روحانی در اجلاس سران: جهان اسلام باید تدابیری برای رهایی از سلطه دلار پیش بینی کند

رئیس جمهور با برشمردن مهمترین چالش‌های نوظهور جهان اسلام در سطوح ملی و بین المللی، همکاری و تعامل میان کشور‌های اسلامی را برای تبدیل جهان اسلام به یک بلوک بزرگ قدرت در عرصه بین المللی، یک اصل بی‌جایگزین دانست و برای تحقق این هدف، ۳ طرح اجرایی مهم را به اجلاس کوالالامپور پیشنهاد داد.

متن کامل سخنان حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی در افتتاحیه اجلاس سران کوآلالامپور ۲۰۱۹ به شرح زیر است:

بسم‌الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب‌العالمین و الصلوه و السلام علی سیدنا و نبینا محمد و آله الطاهرین و صحبه المنتجبین

جناب آقای دکتر ماهاتیر محمد، نخست‌وزیر محترم مالزی

رؤسای محترم جمهور، نخست‌وزیران محترم
رؤسای هیأت‌ها
خانم‌ها و آقایان؛

السلام علیکم و رحمت‌الله و برکاته.

در ابتدا مایلم از ملت و دولت مالزی برای مهمان‌نوازی گرم و تشکیل این نشست، و از جناب آقای ماهاتیر محمد به خاطر این ابتکار مهم، و خلق الگویی ارزشمند از تنوع مسالمت‌آمیز فرهنگی، شجاعت در برداشتن گام‌های تازه‌ای برای پل‌زدن میان شرق و غرب جهان اسلام و دوراندیشی در نزدیک‌کردن نگرش‌های متنوع تشکر نمایم.

عالی‌جنابان.
جهان اسلام در سطوح ملی و بین‌المللی با چالش‌های نوظهوری مواجه است که مسیر توسعه و پیشرفت را ناهموار نموده است. مهم‌ترین این چالش‌ها را می‌توان چنین برشمرد:
۱- چالش‌های فرهنگی و هویتی:
خطرِ تضعیف هویت ملی و اسلامی، فاصله گرفتن نسل جوان از هویت خود و غلبه فرهنگ‌های بیگانه، جدی‌ترین تهدید برای جهان اسلام است. پیشتازی غرب در توسعه تکنولوژی‌های جدید، به نقطه قوت آنان در تحمیل جریان خبری، فرهنگ مصرفی و سبک زندگی‌غربی تبدیل شده‌است. تلاش مشترک برای جبران عقب‌ماندگی در فناوری‌های اطلاعاتی، حرکت به سمت شبکه‌های ارتباطیِ ملی و منطقه‌ای و افزایش سهم کشور‌های اسلامی در اقتصاد دیجیتال نقشه راه آینده ما برای مواجهه با این چالش است.
۲- چالش‌های امنیتی:
متاسفانه جهان اسلام از غربی‌ترین نقطه در شمال آفریقا تا دورترین نقطه در شرق آسیا گرفتار معضلات و تهدیدات جدی امنیتی است؛ از تهدیدات مستمر رژیم صهیونیستی که روزانه از مردم فلسطین قربانی می‌گیرد، تا تهدیدات نظامی، سیاسی و اقتصادی آمریکا علیه مجموعه‌ای از کشور‌های اسلامی، و تا تهدید تروریسم و افراطی گراییِ فکری و رفتاری در برخی جوامع اسلامی، که زمینه را برای مداخلات خارجی در این جوامع فراهم کرده است. جنگ در سوریه و یمن، و اغتشاش و نابسامانی در عراق، لبنان، لیبی و افغانستان نتیجه ترکیب افراطی‌گری داخلی و مداخله جویی خارجی است.
۳- چالش‌های توسعه نیافتگی:
آسیب‌هایی مانند ضعف حکمرانی، فقر، بیکاری، فساد، خشونت و افراطی‌گریِ فزاینده و فرساینده، ثبات و حاکمیت ملی را دربخشی از جهان اسلام در معرض خطر قرار داده است. مسائل کلانی، چون جهانی شدنِ اقتصادی و اجتماعی، بروز گفتمان‌های جدید در عرصه مردم‌سالاری و حقوق بشر، توجه روزافزون به قدرت‌های نرم‌افزاری، افزایش سطح دسترسی به اطلاعات، و رشد فزاینده بازیگرانِ غیردولتی، بر ابعاد این چالش می‌افزاید. سیاست‌گذاری‌های آرمان‌خواهانه، اما واقع‌گرایانه در عرصه توسعه، اکنون یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
۴- چالش‌های اقتصادی:
تحریم اقتصادی امروز به مهم‌ترین ابزار سلطه طلبیِ استکباری تبدیل شده است. درهم‌تنیدگی نظام‌های اقتصادی، تجاری و مالی بین المللی با نظام اقتصادی آمریکا و دلاریزه شدن اقتصاد‌های ملی و جهانی، این امکان را برای ایالات متحده فراهم کرده تا سلطه‌جویی خود را با «تهدیدات تحریمی» و «تروریسم اقتصادی» پیش برده و خواسته‌های نامشروع خود را به کشور‌های دیگر تحمیل کند. جهان اسلام باید تدابیری برای رهایی خود از سلطه دلار و سیستم مالی آمریکا پیش‌بینی کند. واقعیت آن است که کشور‌های اسلامی از نظر اقتصادی، مکمل یکدیگر هستند و ایجاد سازوکار‌های خاصی برای همکاری‌های بانکی و مالی میان کشور‌های اسلامی، استفاده از پول ملی در تجارت متقابل، عقد موافقتنامه‌های تجارت ترجیحی در جهان اسلام، سرمایه گذاری در زمینه‌های دارایِ مزیت نسبی و دیگر ایده‌هایی از این دست باید مورد کارشناسان اقتصادی جهان اسلام قرار گیرند.

