ديپلماسي چانه‌زني در شرق آسيا

پایگاه رهنما:

سخنان كيم‌‌جونگ‌اون رهبر كره شمالي، در روز شنبه 21 آوريل (اول ارديبهشت) شايد براي برخي از رسانه‌ها خبرساز بود، اما نمي‌توان گفت كه اتفاق فوق‌العاده‌اي بود. او در اين روز از طريق خبرگزاري رسمي كره‌شمالي اعلام كرد، با متوقف‌كردن آزمايش‌هاي هسته‌اي و پرتاب موشك‌هاي بالستيك قاره‌پيما، مركز آزمايش‌هاي هسته‌اي در شمال كشورش را هم مي‌بندد. اين سخنان به سرعت توجه رسانه‌ها را به خود جلب كرد و درصدر اخبار و تحليل‌هاي اين رسانه‌ها قرار گرفت. اما با توجه به روند چندماهه اخير از بازي‌هاي المپيك زمستاني كره‌‌جنوبي در ماه فوريه به اين سو، سخنان او آنقدر هم غيرمنتظره نبود. هر چند دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور امريكا، به سرعت دست به كار شد تا با پيام توييتري ذوق‌زدگي‌اش را نشان بدهد. اما واقعيت آن است بعد از اينكه كره‌شمالي آخرين آزمايش موشكي خود را در تاريخ 8 آذر سال گذشته با آزمايش موفقيت‌آميز موشك «هواسانگ- 15» كه 72 تن وزن داشت و قادر بود تا مسافتي به‌اندازه 4 هزار و 500 كيلومتر را طي كند انجام داد، كم‌كم وضعيت روابط دو كره دچار تغييراتي شد. بسياري از كارشناسان گفتند، آزمايش اين موشك اين امكان را به كره‌شمالي مي‌د هد كه به سراسر خاك امريكا دسترسي داشته باشد. بنابراين به لحاظ استراتژيك اين امكان براي كره‌شمالي فراهم شد تا بازدارندگي مثلثي و مستقيم خود را عليه امريكا ارتقا دهد. اين اتفاق دقيقاً نقطه عطف استراتژيك كره‌شمالي محسوب مي‌شود. در ارزيابي علل تغييرات در سياست‌هاي كره‌شمالي، تأثير اين آزمايش و قابليت استراتژيك و بازدارنده بسيار حياتي بوده است.

درك كره از تغييرات سياسي

پيونگ يانگ كه سطح بازدارندگي استراتژيك را به بالاترين ميزان ممكن رسانده بود، حالا تصور مي‌كند كه مي‌تواند فضايي از نزديكي روابط با كره‌جنوبي را باز كند تا زمينه براي روي‌آوردن امريكا به سمت كره‌شمالي را نيز فراهم كند. طبيعي بود كه امريكايي‌ها بيشتر علاقه داشتند، كره‌شمالي ابتدا به سمت آنها حركت كند تا به سمت كره‌جنوبي.

امريكايي‌ها يا بايد نسبت به اين موضوع واكنش منفي نشان مي‌دادند كه از نظر كره‌جنوبي پذيرفتني نبود، چراكه اين وضعيت بعد از 67سال داشت اتفاق مي‌افتاد، يا بايد واكنش مثبت نشان مي‌دادند كه رهبر كره‌شمالي به دنبال همين هم بود و همين هم محقق شد.

 در ابتداي امر، كره‌شمالي تيم ورزشي خود را به المپيك زمستاني در كره‌جنوبي فرستاد و همراه اين تيم ورزشي، هيئتي سياسي به رهبري خواهر رهبر كره‌شمالي نيز به كره‌جنوبي اعزام شد و مورد استقبال گسترده مقامات اين كشور قرار گرفت. بعد از آن كم‌كم يخ روابط دو كشور بيشتر آب شد، تا اينكه اكنون هر دو طرف از ملاقات رهبران دو كره در يك روستايي به نام صلح در كره‌جنوبي خبر مي‌دهند و قرار است در انتهاي ماه مي‌ (اوايل خرداد) ملاقات رهبران دو كشور امريكا و كره‌شمالي در يكي از شهرهاي مورد توافق انجام شود.

