«جنگ شناختی» با سلاح «کرونا هراسی»

درحالی‌که کشور درگیر مبارزه با ویروس کروناست، دشمنان جمهوری اسلامی که از هیچ فرصت و بهانه‌ای برای ضربه زدن به نظام و انقلاب و مردم نمی‌گذرند، این ماجرا را تبدیل به ابزاری برای پیگیری اهداف خودکرده‌اند و جبهه جدیدی در برابر نظام و مردم گشوده‌اند. جبهه‌ای که ضربه به امنیت روانی، اقتصادی و سیاسی جامعه را هدف گرفته است. انتشار اخبار دروغ و بزرگنمایی از تلفات و پیامد‌های آن، القای یأس و مقابله با امیدآفرینی، تلاش برای بی‌اعتبار سازی اخبار و اطلاعات رسمی، دروغ‌پراکنی و تشویش اذهان عمومی بخش‌هایی از عملیات این جبهه جدید است. برخی آشفتگی‌های داخلی در زمینه مدیریت یکپارچه رسانه‌ای، نبود یا کمبود تمرکز و نظارت بر فضای مجازی و آمادگی ناکافی در برابر عملیات روانی دشمن نیز در این میان مزید بر علت شده و برشدت حملات دشمن افزوده است. یکی از اصلی‌ترین اهداف دشمن در این عملیات گسترده و بدون وقفه، ضربه به امید اجتماعی است. موضوعی بسیار مهم و تعیین‌کننده که رهبر معظم انقلاب اسلامی سال گذشته در بیانیه راهبردی گام دوم انقلاب نیز به آن اشاره‌کرده و فرمودند؛ «در طول این ۴۰ سال - و اکنون مانند همیشه- سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعال‌ترین برنامه‌های آن، مأیوس‌سازی مردم و حتّی مسئولان و مدیران ما از آینده است. خبر‌های دروغ، تحلیل‌های مغرضانه، وارونه نشان دادن واقعیت‌ها، پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش، بزرگ کردن عیوب کوچک و کوچک نشان دادن یا انکار محسنات بزرگ، برنامه همیشگی هزاران رسانه صوتی و تصویری و اینترنتی دشمنان ملّت ایران است؛ و البتّه دنباله‌های آنان در داخل کشور نیز قابل‌مشاهده‌اند که با استفاده از آزادی‌ها در خدمت دشمن حرکت می‌کنند. شما جوانان باید پیشگام در شکستن این محاصره تبلیغاتی باشید. در خود و دیگران نهال امید به آینده را پرورش دهید. ترس و نومیدی را از خود و دیگران برانید. این نخستین و ریشه‌ای‌ترین جهاد شما است.» برخی از متخصصان نام این عملیات دشمن را «جنگ شناختی» (Cognitive warfare) گذاشته‌اند. جنگ شناختی به معنای هدف قرار دادن قوه شناخت عموم مردم و نخبگان جامعه هدف با تغییر هنجارها، ارزش‌ها، باورها، نگرش‌ها و رفتار‌ها از طریق مدیریت ادراک و برداشت است. این نوع جنگ شکل تکامل‌یافته‌تر، پیشرفته‌تر، عمیق‌تر و وسیع‌تر جنگ روانی است که مبتنی بر جامعه شبکه‌ای (با زیرساخت رسانه‌های نوین) بوده و با مدیریت ادراک و برداشت انجام می‌گیرد. تغییر نگرش در جامعه کشور هدف، اختلال و خطا در دستگاه محاسبات تصمیم‌گیران، اثربخش نمودن جنگ اطلاعاتی، ایجاد گسست عاطفی-ادراکی بین توده‌ها و نخبگان با حاکمیت و نهایتاً تضعیف و زوال سرمایه اجتماعی برخی کار ویژه‌های جنگ شناختی هستند. جنگ شناختی دشمن با ابزار کروناهراسی چند محور عمده را تعقیب می‌کند که عبارت است از.
الف: القای ناکارآمدی سیستم
در این محور دشمن با بزرگنمایی مشکلات و درعین‌حال سانسور اقدامات مثبت، سعی دارد این‌گونه وانمود کند که سیستم قادر به کنترل وضعیت نبوده و جامعه با بحرانی غیرقابل‌کنترل روبروست. در این محور، سعی می‌شود ایران یک نمونه نادر در دنیا معرفی شود که برخلاف سایر کشور‌ها قادر به مقابله با کرونا نیست. این القای روانی در حالی است که تاکنون بار‌ها مسئولان سازمان بهداشت جهانی از اقدامات مثبت و مقتدرانه ایران در مقابله با کرونا تقدیر کرده و حتی ابراز شگفتی نیز کرده‌اند.
