مذهبی کردند که از آنجا که این محتوا با رویکرد طنز و شکلی غیرمستقیم همراه بود، بدون مقابله و بدون توجه به اهداف تولیدکنندگان آن، به تدریج توسط جریان خاکستری نیز در شبکه ­های اجتماعی و کانال­ های مختلف نیز مورد بازنشر قرار می­گرفت.

موضوع دیگری که در ارتباط با سیل اخیر بازتاب زیادی در فضای مجازی و حتی برخی رسانه­ های رسمی داخلی داشت، مربوط به حضور میدانی مسئولان مختلف در مناطق سیل­زده و نحوه بازدیدهای آنها از این مناطق بود. «ماهی­گیری از آب گل­آلود»، «آب را گل نکنید» و گزاره­ های مشابه، تیترها و هشتگ­ هایی بودند که در رسانه ­های داخلی برای طرح انتقاد به نحوه بازدید مسئولین از این مناطق مطرح شد و جریان­ هایی تلاش داشتند این بازدیدها را بی­ارزش و تلاشی برای ریاکاری و نمایش رسانه ­ای تعبیر کنند. در این رابطه عکس چند تن از نمایندگان مجلس با پای گل­آلود مقابل دوربین، مهم­ترین و پرحاشیه ­ترین تصویری بود که در شبکه ­های اجتماعی انتشار یافت. این خط رسانه ­ای باعث شد رسانه ­های معاند نیز موضع­گیری کنند و موضوع ریاکاری مسئولان در زمان بحران­ها را برجسته­ سازی نمایند. هر چند برخی از فعالان رسانه­ ای با انتشار یادداشت­ هایی نسبت به تعمیم تعبیر ریاکاری به اقدامات مسئولان انتقادهایی مطرح کردند، اما قابل کتمان نیست که روایت غالب در خصوص بحران اخیر، همان روایت ریاکاری مسئولان بود. این روایت را می­توان با روایت­ هایی که در حوادث و بحران­ های مشابه مطرح می­گردید، مقایسه نمود. روایت ­هایی که معترض عدم حضور میدانی مسئولان در مناطق حادثه دیده می­ شدند و آنها را به عدم درک واقعی و نزدیک از رویداد و نگاه از بالا به پایین متهم می­کردند. همان جریانی که تصویر دستکاری شده زلنسکی در میدان جنگ را حضور میدانی و همراهی با مردم توصیف می­کند، تصاویر واقعی مسئولان داخلی را نمایشی و مملو از ریاکاری تعبیر می­کند. این موضوع نشان می­دهد ما در سال­های اخیر دچار یک نوع خودزنی و نارضایتی سازمان یافته شده­ایم. جریانی در رسانه ­ها قدرت گرفته است که تلاش می­کند مردم را نسبت به همه چیز و همه کس بدبین نماید. از نگاه این جریان هیچ مسئول سالمی در کشور نیست و همه مسئولان یا بی­کفایت هستند و یا قدرت و ثروت را در سمت ­ها و پست ­های خود جست و جو می­کنند. این جریان هر گونه اقدام مسئولان در کشور را آسیب ­زا و کارشناسی نشده توصیف می­کند و وجوه مثبت اقدامات را پنهان یا سانسور می­کند. بخشی از این جریان رسانه ­ای به سمپادهای جناح ­های سیاسی تعلق دارند که بدون هیچ نگاه عادلانه و مستقلی، اقدامات جناح دیگر را به هر شکلی که باشد محکوم می­کند. بخش دیگر نیز جریان به ظاهر عدالتخواهی است که برای اثبات استقلال و بی­طرفی خود، اقدامات هر دو جناح را محکوم و متهم می­کند. در میانه این نزاع، جریان معاند نیز ثمره ­های رسانه ­ای خود را می­ برد و راهبرد قدیمی تفرقه بینداز و حکومت کن را سرلوحه خود قرار می­دهد. نتیجه این رویکردها، القای یاس و ناامیدی به مردم و بی ­اعتمادی مردم نسبت به مسئولان است که در نهایت منجر به تضعیف منافع ملی می­گردد.

انتقاد سازنده و مطالبه­ گری از مسئولان با نق زدن و تخریب سازمان یافته متفاوت است و حضور میدانی مسئولان در میانه بحران­ها برای پیگیری امور از نزدیک و هم دردی با مردم، در همه جای دنیا شایسته تقدیر است. بهتر است قبل از آنکه تحت تاثیر فضای سیاست­زده به طرح انتقاد بپردازیم، انصاف و وجدان را در نظر بگیریم، به سازنده بودن انتقادات فکر کنیم و نتیجه اقداماتمان را نسبت به منافع ملی ارزیابی کنیم.