كره‌شمالي به‌دنبال بازدارندگي راهبردي

امريكايي‌ها سال‌هاست در پي مهار كره‌شمالي هستند و تلاش مي‌كنند، افزايش حضور خود در شرق آسيا را با كنترل كره‌شمالي پيگيري كنند. از سوي ديگر، به نظر مي‌رسد رهبر جوان كره‌شمالي نسبت به اين ولع امريكا و اهميت گزينه مهار كره‌شمالي، به خوبي واقف است. به عبارتي، كره‌شمالي به خوبي مي‌داند كه ترامپ براي اينكه به جهانيان ثابت كند كه كره‌شمالي را مهار كرده، حاضر به پرداخت هر هزينه‌اي است. در اين بين، سؤالي كه پيش مي‌آيد، اين است كه آيا اين جمله «كره‌شمالي تمام آزمايشات هسته‌اي خود را معلق مي‌كند» را بايد در بستر عقب‌نشيني كره‌شمالي از مواضع خود تحليل و ارزيابي كرد؟ براي پاسخ به اين پرسش، ابتدا بايد به ترسيم محيط استراتژيك كره‌شمالي اشاره كرد.

محيط استراتژيك كره‌شمالي چگونه است؟ كره‌شمالي سطح قدرت بازدارندگي خود را به بالاترين ميزان ممكن رسانده است. به عبارتي، با آزمايشات موشكي اخيري كه به امريكا، كره‌جنوبي و ژاپن داشته است، اين پيام را فرستاده كه هيچ هدفي دور از دسترس كره‌شمالي نيست. اين سه كشور نيز به توان كره‌شمالي واقف هستند و تلاشي هم براي آزمون گفته‌هاي پيونگ‌يانگ و تهديدات كيم‌جوان نكرده‌اند، چون ارزيابي اطلاعاتي دقيقي از وضعيت اين كشور دارند.

كره‌شمالي به خوبي از مشكلات اقتصادي و محيط امنيتي پيرامون خود باخبر است. كره‌شمالي به هيچ وجه اعلان نكرده كه حاضر به انهدام تسليحات هسته‌اي خود است. بنابراين در عين حفظ توان استراتژيك هسته‌اي خود، درخصوص «تعليق آزمايشات هسته‌اي» مذاكرات مربوط به كنترل تسليحات خود را با امريكايي‌ها شروع خواهد كرد. بدين ترتيب توان بازدارندگي خود را به بالاترين حد ممكن رسانده و مي‌تواند، تمام خاك امريكا را در دسترس موشك‌هاي خود قرار دهد. در همين حال، مشروعيت تسليحات خود را نيز در قالب مذاكره با شش كشور احتمالي به دست خواهد آورد.

امريكايي‌ها به خوبي مي‌دانند كه كره‌شمالي توان هسته‌اي خود را امحا نخواهد كرد، تنها مي‌توانند از كره‌شمالي بخواهند كه آزمايش هسته‌اي و تهديد ناشي از آن را به حداقل ممكن برساند.

بنابراين كره‌شمالي در عين حال توان بازدارندگي خود را حفظ مي‌كند، رژيم امنيتي مشروعي را نيز براي خود طراحي مي‌كند كه ابتكار عمل را از غرب گرفته و به پيونگ يانگ مي‌دهد. غرب نيز از اينكه توانسته كره‌شمالي را به ميز مذاكرات بازگرداند، سرمست است. در اين چارچوب يقينا غرب نمي‌تواند كره‌شمالي را از توان بازدارندگي‌اش سلب كند؛ چراكه اين پيونگ يانگ نيست كه به ميز مذاكره نياز ولع‌آميز دارد، بلكه اين امريكايي‌ها هستند كه به هر طريقي به دنبال حل كردن مسئله كره‌شمالي هستند.