کمینگاه فضای مجازی برای مسئولان

رسانه‌ها و به‌خصوص فضای مجازی با همه مزیت‌هایی که دارند گاهی نیز می‌توانند دردسرساز شوند و این دردسر‌ها نه‌تن‌ها مردم عادی، بلکه گاهی مسئولان و خواص جامعه را نیز گرفتار کند. گرچه این دردسر‌ها و حاشیه‌سازی‌ها برای همه افراد ناخوشایند است، اما وقتی فردی به‌واسطه داشتن سمت و مسئولیتی دارای شهرت باشد و در مرکز توجه جامعه قرار بگیرد، هزینه چالش‌های مجازی برایش سنگین‌تر خواهد شد. به همین دلیل مسئولان در مقایسه با عامه مردم برای مواجهه با فضای مجازی باید رفتار هوشمندانه‌تری از خود نشان دهند.
انواع چالش‌های فضای مجازی برای مسئولان
چالش‌هایی که ممکن است برای مسئولان در فضای مجازی اتفاق بیفتد و برای آن‌ها هزینه‌ساز شود انواع مختلفی دارد. از یک لایک ساده و یک اکانت جعلی گرفته تا شایعه‌سازی‌های هدفمند که دست به دست می‌چرخد و به باور مردم می‌رسد. ساخت اکانت‌های جعلی برای مسئولان موضوع تازه‌ای نیست و فقط به کشور ما محدود نمی‌شود. سیاستمداران و مسئولان همه کشور‌ها به دلیل شهرت بالایی که دارند، تصاویرشان به وفور در اینترنت یافت می‌شود و منظومه فکری آن‌ها نیز با یک بررسی کوتاه در فضای وب قابل دسترسی است؛ بنابراین افرادی زیادی می‌توانند به‌راحتی با نام و تصویر آن‌ها اکانت جعلی بسازند و از این راه برای خود، مخاطب جذب کنند. البته هدف این اکانت‌های جعلی همیشه به جذب مخاطب محدود نمی‌شود و اهداف پشت پرده دیگری نیز می‌توان برای آن در نظر گرفت. برای مثال زمانی که یک اکانت جعلی با انتشار آرایی که مشابه تفکرات فرد حقیقی است اعتماد کاربران را به‌سوی خود جذب می‌کند و تعداد دنبال‌کنندگانش بالا می‌رود، بعد از مدتی می‌تواند مطلبی در تناقض و یا تضاد با تفکرات فرد موردنظر منتشر کند و با این کار اعتبار آن فرد را زیر سؤال ببرد یا به گونه دیگری برایش هزینه‌ساز شود. باید توجه داشت که گاهی در موضوع ساخت اکانت‌های جعلی خود مسئولان نیز بی‌تقصیر نیستند. برای مثال بار‌ها شاهد آن بوده‌ایم که اکانت‌هایی با انتساب به مسئولین در رده‌های مختلف ساخته می‌شود و صحبت‌ها و مصاحبه‌های آن‌ها را منتشر می‌کند و هیچ فردی هم این اکانت‌ها را جعلی نمی‌داند و انتساب آن به خودش را نفی نمی‌کند؛ اما همین‌که از همین حساب‌های کاربری مطلب حاشیه‌سازی بیرون بیاید که انتقاد‌های عمومی را به دنبال داشته باشد، بلافاصله بیانیه‌ای از جانب فرد مسئول منتشر می‌شود و ادعا می‌کند که هیچ صفحه‌ای در شبکه‌های اجتماعی ندارد و یا هرگونه ارتباط با صفحه موردنظر را تکذیب می‌کند. بدین ترتیب اتخاذ این رویکرد دوگانه در مقابل حساب‌های جعلی خود باعث رشد آن‌ها و بی‌اعتمادی کاربران به ادعا‌های آنان می‌شود. برخی مواقع نیز در فضای مجازی شاهد آن هستیم که برخی لایک کردن‌ها یا دنبال کردن اکانت‌های خاصی همچون فعالان رسانه‌ای ضدانقلاب، خواننده‌های غربی، براندازان و کسانی که به‌نوعی جایگاهشان در مقابله باسیاست‌های کشور تعریف می‌شوند خبرساز می‌شود؛ که در این موارد هم عموماً مسئول موردنظر یا موضع سکوت اتخاذ می‌کند و یا با توجیه اشتباهات سهوی و مدیریت نداشتن بر اکانت سعی می‌کند به خبرسازی‌ها پایان