ب: حمله به ارزش‌های اعتقادی
دشمن، ویروس کرونا را فرصتی برای حمله به اعتقادات دینی و ارزش‌های معنوی جامعه می‌داند. اخبار و تحلیل‌ها طوری ارائه می‌شوند که گویی نهاد دین در این مسئله ناکارآمد است و حتی فراتر از آن، عامل تشدید مشکل است! حمله به روحانیت، باور‌های مذهبی، تمرکز بر قم و... برخی از تاکتیک‌های این محور هستند. بر همین اساس، شایعات، شبهات و اخبار دروغ به‌طور گسترده تولید و منتشر می‌شوند. این هجمه و حمله سنگین به نهاد دین و مذهب در حالی است که نهاد دین در این ماجرا بسیار عقلانی و منطقی برخورد کرده است. روحانیت علاوه بر دعوت گسترده و جدی مردم به رعایت مسائل و دستورالعمل‌های بهداشتی، در برابر اقدامات پیشگیرانه نیز مقاومت نکرده و همراهی کامل کرده است. برای نمونه نماز جمعه که طی ۴۱ سال گذشته بدون وقفه برگزار می‌شده است و حتی بمباران صدام نیز نتوانست خللی در آن به وجود آورد، برای رعایت مسائل بهداشتی تعطیل‌شده است. تعطیلی مراسم اعتکاف، سفر‌های راهیان نور، نماز‌های جماعت، برنامه‌های عزاداری‌های مذهبی و... ازجمله دیگر نمونه‌ها در این زمینه است.
ج: برچسب‌زنی به ایران
رسانه‌های معاند ایران با همراهی برخی از سیاستمداران دشمن، در حال القای این گزاره هستند که ایران عامل انتشار کرونا به سایر کشورهاست. آمریکا، عربستان، برخی سیاسیون در لبنان و عراق و برخی از کشور‌های اروپایی تاکنون اظهارات مختلفی در این زمینه داشته و ادعا‌های بی‌پایه‌ای را مطرح کرده‌اند. هدف از این مواضع و اظهارات را می‌توان در دو بخش پیگیری کرد؛ نخست آنکه ایران را کشوری خطرناک و عامل انتشار ویروس جلوه دهند و از این طریق بر مراودات اقتصادی کشور تاثیر منفی بگذارند. این هدف را می‌توان حلقه جدیدی از راهبرد «فشار حداکثری» دشمن دانست. دوم آنکه با این تاکتیک می‌خواهند به نحوی سیاست‌های ضدایرانی خود را توجیه کنند.
د: القای شکاف میان مردم و حاکمیت
محور بعدی موردنظر دشمن در این جنگ شناختی القای شکاف میان مردم و حاکمیت است. دشمن سعی دارد این‌گونه وانمود کند که نظام نسبت به مطالبات و مشکلات آن‌ها بی‌توجه است و منابع لازم را برای حل مسئله اختصاص نمی‌دهد. ادعای دیگر آنکه طبقه سیاسی و نزدیک به حاکمیت در بحران کرونا از امکانات خاص و ویژه‌ای برخوردار است که مردم عادی به آن دسترسی ندارند. تشکیک در آمار رسمی مسئولان در زمینه مبتلایان و فوتی‌های کرونا یکی از اصلی‌ترین ابزار دشمن در این محور است. البته این نکته را هم نباید فراموش کرد که برخی شلختگی‌ها و بی‌برنامگی‌ها و اظهارات غیرمسئولانه داخلی نیز در این جبهه به کمک دشمن آمده است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور هفته گذشته در این مورد گفت: «با توجه به برخی اظهارات و نقل‌قول‌های غیرمسئولانه و بعضاً مغایر واقعیت روز‌های اخیر توسط تعدادی از مدیران و مسئولین و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی در بخش‌های دولتی و عمومی، در محافل و نشست‌های مختلف رسمی و اداری و نیز انتشار این‌گونه مطالب در رسانه‌های عمومی و سایر رسانه‌های مکتوب، دیداری، شنیداری و شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی نسبت به آمار مرتبط با بیماری کووید ۱۹ (کرونا) که موجب تشویش اذهان عمومی، برهم زدن امنیت روانی جامعه، تزلزل آفرینی در اعتماد و انسجام اجتماعی و اخلال در فرآیند ارائه خدمت در نظام سلامت و سایر عرصه‌های مدیریتی کشور شود، علاوه بر اینکه به‌موجب مواد ۲۸۶، ۶۹۸ و ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده) عملی مجرمانه و مستوجب تعقیب قضایی و مجازات است، تبعات نگران‌کننده‌ای را به دنبال دارد.» در پایان باید تأکید کرد همان‌قدر که مقابله با ویروس کرونا ضروری است، دفاع از سلامت روانی و اجتماعی مردم نیز ضروری است. جنگ شناختی دشمن را باید جدی گرفت و جدی‌تر با آن برخورد کرد.