نیروی سوم کیست؟ پشت پرده کشتار شهروندان معترض عراقی

پایگاه رهنما:

با گذشت بیش از 40 روز از آغاز دوری جدید از اعتراضات مردمی در عراق، با شدت و گستره‌ای کمتر شاهد تداوم حضور خیابانی شهروندانی این کشور در خیابان‌ها هستیم. در این میان، با وجود کاهش حجم اعتراضات همچنان اخباری مبنی بر کشته شدن تعدادی اندک از شهروندان عراقی منتشر می‌شود اما اکنون دستگاهای نظامی و امنیتی عراق از ایفای نقش جریانی سوم، برای کشتن معترضان سخن به میان می‌آورند. در این راستا، مقام‌های نظامی ارشد عراقی، از جمله نجاح الشمری، وزیر دفاع این کشور با ارائه برخی مستندات اخیرا اعلام کرده که شواهد و قراین نوع کشته شدن مردم در اعتراضات نشان می‌دهد که سلاح مورد استفاده، متعلق به نیروهای امنیتی و پلیس نیستند و این احتمال وجود دارد که جریانی سوم، با سلاح‌ها و گلوله‌هایی غیر از آن‌چه که در اختیار نیروهای پلیس قرار دارد، معترضان را مورد هدف قرار داده باشند. افزون بر  این، در 15 نوامبر 2019 (24 آبان 1398) در میانه اعتراض نسبتا مسالمت‌آمیز و کم تعداد شهروندان عراقی در میدان تحریر شهر بغداد، شاهد انفجار یکی بمب دست‌ساز بودیم که منجر به کشته شدن 1 نفر و زخمی شدن 16 تن دیگر شد.

با نظر به این تحولات اکنون این مساله مطرح می‌شود که چه جریان یا گروهی، گرداننده پشت پرده این اقدامات خرابکارانه هستند و اساسا آن‌ها چه اهدافی ار دنبال می‌کنند؟ از همان ابتدای رخ دادن  این اتفاقات برخی از رسانه‌ها و جریان‌های سیاسی داخل و خارج عراق، در تبلیغاتی هدفمند قصد دارند نیروهای حشد العشبی را به عنوان عامل اصلی این وقایع معرفی کنند اما برای روشن شدن مساله ضروری است تحلیلی چند سطحی ارائه شود.

تداوم اعتراضات و خشونت به نفع چه کسانی است؟

از آنجا که بالا رفتن شمار کشته‌ها در جریان اعتراضات مردمی موجب تشدید و پیچیده تر شدن بحران خواهد شد، در ابتدای امر طرح این پرسش بسیار اهمیت دارد که تداوم اعتراضات، خشونت و ناامنی در کشور عراق در راستای منافع کدام گروه، جریان سیاسی و بازیگر دخیل در معادلا عراق است؟ پاسخ به این پرسش می‌توان تا حدود زیادی نیروی سوم (جریان پشت پرده) در کشتار شهروندان عراقی را مشخص کند. در وضعیت کنونی جامعه عراق حکومتی ائتلافی با مشارکت شیعیان، کردها و اعراب سنی تشکیل شده که در آن نیروهای وابسته به حشد الشعبی در قالب ائتلاف فتح با 47 کرسی، دومین ائتلاف بزرگ پارلمان عراق را تشکیل می‌دهند و در ایجاد دولت جدید نقشی غیرقابل انکار ایفا کردند.

در سطح دیگر، غالب جریان‌های سیاسی بر این باور هستند که پاسخ‌گویی به خواسته‌های اعتراضی شهرندان یک امر مسلم است و باید اصلاحاتی عمیق در مسیر پاسخ‌گویی به این خواسته‌ها در دولت و بوروکراسی کشور انجام بگیرد. با این وجود، تمامی جریان‌های سیاسی نیز متفق‌القول هستند که اعتراضات همراه با خشونت در راستای منافع و مصالح ملی کشور عراق نیست، در نتیجه از یک سو، دولت باید اقدامات لازم و فوری را در جهت پاسخ‌گویی به خواست معترضان انجام دهد و از سوی دیگر، معترضان نیز می‌بایست با اندکی صبر پیشه کردن، موج خشونت‌ها را کاهش دهند تا شرایط کشور به وضعیت عادی برگردد و از تحمیل هزینه‌های گزاف بر دولت جلوگیری به عمل بیاید.