دهد. نوع دیگری از چالش‌های فضای مجازی که نسبت به موارد قبل فراوانی بیشتری هم دارد، مربوط به شایعه‌سازی‌هایی می‌شود که در آن مطالب راست و دروغ ترکیب شده و با سرعتی بالا میان کاربران دست به دست می‌شود. نمونه‌ای از این شایعات را در خبرسازی‌های اخیر، پیرامون دو تن از روسای قبلی قوه قضاییه دیدیم. ابتدا خبری محرمانه از یک نامه و بعد انتشار صحبت‌ها در یک جلسه خصوصی و بعد هم نامه‌ای سرگشاده و با لحنی تند که باعث شد نه‌تن‌ها مسائل اصلی جامعه به حاشیه برده شود، بلکه نگاه انتقام‌جویانه همه دشمنان نیز بر آن متمرکز شود و با خوشحالی و ذوق‌زدگی از این جدل برای بدنام‌کردن نظام و مسئولان بهره‌گیری کنند. این در حالی بود که هیچ‌گاه کسی گمان نمی‌کرد که روزی از این دو مجتهد با آن شان و سابقه چنین رفتار خسارتباری صادر شود و تا این حد دستمایه دشمنان قرار گیرد؛ اما رسانه‌های مجازی در کمین همه افراد هستند و می-توانند جایگاه و موقعیت هر فردی را به چالش بکشند.
راه چاره چیست؟
مسئولان و مدیران ارشد باید بدانند که توسعه فضای مجازی در کشور تاثیر بسیار زیادی بر افزایش شفافیت داشته است. از طرفی این افراد به دلیل جایگاه و منصب دولتی که دارند بیش از دیگران در معرض قضاوت مردم، خبرنگاران، رقبا، مخالفان داخلی و دشمنان خارجی هستند. به همین دلیل کوچک‌ترین کنشی از آن‌ها در فضای مجازی مانند اظهار نظرات، لایک‌ها، دنبال کردن‌ها و ... موردتوجه میلیون‌ها کاربر قرار می‌گیرد و هر اشتباه کوچکی از جانب آن‌ها می‌تواند به چالشی بزرگ برایشان تبدیل شود. از همین روی هر مسئولی باید نسبت به اکانت‌های شخصی خود در فضای مجازی حساس باشد و این اکانت‌ها را به‌منزله مرجع و تریبونی رسمی برای انتشار دیدگاه‌های خود به حساب بیاورد. با توجه به این نکته، مسئولانی که در شبکه‌های اجتماعی حساب کاربری به نامشان ثبت شده است لازم است، اگر آن اکانت‌ها جعلی است آن را به‌طور مشخص اعلام کنند و در غیر این صورت یا خودشان شخصاً بر صفحات مدیریت کنند و یا سعی کنند با انتخاب افراد امین و مورد اعتماد که اشراف کافی بر مباحث رسانه‌ای دارند صفحات اجتماعی خود را از اشتباهات مصون بدارند. علاوه براین مسئولان ارشد باید با درک و شناخت صحیح از فضای رسانه‌ای، کمترین بهانه را به دست دشمن دهند و فریب‌بازی‌های رسانه‌ای آن‌ها را نخورند. اختلافات شخصی میان مسئولین نباید به میان مردم کشیده شود و اگر در این اختلافات احتمال ضایع شدن منافع عمومی می‌رود باید آن را بدون فضاسازی‌های رسانه‌ای و هیجانات آسیب‌زننده از سوی مراجع قانونی پیگیری نمایند. با توجه به تاثیر بالای فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در زندگی افراد، بهتر است همه مسئولان با بهره‌گیری کافی از آموزش‌های سواد رسانه-ای نحوه استفاده صحیح و اصولی از رسانه‌ها را بیاموزند. به یاد داشته باشیم که فضای مجازی مانند چاقوی دو لبه‌ای است که با فرصت‌سازی می‌تواند باعث کاهش فاصله بین مردم و مسئولان شود و آن‌ها را از وضعیت جامعه و مشکلات و نیازمندی‌های مردم باخبر کند و از طرف دیگر در صورت استفاده ناشیانه از آن به تهدیدی برای اعتماد مردم به مسئولان تبدیل شود.