عطش عکاسی در دنیای مجازی

عید نوروز، شب یلدا، بارش برف و باران، مراسم تولد و ازدواج، به دنیا آمدن فرزند، سفر‌های زیارتی و سیاحتی و هزاران اتفاق کوچک و بزرگ زندگی که نام بردن از همه آن‌ها نیاز به نوشتن یک طومار بلند بالا دارد همگی می‌تواند به سوژه‌هایی برای عکاسی و انتشار آن در فضای مجازی تبدیل شوند. انتشار این تصاویر آنقدر برایمان اهمیت یافته است که گاهی فراموش می‌کنیم این رویداد‌ها قرار است چه تاثیری در زندگی واقعی ما داشته باشد. ما برای دعا و مناجات و خلوت کردن با خود به محلی زیارتی می‌رویم، اما مرتب سعی میکنیم بهترین قاب را برای عکس خود انتخاب کنیم و بلافاصله آن را با دیگران به اشتراک بگذاریم. اماکن تاریخی و تفریحی اگر نور و جذابیت بصری برای عکاسی نداشته باشند ارزش توقف کردن هم ندارند و بلافاصله به سراغ جایی خواهیم رفت که برای عکاسی پروفایل مناسب باشد. دوستی بود که از ترس آنکه تصاویر داخل غار علیصدر از کیفیت نور خوبی برای به اشتراک گذاشتن در فضای مجازی برخوردار نباشد آنجا را از لیست بازدید‌های خود حذف کرده بود. گاهی اماکن تاریخی آنقدر وسیع نیستند که بتوانند در آن واحد داخل قاب دوربین موبایل ده الی بیست نفر از بازدیدکنندگان قرار بگیرند. مثلا کتیبه بیستون وقتی با دوربین بیست بازدیدکننده که هیچ کدامشان از حضور خودشان در قاب عکس هم نمی‌گذرند محاصره می‌شود چطور می‌تواند همچنان ارزش تاریخی خود را نشان بدهد. در برخی اماکن دیدنی برای برداشتن هر قدم باید تمام جوانب را بررسی کنی تا مبادا حضور نابه جایت عکس سایر بازدیدکنندگان را خراب کند. چه بسیار اماکن دیدنی که که قربانی کلوزآپ‌های سلفی گرفتن‌ها شدند و نمای نزدیک از صورت افراد اجازه دیده شدن آن‌ها را در عکس نداده‌اند. داستان‌های جالب‌تری هم وجود دارد. از کنار رستورانی رد می‌شویم که غذا‌های آن به گرانی معروف است و شاید هیچ‌گاه در حالت عادی پا به چنین رستورانی نمی‌گذاشتیم، اما حالا که استوری اینستاگرام قابلیت نمایش غذای آن را به دوستان و آشنایانمان می‌دهد آن غذا ارزش خرج کردن پیدا می‌کند. ماه دیگر تولد فرزندمان است و ما از حالا باید آنقدر در فضای مجازی جست‌و جو کنیم که دکور گوشه خانه خود را به شکل مدرن‌ترین آتلیه‌های تخصصی کودک تزیین کنیم، تم دوست‌داشتنی فرزندمان را انتخاب کنیم و عکس‌های تولد او را در فضای مجازی به رخ اطرافیان بکشیم. مدتی قبل مراسم ازدواج یکی از دوستانم بود هنوز به نیمه روز نرسیده بودیم که عکس عروس بین فامیل و دوستان رد و بدل می‌شود. ظاهرا آرایشگاه از عروس خانم عکس تبلیغاتی برای صفحه مجازی خود می‌خواست و او هم با کمال میل جواب مثبت داده بود! بعد از تهیه عکس‌ها حالا نوبت به ویرایش و انتخاب انواع فیلتر‌ها می‌رسد که عکس‌های شخصی ما را با روتوش‌های جادویی آماده انتشار کند. اهمیتی ندارد که این روتوش‌ها چه بلایی سر سایر سوژه‌های موجود در قاب عکس بیاورد مهم آن است که ما زیبا و جذاب دیده شویم!
درست از زمان انتشار عکس نگرانی ما شروع خواهد شد. آیا این عکس توانسته کمال وجودی من را به دیگران نشان دهد؟ چه کسانی عکسم را لایک می‌کنند؟ چه کسانی درباره آن کامنت می‌گذارند؟ فرد مورد نظری که عکس من را لایک نکرده از روی حسادت چنین رفتاری را داشته و یا اینکه عکس من آن قدر‌ها هم جذاب و لایق لایک نبوده است؟ و این روند ادامه دارد تا اینکه سوژه‌های جدیدتری برای عکس‌های مجازی خود انتخاب کنیم. شاید در طول تاریخ هیچ زمان دیگری مشابه زمان ما تا این حد عکس‌ها برای عامه مردم دارای اهمیت نبوده است. اما حجم لایک‌ها و حتی کامنت‌های دیگران در زیر عکس‌های ما لزوما به معنای توجه دیگران به ما نیست؟ در فضای مجازی هر کسی تمایل دارد خودش در مرکز توجه دیگران باشد و این خودشیفتگی مانع توجه افراد به عکس‌های منتشر شده از سایرین می‌شود. حجم عکس‌های ذخیره شده در موبایل‌ها و سیستم‌های شخصی به قدری رو به افزایش است که شاید هیچ‌گاه در طول عمرمان فرصت دیدن همه آن‌ها را پیدا نخواهیم کرد. شاید وجود عکس‌های کمی که از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان به جا مانده ما را به این حالت افراط‌گرایانه کشانده است که البته دسترسی به گوشی‌های هوشمند و فضای مجازی برای انتشار عمومی آن‌ها نیز همه ما را به عکاس‌ها و سوژه‌های عکاسی بی‌بدیل تبدیل کرده است. اما عمر و لحظات خوش و مهم زندگی ما به سرعت در حال گذر است و بسیاری اوقات عطش عکاسی و انتشار مجازی آن ما را از درک عمیق و توجه به واقعیت این رویداد‌ها محروم می‌کند. افراط و تفریط هیچ‌گاه به نتیجه مطلوبی نرسیده است. بهتر است جهان زنده را با دقت بیشتری نگاه کنیم عکس‌ها هر چه قدر هم که هنری و زیبا باشند ثبت برش بی‌جان و کوتاهی از این زندگی هستند.