همکاران و اندیشمندان گرامی.
اگر ما به ظرفیت‌های ملی و اسلامی خود برگردیم و به قدرت‌های درونی خود اتکا کنیم، می‌توانیم تمام چالش‌هایی را که برشمردم به فرصت‌رشد و ارتقا تبدیل کنیم. اینجانب ظرفیت‌های زیر را اصلی‌ترین مولفه‌های قدرت در جهان اسلام می‌دانم:
۱- دین اسلام رکنِ هویت‌بخش در میان ما مسلمانان است. اسلام برای ما هم مبدأ است، هم مقصد است و هم مسیر. اراده الهی برآن بوده که مسلمانان با الگوپذیری از پیامبر مکرم اسلام، مسیر اعتدال را در پیش بگیرند تا الگوی جهانیان شوند: وَکَذَلِکَ جَعَلْنَاکُمْ أُمَّةً وَسَطًا لِّتَکُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَیَکُونَ الرَّسُولُ عَلَیْکُمْ شَهِیدًا
۲- مردم مهم‌ترین منبع قدرت هستند. مردم‌‍‌سالاری، آن‌گاه که با دین‌باوری همراه شود، همراهی مردم و بسیج ظرفیت‌های امت اسلام را بدنبال خواهد داشت. بسط عدالت اجتماعی، تأمین امنیت سیاسی و فرهنگی، و حق برخورداری از زندگی شرافت‌مندانه و حاکمیت شایسته، از اساسی‌ترین مفاهیم و آموزه‌های اسلامی و مهم‌ترین عوامل همراهی مردم است.
۳- علم و فناوری کلید قدرت و پیشرفت است. العِلمُ هو السلطان.
دانش، سلطنت و قدرت است، هر که آن را بیابد با آن پیروز شود. جای تاسف دارد که اکنون کشور‌های اسلامی برای نیاز‌های علمی و فناورانه خود ناچار به مراجعه به غیر هستند. نسل جوان ما چشمه‌های پایان ناپذیر خلاقیت و امیدآفرینی هستند و جنبش آموزش، پژوهش و نوآوری، اولویتِ امروز و فردای جهان اسلام است.
۴- همکاری و تعامل میان کشور‌های اسلامی یک اصل بی‌جایگزین است. هم افزایی ظرفیت‌های سیاسی و اقتصادی، جهان اسلام را به یک بلوک بزرگ قدرت در عرصه بین المللی تبدیل می‌کند و انباشت ظرفیت‌های علمی و فناوری در کشور‌های اسلامی می‌تواند بسیاری از عقب ماندگی‌های موجود را جبران کند و زمینه‌های سلطه دیگران را از بین ببرد. جای تاسف است که سازوکار‌ها و نهاد‌های موجود در جهان اسلام که با همین هدف طراحی شده‌اند تاکنون در دستیابی به اهداف و مقاصد خود ناکام مانده‌اند.
حضار محترم.
وقتی از امیدواری نسبت به مقابله با چالش‌ها و مشکلات در جهان اسلام سخن می‌گویم، تجربه موفق جمهوری اسلامی ایران را پیش روی خود دارم. کشور من چهاردهه است که با انواع تهدید‌ها و دسیسه‌ها روبرو بوده، اما از هر تهدید و چالشی، قوی‌تر و آبدیده‌تر، بیرون آمده است؛ آن گونه که امروز به عنوان الگوی ایستادگی و استقامت شناخته می‌شود. ایران پس از انقلاب اسلامی سه موج سهمناک را با سرافرازی پشتِ سرگذاشته است.
۱- تروریسم – از ابتدای دهه هشتاد میلادی تاکنون کشور من با پدیده شوم تروریسم در داخل و خارج خاک خود مواجه بوده است. به جرات می‌توان گفت که بیشترین مبارزه و بزرگترین موفقیت‌ها در مقابله با تروریسم متعلق به مردم ایران است.
۲- جنگ – هشت سال مقاومت در جنگ گسترده‌ای که به ایران تحمیل شد، اگر چه هزینه‌های سنگین مادی و انسانی به همراه داشت، اما کشور را در حوزه دفاعی خودکفا کرد و امروز، این توان بومی است که بازدارندگی دفاعی ایران را تضمین می‌کند.
۳- تحریم – بیش از چهار دهه است که جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم‌های ایالات متحده آمریکا قرار دارد. اخیرا آن‌ها با تحمیل سنگین‌ترین تحریم‌های به اصطلاح فلج کننده، بدنبال فروپاشی یا تسلیم جمهوری اسلامی بوده‌ا‌ند. در حالی که فقط از ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸)، یعنی بعد از خروج آمریکا از برجام، تاکنون بیش از ۹۳ اقدام تحریمی توسط آمریکا علیه ایران صورت گرفته است، امروز اقتصاد ایران به مرحله ثبات بازگشته و شاخص‌های اقتصادی رو به بهبود هستند، تا آنجا که در همین شرایط، اصلاحات اقتصادی در جریان است و بودجه جاری کشور اکنون کاملا مستقل از نفت تدوین و به مجلس تقدیم شده است.
اتکال به خداوند، بهره گیری از اصول و ارزش‌های اسلامی، اتکای به مردم و توانمندی‌های داخلی، و بالاخره توجه به علم و فناوری، رمز موفقیت جمهوری اسلامی ایران است.
اعتقاد دارم این الگو می‌تواند در خدمت جهان اسلام قرار گیرد.

