نگاهی به دیدارهای صمیمانه پوتین با رهبر انقلاب

در پی تغییر و تحولات به وجود آمده در عرصه جهانی پس از بحران اوکراین، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به تهران سفر می‌کند. پوتین پنجمین باری است که به ایران می‌آید، سفری که به بهانه نشست سران روند آستانه به تهران صورت می‌گیرد اما ممکن است در مذاکرات دوجانبه سران ایران و روسیه، موضوعات دیگری هم مطرح شود. حضور پوتین در ایران چند ماه پس از سفر سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به مسکو انجام می­شود و دو کشور تلاش می­کنند تا روابط خود را در عرصه­های مختلف سیاسی و اقتصادی تحکیم کنند. باتوجه به اینکه آمریکا با کمک متحدانش تلاش می­کند تا فشارها علیه روسیه و ایران را افزایش داده و رقبایش را منزوی کند، روسها نیز در پی افزایش همکاریها با متحدانشان در منطقه و جهان هستند تا تحرکات و تحریمهای غرب را بی اثر کنند و بر این اساس ایران را یکی ‌از متحدان استراتزیک خود می‌­دانند که با کمک آن می‌­توانند جبهه شرق در برابر غرب را تقویت کنند و سفرهای مکرر مقامات روسیه در ماههای اخیر به ایران هم در این راستا انجام می‌­شود.

همواره یکی از جذابیت‌های سفر پویتن به ایران که با پوشش رسانه‌ای گسترده مورد توجه جهانیان قرار می‌گیرد دیدارهای مستقیم رئیس جمهور روسیه با رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده است. به همین منظور این سفر بهانه‌ای شد تا دیدارهای قبلی پوتین با رهبر انقلاب را که جدا از مسائل سیاسی است، مرور کنیم.

ارادت پوتین به شخصیت رهبر انقلاب

پوتین پیش از این چهار بار به تهران سفر کرده و با مقام رهبری دیدار کرده بود و دیدارهایی که از جنس صمیمانه و احترام به مقام و جایگاه رهبری حکایت دارد. احترام و علاقه پوتین به رهبر انقلاب را می‌توان در اولین سفر او به ایران به خوبی مشاهده کرد. پوتین زمانی که در سال 1386 به ایران آمده بود، در دیدار با رهبر انقلاب شیفته کمالات و رهنمودهای ایشان شده بود، تا جایی که پس از بازگشت از ایران در گفتگو با رسانه‌های روسی در توصیف شخصیت رهبری گفته بود:«من مسیح را ندیده‌ام اما تعاریف او را در انجیل شنیده و خوانده‌ام، من مسیح را در رهبری ایران دیدم. حکیم بزرگی در ایران نشسته است که به ذهن من خطور نمی‌‌کرد ایشان تا به این حد همه‌جانبه نگرباشد. او حکیم و دانشمندی است که تصمیم‌گیری و تنظیم همه سیاستهای ایران توسط او انجام می­‌شود».

 نوع برخورد پوتین در دیدار با رهبری نشان می‌دهد که به ایشان احترام خاصی قائل هستند و رفتارش نه از نوع روابط رسمی با یک سیاستمدار بلکه مملواز نگاه ارادتمندانه به رهبری حکیم و معنوی است. احترام ویژه‌ای که پوتین برای مقام معظم رهبری قائل است را می‌توان در دومین سفر او به تهران در سال 1394 به خوبی مشاهده کرد که بلافاصله بعد از ورود به ایران و پیش از برگزاری مراسم تشریفات به دیدار رهبر انقلاب رفت و به طور گسترده در رسانه‌های منطقه و غربی بازتاب داشت.

با نگاه به نحوه دیدار پوتین با مقامات ارشد سایر کشورها با آن چیزی که در برخورد با رهبری از آن می‌بینیم خیلی متفاوت است. پوتین در دیدار با رهبران جهان به نوعی از موضع قدرت برخورد می‌کند و سخن می‌گوید اما نحوه نشستن و رفتارهای پوتین در دیدار با رهبری در ادوار گذشته حاکی از این است که علاقه خاصی به ایشان دارد و در نهایت احترام و ادب با رهبر انقلاب سخن می‌گوید. حتی تصاویر و فیلم‌های منتشر شده از دیدار پوتین با روسای جمهور آمریکا هم نشان می‌دهد که رئیس جمهور روسیه حتی با آنها در حد یک مقام دون پایه برخورد می‌کند و تنها در برابر رهبر انقلاب تواضع و فروتنی از خود به خرج می‌دهد.  

