شکست ترامپ، مذاکرات صلح و آینده خروج آمریکا از افغانستان

پایگاه رهنما :

همزمان با جار و جنجال این روزها در جریان اعلام نتایج غیررسمی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، سوی دیگر جهان در افغانستان نیز فرجام طرح صلح با طالبان در حال دگرگونی است.

در همین ارتباط به تازگی معاون رییس جمهوری افغانستان اعلام کرده است که تأکید گروه طالبان بر مبنا قرار گرفتن توافقنامه دوحه بین آمریکا و طالبان عامل بن بست بوده است و دولت افغانستان در قبال آن هیچ مسئولیتی ندارد. محمدسرور دانش روز دوشنبه طی نشستی در کابل گفت که دولت افغانستان در امضای توافقنامه طالبان و آمریکا هیج نقشی نداشته و امضا هم نکرده است، به همین دلیل در قبال آن نیز مسئولیتی ندارد. وی افزود که دولت افغانستان تنها در قبال اعلامیه مشترک آمریکا و دولت افغانستان مسئولیت دارد که در آن شریک بوده و آن را امضا کرده است و توافقنامه دوحه مربوط به طالبان و آمریکاست، به همین دلیل هیأت دولتی آن‌ را به عنوان مبنای مذاکرات نمی پذیرد.

معاون رئیس جمهور افغانستان همچنین از دولت جدید آمریکا خواسته است که روند صلح افغانستان و آنچه گذشته است را مرور کرده و بررسی کند.

این موضع گیری معاون ریاست جمهوری افغانستان پس از اعلام نتایج غیررسمی و پیروزی «جوبایدن»، رقیب دونالد ترامپ، رئیس جمهور فعلی آمریکا در انتخابات صورت گرفته است.

تا پیش از این که شکست ترامپ در انتخابات قطعی شود، تیم مذاکرتی دولت افغانستان، گفتگوهای صلح را براساس توصیه مقامات دولت ترامپ  در قطر دنبال می کرد و با وجود برخی ابهامات و بن بست ها در این مذاکرات، اما هیچ گاه این گونه علنی توافق با طالبان را زیر سوال نبرده بود. اما حال با قطعی شدن شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری، دولت افغانستان نیز که طرح صلح با طالبان را طرحی یک جانبه به نفع آمریکا می  دانست و آن را با فشار مقامات واشنگتن دنبال می کرد، حال این طرح را به حاشیه رانده و در عمل ادامه مذاکرات را به روی کارآمدن دولت جدید در آمریکا موکول کرده است.

در واقع سیاست‌مداران و دولت‌مردان افغانستان بر این باورند که پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بر سیاست این کشور در قبال افغانستان نیز اثر خواهد گذاشت و تیم بایدن با گرفتن قدرت از دونالد ترامپ در روند صلح با گروه طالبان نیز بازنگری خواهد کرد.

البته از همان ابتدا نیز دولت افغانستان خوش بینی چندانی به مذاکرات صلح با طالبان که با فشار آمریکا دنبال می شد، نداشت چون در این مدت همزمان با مذاکرات صلح شدیدترین حملات در افغانستان نیز جریان داشت و دولت کابل طرح صلح قطر را طرحی آمریکایی در نظر داشت که در آن منافع کابل نادیده گرفته شده و فقط با فشار واشنگتن این مذاکرات را دنبال می کرد و حال رهبران کابل با اطمینان خاطر از شکست و پایان کار ترامپ، طرح مورد نظر او برای گفتگو با طالبان را نیز کنار گذاشته اند.

رسانه های افغانستان هم گزارش داده اند که گفت وگوی صلح بین هیأت طالبان و هیأت دولت افغانستان پس از حمله تروریستی به دانشگاه کابل متوقف شده و هیأت دولتی به عنوان اعتراض از دیدار رو در رو با هیأت طالبان خودداری کرده است و برخی منابع حتی از بازگشت تیم مذاکره به کابل خبر دادند و اعلام کردند زمان بازگشت تیم مذاکره به قطر مشخص نیست.

خروج نیروهای آمریکایی به کجا می رسد؟

با پایان کار ترامپ، وضعیت خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان نیز مبهم به نظر می رسد، دولت افغانستان خواستار مرور و بررسی بیشتر توافق صلح ترامپ با طالبان از سوی دولت آتی و جدید آمریکا شده و همزمان مذاکرت صلح نیز متوقف شده است.

بخش مهم و ستون فقرات اصلی توافق ترامپ با طالبان بر خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان تاکید داشت و با توجه به همین وعده نیز طالبان با آمریکا وارد گفتگو شدند.

اما خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان هم در میان دموکرات‌های آمریکایی و هم جمهوری خواهان مخالفان سرسخت و عمده‌ای داشت و حتی شرکای اروپایی واشنگتن در ناتو نیز که در افغانستان حضور دارند با طرح ترامپ برای خروج از افغانستان موافق نبودند.

با روی کارآمدن دولت دموکرات بایدن در کاخ سفید، طرح خروج  نظامیان آمریکایی از افغانستان حداقل بر اساس طرح ترامپ که قرار بود در کوتاه مدت صورت گیرد، به کنار خواهد رفت و شاید حتی دولت جدید به دنبال تقویت حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان برآید.

در این صورت بی دلیل نیست که مذاکرات صلح با طالبان را از همین الان باطل شده و منسوخ ارزیابی کنیم، چون بعید است در صورت تداوم حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان، طالبان حاضر به ادامه مذاکرات صلح با دولت جدید آمریکا باشد.

طالبان، برنده مذاکرات ترامپ

با این حال اگرچه در حال حاضر مذاکرات مورد نظر طالبان و دولت افغانستان که با فشار آمریکا دنبال می شد، دورنمای مشخص و روشنی ندارد، اما تردیدی نیست که طالبان در دوره ترامپ موفق به کسب امتیازات قابل توجهی شدند.

در واقع از آن جا که استراتژی ترامپ برای صلح با طالبان فاقد استراتژی مشخصی بود، هم زمان طالبان موفق به ادامه جنگ در افغانستان و تصرف مناطق جدیدی از این کشور شدند. طالبان همچنین در جریان مذاکراتی که آمریکا ترتیب داده بود، موفق شدند تا 5 هزار زندانی سابق خود را که در اسارت دولت کابل بود، آزاد کنند.

در حال حاضر حتی با وجود قطع و پایان مذاکرات مورد نظر آمریکا میان دولت کابل و طالبان، اما گروه طالبان موفق به تجدید قوای بسیاری از نیروهای خود شدند و در واقع دست برتر را در تحولات افغانستان به دست آوردند. نبرد اخیر در هلمند که حدود یک ماه به طول انجامید و نیروهای دولتی در نهایت با سختی و تلفات بسیار توانستند بخشی از نیروهای طالبان را عقب برانند نمونه روشنی از تجدید قوای قابل توجه نیروهای طالبان در صحنه میدانی افغانستان بود که با آزادی زندانیان این گروه دوچندان شده است.

بنابراین آن چه درباره افغانستان مشخص است شکست عملکرد و استراتژی دولت ترامپ در برابر تحولات افغانستان است که در نهایت به قدرت گیری گروه طالبان در برابر دولت مرکزی و عدم دستیابی به صلح و ثبات داخلی در افغانستان منجر شد و در مقابل اوضاع افغانستان را بی سرانجامی و ابهام و پیچیدگی بیشتری روبرو ساخت که نه برای دولت این کشور امکان صلح واقعی وجود دارد و نه توان جنگ فرسایشی.