خانم‌ها، آقایان.
لازم می‌دانم به موضوع فلسطین اشاره کنم؛ که همچنان مسأله اصلی جهان اسلام است و غفلت از آن و پرداختن به مسائل فرعی و تفرقه‌افکنانه یک انحراف بزرگ خواهد بود. فلسطین راه مقاومت را برگزیده‌است و در این مسیر از پشتیبانی ملت‌های مسلمان برخوردار است.
بحران‌های متعدد در منطقه خاورمیانه، به خصوص در یمن، افغانستان، سوریه، لیبی و لبنان از مصادیق بارز سیاست‌های غیر مسئولانه و تفرقه‌افکنانه هستند. برای حل مشکلات درون جهان اسلام معتقدیم باید بستر‌های لازم برای گفت‌وگو و تعامل از طریق رواداری نسبت به اندیشه‌های مختلف اسلامی، و احترام به حاکمیت‌های ملی فراهم گردد. اینجانب به سهم خود ابتکار «جهان علیه خشونت و افراط‌گرایی» و نیز طرح «صلح هرمز» را در اجلاس‌های مجمع عمومی سازمان ملل متحد ارائه نموده ام که هر دو بر محور گفت‌وگو و تعامل قرار دارند: گفت‌وگو‌های داخلی، گفت‌وگو با همسایگان، با کشور‌های منطقه و با همه جهانیان. اصرار به صلح و دوستی و پرهیز از خصومت و دشمنی، نشانه ایمان ما به آموزه‌های متعالی اسلام اعتدالی و اسلام رحمانی است و تحقق آن را وعده الهی می‌دانیم.

به عنوان آغازی برای رسیدن به این اهداف، مایلم طرح‌های اجرایی زیر را پیشنهاد نمایم:

۱. تأسیس «صندوق مشترک نشست کوالالامپور برای تأمین مالی همکاری‌های فناورانه میان کشور‌های اسلامی» به منظور ورود قوی به زنجیره ارزش‌های جهانی؛
۲. تاسیس «مرکز تحقیقات مشترک در حوزه فناوری‌های هوش مصنوعی» و «امنیت سایبری» برای پیش‌گامی در فناوری‌های میان‌رشته‌ای اطلاعاتی و ارتباطی؛
۳. تاسیس «بازار مشترک کشور‌های اسلامی در حوزه اقتصاد دیجیتال» و همکاری و تبادل تجربیات در زمینه رمزارزها.


در پایان بار دیگر از میهمان‌نوازی گرم و صمیمانه دولت و ملت محترم مالزی و جناب آقای دکتر ماهاتیر محمد تشکر و قدردانی می‌کنم.