پوتین در سال 94 که به تهران سفر کرده بود، در دیدار با مقام معظم رهبری یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی قرآن کریم را که در موزه آرمیتاژ شهر سن‌پترزبورگ نگهداری می‌شد، به آیت‌الله خامنه‌ای تقدیم کرد. این قرآن مربوط به دوره خلفای بنی‌امیه است و قدمت آن به 13 قرن پیش می‌رسد. اهدای چنین گنجینه معنوی به رهبر انقلاب ناشی از ارادت خاصی است که پوتین به ایشان دارد، چرا که این کتابها میراث ماندگاری است که هیچ کشوری حاضر نیست به راحتی آنها را در اختیار دیگر کشورها قرار دهد.

ارادت پوتین به رهبر انقلاب تنها در دیدارهای دوجانبه بین دو طرف خلاصه نمی‌شود و او همواره از نقش و جاگاه رهبر انقلاب در ایران و منطقه تمجید می‌کند. پوتین در مصاحبه‌ای که چند سال پیش با یک رسانه‌ عربی داشت درباره نقش ایران در پیروزی‌های محور مقاومت در سوریه و عراق در برابر تروریستها گفته بود:«من به صراحت عرض می‌کنم که ایران طی سالهای گذشته و حتی الآن می‌توانست در بازار سیاست بر سر بسیاری از اهداف و آرمانهای خود در منطقه معامله کند. ایران می‌توانست بر سر سوریه، حزب‌الله و عراق با دشمنان خود دست به معامله بزند اما ایران به این سمت نرفته و نمی‌رود و بدون شک شخص ولی‌فقیه در این خصوص نقش تعیین کننده‌ای دارد. صراحتا می‌گویم که اگر تصمیمات ایران و رهبری این کشور چه در عراق و سوریه و چه در پشتیبانی از مقاومت در لبنان و فلسطین نبود، هیچ یک نمی‌توانستند مقاومت کنند».  

برخورد ارباب و رعیتی آمریکا با متحدانشان

اگر نوع روابط روسیه و ایران به عنوان دو متحد بزرگ در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی را با دیدارهای مقامات آمریکایی با مقامات کشورهای عربی متحد خود بویژه عربستان سعودی مقایسه کنیم متوجه می‌شویم که این دیدارها از نوع ارباب و رعیتی است و در آن هیچگونه احترامی دیده نمی‌شود و تنها یک طرف فرامین صادر می‌کند و طرف دیگر شنونده و مطیع اوامر است.

مقامات آمریکایی در دهه‌های اخیر بارها به شیخ نشینهای عربی خلیج فارس سفر کرده‌اند و دیدارهایی را با مقامات ارشد سعودی و اماراتی و دیگر کشورهای منطقه داشته‌اند اما در همه آنها آمریکاییها به دلیل جایگاه و قدرتی که در عرصه جهانی دارند همواره سعی کرده‌اند از موضع قدرت با متحدانشان سخن بگویند. مقامات کاخ سفید همیشه اعراب را در حکم رعیتی درنظر گرفته‌اند که مجری برنامه‌ها و سیاستهای واشنگتن در خاورمیانه هستند و حتی با رهبران این کشورها رفتار تحقیرآمیز از خود نشان می‌دهند. به عبارتی، روابط دو طرف از نوع استعماری و وابستگی به نظر می‌رسد.

باتوجه به اینکه مقامات سعودی گوش به فرمان آمریکا هستند و به عنوان پیاده نظام آنها در منطقه عمل می‌کنند اما با این حال مقامات واشنگتن به متحدانشان ارزشی قائل نیستند همانگونه که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا سعودیها را «گاو شیرده» خطاب می‌کرد که تنها کارشان این است که باید دلارهای نفتی را به خزانه آمریکا تزریق کنند. با این اوصاف، آمریکاییها حتی اگر سفری هم به کشورهای عربی خلیج فارس انجام می‌دهند به خاطر دوشیدن بیشتر آنها برای فروش تسلیحات است و نه تقویت متحدانشان.

روابط ایران و روسیه طی دهه‌های گذشته همواره در بهترین مرحله قرار داشته و در ماههای اخیر نیز این روابط بسیار قویتر از قبل شده است. جدای از این روابط، ارادت و احترام خاص پوتین به شخصیت رهبر انقلاب و استفاده از رهنمودهای ایشان در عرصه‌های سیاسی هم در توسعه مناسبات دوجانبه بی‌تاثیر نبوده است.