با نظر به این ملاحظات، به نظر می‌رسد که هیچ یک از جریان‌های حاضر در حکومت کنونی عراق، به ویژه نیروهای حشد الشعبی، خواستار تداوم خشونت و اعتراضات به روال سابق نیستند. در نتیجه می‌توان اظهار داشت، در وضعیتی که اعتراضات در حال فروکش کردن است، تنها جریانی که خواستار تشدید وضعیت است به کشتن و تیراندازی به شهروندان اقدام می‌کند. در واقع جریانی که منافع خود را در تداوم بحران و افزایش تنش‌ها می‎‌بیند دست به چنین اقدامی می‌زند اما آن‌چه تا کنون اثبات شده به نظر می‌رسد این است که خواست نیروهای حشدالعشبی به هیچ عنوان افزایش موج خشونت‌های خیابانی در کشور عراق نیست.

به نام حشد العشبی به کام دشمنان ملت عراق

علاوه بر این امر که نیروهای حشد الشعبی هیچ‌گونه منفعتی در تداوم و به خشونت کشیده شدن وضعیت اعتراضات در شهرهای مختلف عراق ندارند، توجه به این موضوع ضروری است که این نیرو در سال 2014 با فتوای آیت‌الله سیستانی برای مقابله با گروه تروریستی داعش ایجاد شد و در خط‌مشی سیاسی خود را پیرو فرامین این مرجع عالی‌قدر می‌داند. طی هفته‌های اخیر در چندین نوبت بیانیه آیت‌الله سیستانی در ارتباط با اعتراضات کشور عراق قرائت شده که در تمامی آن‌ها از یک سو، معترضان به آرامش و عدم ضربه زدن به مصالح و اموال عمومی ترغیب شده‌اند و از سوی دیگر، نیروهای امنیتی عراق به خویشتنداری در برابر معترضان دعوت شده‌اند.

بر اساس این قاعده نیز باشد، به طور حتم می‌توان گفت نیروهای حشد العشبی با پذیرش فرامین آیت‌الله سیستانی هیچ‌گاه اقدام به تیراندازی علیه شهروندان نخواهند کرد. واقعیت این است که نیروهای حشد الشعبی تنها نیرویی نظامی و سیاسی نیستند بلکه راهبرد اصلی آن‌ها بر مبنای اصول دینی تعیین می‌شود. بنابراین، آیت‌الله سیستانی در مقام رهبر معنوی این جریان هر گونه خشونت علیه معترضان را محکوم کرده و برآیند آن به طور حتم پذیرش دستور از سوی نیروهای حشد الشعبی است.

در چنین شرایطی می‌توان انگشت اتهام را به سوی دشمنان ملت عراق و بازیگرانی دراز کرد که از وضعیت کنونی حکمرانی در کشور عراق راضی نیستند. در اینباره کشورهای آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان بازیگران موثری در صحنه سیاست عراق هستند که قصد دارند موج اعتراضات را به سمت ضدیت به جمهوری اسلامی ایران هدایت کنند. مواضع سفارت آمریکا در عراق، در چند وقت گذشته به وضوح نشان می‌دهد که این کشور مجری اصلی تداوم اعتراضات و هدایت آن به سوی خشونت است. سیاست‌مداران آمریکایی در چند سال گذشته به این نتیجه رسیده‌اند که وجود دولت قدرتمند در عراق و بازگشت ثبات به این کشور، به معنای پایان حضور و خاتمه نفوذ آن‌ها در عراق خواهد بود لذا تلاش می‌کنند با تداوم اعتراضات دولت را تضعیف و بحران را در کشور عراق تداوم ببخشند.

علاوه بر آمریکا، رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، مشتاق هستند تا اعتراضات مشروع شهروندان عراقی را به سوی ضدیت با ایران هدایت کنند. در این مسیر به طور حتم، ارسال اسلحه، گلوله و پول برای انجام خرابکاری امری آسان به نظر می‌رسد. آن‌ها قصد دارند با شلیک مستقیم به شهروندان از طریق مزدوران خود در شهرهای عراق و انجام بمب‌گذاری اعتراضات فروکش کرده عراق را بار دیگر شعله‌ور کنند تا از این طریق به هدف خود یعنی حضور و نفوذ در شرایط بحران در کشور عراق دست پیدا کنند.