آینده کودکان اینستاگرامی

صفحات مجازی مختص به کودکان در شبکه‌های اجتماعی هر روز در حال افزایش است. تب کودکان اینستاگرامی به‌قدری داغ شده است که بسیاری از والدین به‌محض تولد فرزند و یا حتی قبل از آن می‌خواهند کودک خود را به یک ستاره اینستاگرامی تبدیل کنند. برای این کار لازم است مقدمات آن را فراهم کنند. این کودکان باید متفاوت به نظر برسند. توانایی خارق‌العاده داشته باشند و یا از زیبایی ظاهری خوبی برخوردار باشند. شیرین‌زبانی بلد باشند. خوش‌پوش باشند و در یک‌کلام همه آنچه را که برای جلب نظر دیگران لازم است ‏در خود پرورش دهند. والدین هم از تمام هنر خود برای بی‌نظیر نشان دادن فرزندشان و تبدیل کردن او به یک شاهزاده اینستاگرامی کم نمی‌گذارند. هر فرزندی برای پدر و مادرش عزیز و منحصربه‌فرد است، اما ریشه این توصیفات منتشرشده در فضای مجازی را نمی‌توان فقط در مهر و محبت پدر و مادری جست‌وجو کرد. بعضی از این کودکان در حساب‌های کاربری والدینشان ظاهر می‌شوند و برخی نیز که معروف‌ترند حساب‌های کاربری مختص خودشان را دارند.

بعد از ورود به این فضا، رقابت‌ها و چشم و هم‌چشمی‌ها شروع می‌شود. والدین صفحه فرزند خود را با دیگران مقایسه می‌کنند و هر کدام تلاش می‌کنند در این رقابت حرف اول را بزنند. به‌خصوص زمانی که فخرفروشی با کودکان جنبه درآمدزایی هم پیدا کند و تعداد بازدیدها، دنبال کنندگان و لایک‌ها مورد ارزیابی سفارش‌دهندگان تبلیغات هم قرار بگیرد؛ اما آیا کسی به فردای این کودکان هم فکر کرده است؟ سؤال این است که چه آینده‌ای در انتظار کودکان اینستاگرامی قرار دارد؟ متأسفانه نه بررسی‌های تجربی و نه اظهارات روانشناسان، عاقبت خوبی را برای این کودکان نشان نمی‌دهد. والدین با پرورش کودکانشان در فضای مجازی آن‌ها را به ننر‌هایی با اختلال شخصیت خودشیفته تبدیل می‌کنند. افرادی که به این اختلال شخصیتی دچار هستند خود را بزرگ و مهم می‌پندارد و به‌گونه‌ای غلوآمیز احساس توانایی و لیاقت می‌کند. والدین ‏ناآگاه در اینستاگرام وقتی تمام حرکات و رفتار‌های فرزندشان را با دوربین ثبت و ضبط می‌کنند و برای دیگران به اشتراک می‌گذارند دقیقاً آنچه را که می‌تواند که انسان عادی را به اختلال شخصیتی خودشیفته تبدیل کند انجام می‌دهند.

کودک باید از سنین پایین مدام مقابل دوربین باشد، ژست بگیرد و طوری به نظر برسد تا موردپسند دیگران واقع شود. این بچه‌ها از کودکی یاد می‌گیرند که برای دیده شدن هر کاری بکنند و همیشه به دنبال لایک جمع کردن از دیگران باشند. در حقیقت بسیاری از این کودکان اینستاگرامی از همان سنین کودکی با مفهوم رقابت به بدترین شکل ممکن آشنا می‌شوند. آن‌ها وقتی خودشان را با کودکان اینستاگرامی دیگر مقایسه می‌کنند و مدام توسط والدین تشویق می‌شوند که تو باید بهترین باشی، ناخواسته دچار حسادت می‌شوند و این صفت جزو خصیصه‌های شخصیتی آن‌ها می‌شود. در واقع چشم و هم‌چشمی والدین، باعث می‌شود فرزندانشان در آینده به افرادی حسود تبدیل شوند. خودخواهی، ویژگی بعدی است که به سراغ این کودکان می‌آید. آن‌ها برای اینفلوئنسر شدن لازم است دیگران را نادیده بگیرند و فقط توانایی‌های خود را به رخ دیگران بکشند. این حس خودپسندی و سزاوار بودن، هرگونه نگرانی درباره نیازها، مشکلات و احساسات دیگران را از ذهن آنان خارج می‌سازد. رفتار آنان متکبر و تحکم‌آمیز می‌شود، خود را برتر از دیگران می‌دانند و از همه انتظار احترام و تحسین دارند و هنگامی‌که این انتظارشان برآورده نشود به‌طور شایع دچار ناامیدی می‌شوند. نکته عجیب آنکه وقتی این کودکان در کنار سایر همسالان قرار می‌گیرند، داشتن صفحات مجازی را نوعی امتیاز برای خودشان به‌حساب می‌آورند و آنچه مایه فخرفروشی والدینشان هست مایه پز دادن آن‌ها به هم‌سن‌وسالانشان هم می‌شود.

کودکان اینستاگرامی در آینده به افرادی باروحیه حساس تبدیل می‌شوند و هر عدم تائیدی از سوی دیگران به‌منزله یک شکست در زندگی برایشان می‌باشد. این کودکان در آینده عموماً به افرادی تک‌بعدی تبدیل می‌شوند که فقط توانسته‌اند آن دسته از ویژگی‌هایی را که والدینشان تمایل داشته‌اند بروز دهند و به دلیل توجه زیاد به یک سری ویژگی‌های محدود، والدین، آن‌ها را از شکوفایی سایر استعداد‌ها و مهارت‌هایشان محروم می‌کنند. این در حالی است که بر اساس منشور حقوق کودک، والدین فقط مدافع حقوق کودکشان محسوب می‌شوند و پدر و مادر‌ها باید بدانند که چیزی به اسم مالکیت بر کودک، وجود ندارد. ازآنجایی‌که کودکان اینستاگرامی از نظر سنی زیر ۱۸ سال هستند، استفاده ابزاری والدین از آن‌ها برای درآمدزایی، نقض آشکار حقوق کودک است. شکل‌گیری حقوق شهروندی از احترام به حقوق خانواده آغاز می‌شود. وقتی والدین حقی به نام حریم شخصی فرزند را رعایت نمی‌کنند، قطعاً آن کودک در آینده باوری به حقوق شهروندی نخواهد داشت. والدین باید به این سؤال پاسخ دهند که اگر کودکان اینستاگرامی آن‌ها بزرگ شوند و از اینکه دوران کودکی و مسیر زندگی‌شان بر مبنای آرزو‌های والدینشان شکل‌گرفته باشد رضایت نداشته باشند چه بر سر زندگی فرزندشان خواهد آمد و چه توجیهی برای او دارند؟!