شکوه بندگی و تسلیم در وادی عرفه و قربان

ماه ذی‌الحجه، حال و هوای خاصی دارد؛ ازیک‌طرف، اعیاد خجسته قربان و غدیر را در دل خود جا داده و ماه ولایت علی بن ابیطالب (ع) و نیز عید بندگی و تسلیم شدن در برابر معبود است و از طرف دیگر، دعای عرفه‌اش را که می‌خوانی، کم‌کم غمی غریب بر روی دلت سنگینی می‌کند و وداع سیدالشهدا و حرکتش به سمت کربلا را می‌شنوی. نهم ذی حجة‌الحرام، روز عرفه و موعد «شناخت» است؛ شناخت خود و خدا در میان فراز‌های آسمانی و کم‌نظیر دعای امام حسین (ع) در صحرای عرفات و در برابر کوه ابوقبیس، آنگاه‌که حج خود را نیمه تمام گذاشت و به‌سوی کربلا رهسپار شد تا حقیقت دین را از ذبح شدن در مسلخ انحراف‌ها و تزویر‌ها نجات دهد. رسول رحمت و مهربانی پیامبر اکرم (ص) می‌فرماید: «خداوند در هیچ روزی به‌اندازه روز عرفه، بندگان خود را از آتش جهنم آزاد نمی‌کند و در میان گناهان، گناهانی است که جز در عرفات بخشیده نمی‌شود». در روایتی دیگر از سیدالساجدین امام زین‌العابدین (ع) آمده است که «در روز عرفه حتی برای کودکانی که در رحم مادر خود هستند نیز امید سعادت و خوشبختی می‌رود» و نقل است از رسول خدا (ص) پرسیدند: چه کسی از اهل عرفات، گناهش از همه بزرگ‌تر است؟ حضرت فرمود: «کسی که عرفات را درک کرده باشد و گمان کند که خداوند او را نیامرزیده است» و فراوان است از این دست روایات نورانی که هرکدام جلوه‌ای از فرصت‌های کم‌نظیر و طلایی روز عرفه و دعای آن را پیش روی مشتاقان سیر و سلوک و عاشقان خلوت با معبود قرار می‌دهد. اوج شکوه و زیبایی دعای عرفه آنجاست که مؤمن مشتاق، از زبان ملکوتی حسین بن علی (ع) خطاب به خدای خودش، تمامی الطاف و محبت‌های خداوند در حق خود را مرور می‌کند؛ «تو آن خدایی‏ که منت نهادی و نعمت دادی و احسان کردی؛ خدایی که جمال دادی و برتری دادی و کامل ساختی و روزی رساندی و توفیق عطا کردی. تویی که بخشیدی و بی‏نیاز کردی و هدایت کردی. تو آن خدایی که عیوب ما را پوشاندی و از گناهانمان در گذشتی. به همه ما امکان دادی و کمک کردی و یاری نمودی و شفا بخشیدی. برکت و علو در تو و از توست. پس حمد و سپاس همیشه مخصوص توست» و وقتی‌که به‌خوبی نعمت‌های خدایش را یادآوری کرد، آن‌وقت کاستی‌ها و بدی‌های خود را به یاد می‌آورد؛ «منم آنکه خطا کردم و نادانی کردم و غافل شدم و اشتباه کردم. منم آنکه سهو کردم و راه خلاف پیمودم و پیمان شکستم. من آنم که تو امر کردی و من عصیان کردم. تو نهی کردی و من پرهیز نکردم. پروردگارا جز تو خدایی نیست و من از ظالمانم. بارالها! جز تو خدایی نیست و من از بخشش طلبانم»؛ و خلاصه کلام اینکه، عرفه و دعای آسمانی‌اش که مکنونات قلبی سید و سالار شهیدان در آخرین عرفه زندگی دنیوی‌اش بود، فرصتی است برای شناخت حقیقت بندگی و آنچه در مسیر بندگی میان خود و خدای مهربان باید دانست و نباید از یاد برد.
از نیایش با معبود و خلوت دل که فارغ می‌شویم، کم‌کم عطر روز عید قربان فرامی‌رسد؛ عید مبارک و خجسته‌ای که یادآور تسلیم و رضای ابراهیم خلیل‌الرحمان در برابر امر پروردگار عالمیان است و الهام‌بخش راه و رسم بندگی برای همیشه تاریخ. در اعمال این روز که در دهم ذی‌الحجة واقع شده است، موارد مختلفی ذکر شده که از جمله آن‌ها «غسل کردن؛ خواندن نماز عید قربان با همان کیفیت نماز عید فطر، خواندن دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه، دعای ندبه و زیارت امام حسین (ع) و قربانی کردن» است که هرکسی به‌قدر توانش از این اعمال نورانی و تربیتی بهره می‌برد. در فرهنگ شیعه و تقویم عمومی انقلاب اسلامی، فاصله میان دهم ذی‌الحجه عید سعید قربان تا ۲۰ ذی‌الحجه سالروز میلاد حضرت موسی بن جعفر (ع) به‌عنوان «دهه امامت و ولایت» نام‌گذاری شده است تا بهانه‌ای باشد برای تعطیم شعائر اهل بیت (ع) و مرور آنچه دنیای امروز از معارف ناب قرآن و اهل بیت (ع) نیاز دارد. دنیایی که درگیر انواع فتنه‌های آخرالزمان است و در شلوغی و حیرت این دنیای پرآشوب و پر از وسوسه، این آموزه‌های حیات‌بخش مکتب علی (ع) و اولاد طاهرینش است که می‌تواند همچون چراغی فروزان، راه تاریک را مانند روز روشن کند و پیمودن آن را برای مشتاقان هدایت آسان کند.