سرمایه‌گذاری در بیت کوین؛ ساخت خانه در طوفان!

سال پیش، سال خوبی برای بسیاری از سرمایه‌گذاران نبود. ماجرای سهام عدالت، پای تعداد زیادی از مردم را به بازار سرمایه باز کرد، ولی روند رو به رشد بورس، از نیمه‌های سال ۱۳۹۹ منفی شد و حبابی که ایجاد شده بود، شروع به ترکیدن کرد. در همین ایام بود که بسیاری از مالباختگان و افرادی که انتظار سود بالا داشتند، بازار ارز‌های دیجیتال را مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاری دیدند. تصور عمومی این بود که روند رشد ارز‌های مجازی (و به طور خاص بیت کوین)، چون به اقتصاد داخل ایران وابسته نیست، دست خوش نوسانات و افت و افول‌ها نمی‌شود. با این وجود یک ماه است که قیمت دلاری بیت کوین نیز روند نزولی به خود گرفته است و اگر این روند ادامه داشته باشد، افرادی که از ماه گذشته وارد این بازار شده‌اند، حتماً آسیب خواهند دید. در رشد منفی بازار سرمایه، برخی از ایرانیان سود می‌کردند و برخی زیان می‌دیدند. در رشد منفی بازار ارز‌های دیجیتال اما، علاوه بر اینکه سرمایه‌گذار ایرانی آسیب خواهد دید، با فرار سرمایه‌ی سنگین از کشور نیز مواجه خواهیم بود. چرا در یک ماه اخیر، بیت کوین روند نزولی به خود گرفته؟! در آینده بازار این ارز مجازی به کدام سمت خواهد رفت. در این گزارش، مروری بر نوسانات بازار بیت کوین داشته‌ایم.

• بورس و بیت کوین
درست در زمانی که بورس ایران در نقطه‌ی اوج خودش قرار داشت، یعنی در ۲۰ م. مردادماه سال گذشته که شاخص کل بازار سرمایه از ۲ میلیون واحد نیز عبور کرده بود، در بازار ارز‌های مجازی قیمت هر بیت کوین معادل ۱۱۶۰۰ دلار بود. اگر چه این رقم، نسبت به قیمت بیت کوین در ابتدای سال ۱۳۹۹ (که برابر با ۶۰۰۰ دلار بود) رشد قابل توجهی داشت، اما با نقطه‌ی اوج خود در ۲۵ م. فروردین سال جاری که هر بیت کوین از ۶۱ هزار و ۸۰۰ دلار نیز عبور کرده بود، فاصله‌ی بسیاری داشت و حتماً آن روز کسی گمان نمی‌کرد در پایان سال پیش و آغاز سال ۱۴۰۰، قیمت این رمزارز مجازی از ۱۶ هزار دلار بیشتر شود. دقیقاً روند صعودی شتابان قیمت بیت کوین در کنار افت شدید شاخص کل در بازار سرمایه باعث شد تا سرمایه‌گذاران بورس گمان کنند که اگر هر چه زودتر از این بازار خارج شوند و سرمایه‌ی خود را به بازار ارز‌های مجازی (خصوصاً بیت کوین) بیاورند، اگر سود کلانی نکنند دست‌کم می‌توانند زیان بازار سرمایه را جبران کنند. این استدلال که قیمت ارز‌های مجازی، جهانی هستند و به اقتصاد پرنوسان ایران ربطی ندارند نیز مزید بر علت شد تا برخی خیالشان راحت باشد که شاهد نوسانات شدید و افت قیمت در بازار ارز‌های مجازی نخواهند بود. استدلالی که البته خیلی زود روشن شد که نمی‌تواند پایه‌های صحیح علمی داشته باشد.

• حمایت تسلا
ایلان ماسک – مدیرعامل شرکت تسلا- تقریباً دو ماه پیش اعلام کرده بود که بیت کوین را به عنوان یک شیوه پرداخت برای خودرو‌های برقی خود قبول می‌کند. وی هشتگ «bitcoin» را در بیوگرافی حساب کاربری خود نیز نوشته بود و همین مسئله باعث شد عده‌ی زیادی که ماسک را یک سرمایه‌گذار موفق می‌دانند، اینطور تحلیل کنند که حمایت او از بیت کوین ممکن است قیمت این ارز مجازی را بسیار بالاتر ببرد. همین‌طور، اگر این ارز مجازی در خرید و فروش خودرو‌های شرکت تسلا استفاده شود، حتما در آینده ارزش بیشتری پیدا خواهد کرد. شرکت تسلا پس از خرید ۱.۵ میلیارد دلار بیت کوین در اوایل سال جاری میلادی یکی از بزرگترین عوامل نوسان قیمت این ارز مجازی بوده است. با این حال، ایلان ماسک چندی پیش در اظهار نظری کاملاً خلاف نظر پیشین خود اعلام کرد که دیگر این ارز مجازی را به رسمیت نمی‌شناسد. وی اشاره کرد ارز‌های مجازی ایده خوبی در بسیاری موارد هستند و آینده خوبی پیش رو دارند، ولی ارزش آلوده کردن محیط زیست را ندارند.

