جنگ اوکراین آغاز یک جنگ ارزی در جهان

در شرایطی که آمریکا در دهه‌های گذشته با در اختیار داشتن سلطه دلاری در مبادلات بین‌المللی می‌توانست کشور‌های غیرهمسو با خود را تنبیه کند، امروزه سلطه خود را در خطر می‌بیند. شبکه سی‌ان‌ان در گزارشی با ذکر مقدمه‌ای از وضعیت تسلط دلار در بازار جهانی ارز نوشت: «ایالات متحده ممکن است قدرتمند‌ترین ارتش جهان را داشته باشد، اما دلار بزرگ‌ترین سلاح آن است. اکنون پس از نزدیک به ۸۰ سال تسلط دلار در بازار ارز، واشنگتن ممکن است در خطر از دست دادن وضعیت ارز ذخیره جهانی خود باشد.» به نوشته این شبکه آمریکایی، «حدود ۶۰ درصد از ۸/۱۲ تریلیون دلار ذخایر ارزی جهانی در حال حاضر به دلار نگهداری می‌شود. از آنجایی که بدهی دولت آمریکا با پشتیبانی واحد پولی این کشور همراه است، نرخ بهره برای آن‌ها پایین‌تر حساب می‌شود.» آمریکا پس از حمله روسیه به اوکراین با مسدود کردن ۶۳۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی مسکو که متعاقباً کاهش ارزش روبل را در پی داشت، از این سلاح علیه مسکو استفاده کرد.» کاهش ارزش دلار در سال‌های اخیر تورم در آمریکا را نیز تشدید کرده است و پس از حمله روسیه به اوکراین، میزان تورم در آمریکا به بالا‌ترین حد خود در چهار دهه گذشته رسیده و زنگ خطر را برای اقتصاد این کشور به صدا درآورده است. با از بین رفتن سلطه دلار، کشور‌های ضعیف دیگر ترسی از تنبیه شدن از سوی آمریکا نخواهند داشت و به راحتی می‌توانند مبادلات خود را با ارز‌های ملی انجام دهند.
روسیه با توجه به تنش‌های اخیر با غرب بر سر جنگ اوکراین، تاکنون توانسته است بخشی از مبادلات خود را بدون دلار و از طریق پیمان‌های پولی با چین، هند و ایران انجام دهد. اینکه روسیه در هفته‌های اخیر اعلام کرده که گاز خود را به اروپا در ازای دریافت روبل به فروش می‌رساند عملاً دلار از مبادلات بین اروپا و مسکو حذف می‌شود و گرایش به سمت ارز‌هایی مثل روبل افزایش خواهد یافت. بر اساس آمار‌های جهانی، روسیه بزرگ‌ترین ذخایر طلا و فلزات گران بها را در اختیار دارد و در یک دهه گذشته نیز بر میزان ذخایر خود افزوده است تا در صورت نیاز برای مقابله با سیاست‌های تنبیهی غرب استفاده کند.

• چین، ایران و ترکیه در کنار روسیه برای حذف دلار
حذف دلار از مبادلات خارجی تنها به روسیه ختم نمی‌شود و در سال‌های اخیر به دلیل فضای ژئوپلیتیکی حاکم بر جهان، کشور‌های متعددی اقدام به حذف دلار از اقتصاد و تبادلات مالی خود کرده‌اند. کشور‌های چین، هند، ترکیه و ایران نیز بیشترین اقدامات را در راستای حذف دلار از مبادلات خود در دستور کار قرار داده‌اند. چین در سال‌های اخیر چندین قدم برای تقویت یوآن برداشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به جمع‌آوری ذخایر طلا، راه‌اندازی بازار قرارداد‌های آتی یوآنی و استفاده از یوآن در تجارت با شرکای بین‌المللی اشاره کرد. چین همچنین از پیمان‌های پولی برای بین‌المللی کردن یوآن استفاده می‌کند. چین بزرگ‌ترین شریک تجاری آمریکا به شمار می‌رود و نزدیک به ۶۰۰ میلیارد دلار مبادلات اقتصادی بین طرفین وجود دارد و در صورتی که دلار از این مبادلات حذف شود، عملاً اقتصاد آمریکا شکست می‌خورد. هند نیز یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان کالا است که به طور مستقیم تحت تأثیر آثار درگیری‌های ژئوپلیتیکی جهانی قرار دارد و به طور قابل‌توجهی تحت تأثیر آثار اعمال تحریم‌ها علیه شرکای تجاری خود قرار گرفته است. هند به دلیل تحریم‌های آمریکا علیه روسیه برای پرداخت هزینه خرید سامانه‌های هوایی اس-۴۰۰ از ارز‌های ملی استفاده کرده است. بنابراین، اقتصاد‌های بزرگی مثل روسیه، چین و هند بدون دلار می‌توانند اقتصاد جهانی را وارد فاز جدیدی کرده و سیستم مالی خود را تغییر دهند.