• نوسان گیری ماسک
ایلان ماسک که به خوبی می‌دانست عدم حمایت تسلا از این ارز مجازی، ممکن است باعث سقوط‌آزاد قیمت بیت کوین شود، ابتدا اعلام کرد که شرکت تسلا هیچ بیت کوینی نمی‌فروشد، ولی هر زمان که استخراج این ارز مجازی آسیب کمتری به محیط زیست برساند، از آن برای نقل و انتقال‌ها استفاده خواهد کرد. هفته‌ی گذشته یک حساب کاربری در توئیتر نوشت: بیت کوین‌باز‌ها چند هفته دیگر که بفهمند شرکت تسلا بیت کوین‌های خود را فروخته، دو دستی بر سرشان می‌زنند. البته وی گفت: با حجم نفرتی که علیه ایلان ماسک در جریان است من از وی خرده نمی‌گیرم. در پاسخ به این توئیت ماسک با یک کلمه جواب داد و نوشت: «واقعا». پس از این توئیت ماسک، قیمت بیت کوین سقوط سنگینی را تجربه کرد و حتی رقم ۴۲ هزار و ۴۴۱ دلار را هم دید. البته در ادامه ماسک با این ادعا که بیت کوین‌هایش را نمی‌فروشد، موقتاً جلوی افت قیمت بیشتر را گرفت و نرخ هر بیت کوین را به ۴۵ هزار دلار بازگرداند. اما بسیاری معتقدند این ادعای وی نیز صرفاً به جهت نوسانگیری از بازار است تا باقی‌مانده‌ی بیت کوین‌هایش را ارزان نفروشد.
• نوسانات بالا
با نگاهی گذرا به تحولات این ارز مجازی می‌توان گفت که نوسانات قیمتی آن بسیار بالاست. وقتی هر بیت کوین در عرض چند ماه از ۱۱ هزار دلار به ۶۰ هزار دلار می‌رسد و مجدداً در عرض یک ماه از ۶۰ هزار دلار به ۴۰ هزار دلار سقوط می‌کند، در مجموع باید نسبت به نوسانات این ارز مجازی حساس بود. همچنین نوسانات روزانه‌ی بیت کوین نیز قابل توجه است. به طور مثال در سه‌شنبه‌ی گذشته (۲۸ م. اردیبهشت) هر بیت کوین از ۴۲۹۰۰ دلار تا ۴۵۶۰۰ دلار در نوسان بود؛ یعنی ۲۷۰۰ دلار در یک روز به ازای هر بیت کوین. همچنین در روز‌های پیشین نیز این ارز مجازی با همین مقدار نوسان مواجه بود. بر اساس تحلیل دویچه بانک، رشد قیمت بیت کوین در ماه‌های ابتدایی سال جاری تحت تاثیر "اثر Tinkerbell" رخ داده است؛ به این معنی که هرچه افراد بیشتر معتقد باشند قیمت بیت کوین افزایش می‌یابد، احتمال وقوع آن بیشتر است.

• پیش بینی آینده
این بانک در روز‌های ابتدایی سال جاری گفته بود: بازیکنان بزرگی که بیت کوین خرید و فروش می‌کنند قدرت حرکت قابل توجهی در بازار دارند. تا زمانی که مدیران دارایی و شرکت‌ها به بازار ادامه دهند، قیمت بیت کوین می‌تواند به رشد خود ادامه دهد. اکنون شاهد آن هستیم که پیش بینی دویچه‌بانک تحقق یافته است. یعنی با حمایت بازیکنان بزرگ، این ارز مجازی روند صعودی به خود گرفت و درست زمانی که پشتش توسط همین حامیان بزرگ خالی شد، افت قابل توجهی را شاهد بود. اکنون سوال اینجاست که آینده‌ی این ارز مجازی چه خواهد شد؟! پاسخ روشن است: بیت کوین نوسانات سنگین روزانه و ماهانه دارد، اما روند بلندمدت آن، دقیقاً به شیوه‌ی بازی بازیگران بزرگ جهانی (نظیر ایلان ماسک) دارد؛ بنابراین آنچه اهمیت دارد، این است که ارز‌های مجازی نمی‌توانند پناهگاه خوبی برای سرمایه‌های ایرانی باشند. نوسانات بالا و افق مبهم و افساری که در دست سرمایه‌داران و زرسالاران بزرگ جهانی است، این ارز‌ها را برای بازیگر خرد ایرانی بسیار ناامن کرده است.