حمله مقاومت یمن به قلب سرزمین‌های اشغالی با استفاده از موشک هایپرسونیک در حالی اتفاق افتاد که از مدت‌ها قبل می‌شد چنین اقدامی را از سوی مقاومت پیش‌بینی کرد. از مدت‌ها قبل از سوی صاحب‌نظران مختلف چه در داخل ایران و چه در خارج گفته شده بود که به هر میزان، حوزه جنگ بین رژیم‌صهیونیستی و محور مقاومت گسترده‌تر شود این قطعا به ضرر رژیم‌صهیونیستی خواهد بود و تسلیحات جدیدی به میدان می‌آیند که صهیونیست‌ها را غافلگیر و ضربات بیشتری به آنها وارد می‌کنند.

با وجود تمام تحلیل‌ها و هشدار‌ها متاسفانه همچنان شاهد اصرار رژیم‌صهیونیستی بر ادامه جنگ و کشتار مردم مظلوم فلسطین هستیم و صهیونیست‌ها حاضرند با وجود شکست‌های فراوان در ماه‌های گذشته، به این وضعیت ادامه دهند که البته دلیل آن را باید در تلاش‌های نتانیاهو برای باقی‌ماندن در قدرت جست‌وجو کرد، چرا  که می‌داند پایان جنگ به معنی پایان حیات سیاسی او خواهد بود. در چنین شرایطی همان‌طور که انتظار می‌رفت شاهد عملیات شگفت‌انگیز یمنی‌ها بودیم که از مسافت بیش از ۲۰۰۰ کیلومتری، تل‌آویو را هدف قرار دادند. این حمله دربردارنده پیام‌های متعددی است؛ اولین پیام حمله موشکی مقاومت یمن برای مقامات رژیم‌صهیونیستی این است که اگر همچنان بخواهند در مقابل شروط حماس برای پذیرش آتش‌بس مقاومت کنند و مانع از برقراری صلح شوند باید منتظر صدمات بسیار گسترده‌تر در آینده باشند و حجم این ضربات و صدمات برای آنها غافلگیرکننده خواهد بود.
حمله موشکی به تل‌آویو، قدرت بالای محور مقاومت را بار دیگر برای صهیونیست‌ها و متحدان‌شان به تصویر کشید. یمنی‌ها نشان دادند که قادرند با استفاده از موشک فراصوت از لایه‌های مختلف پدافندی رژیم‌صهیونیستی و حامیانش بگذرند و تل‌آویو را در مرکز سرزمین‌های اشغالی هدف قرار دهند. نکته قابل توجه این که یمن، تنها یکی از بازو‌های مقاومت است و این محور درحال‌حاضر گستردگی‌ای به وسعت منطقه دارد و رژیم‌صهیونیستی را از جهات مختلف محاصره کرده است. درماه‌های گذشته با وجود جنایات وحشیانه رژیم‌صهیونیستی، نیرو‌های محور مقاومت، نجابت به خرج داده و از حمله به غیرنظامیان خودداری کرده‌اند. در حمله روز یکشنبه هم هدف محور مقاومت یمن، یک پایگاه نظامی در نزدیکی تل‌آویو بود. اگرمحورمقاومت بخواهد درمقابل جنایات رژیم‌صهیونیستی، مقابله‌به‌مثل کندومراکز غیرنظامی راهدف قراردهد قطعا رژیم‌صهیونیستی با فاجعه‌های بسیار بزرگ‌تری روبه‌رو خواهد شد.  
پیام دیگر حمله موشکی یمن این بود که وقتی مقاومت این کشور قادر است از مسافت بسیار دور، تل‌آویو را هدف حمله موشکی قرار دهد سایر بخش‌های محور مقاومت نیز قدرت چنین عملیاتی دارند و اگر صهیونیست‌ها بخواهند سناریوی خطرناک حمله به جنوب لبنان را اجرا کنند قطعا با حملات مشابه و بسیار گسترده‌تری از سوی مقاومت لبنان مواجه خواهند شد که قطعا به ضرر رژیم‌صهیونیستی تمام می‌شود. حمله موشکی یمن همچنین هماهنگی بالای محور مقاومت را به نمایش گذاشت و نشان داد که به‌صورت کاملا هماهنگ و با تقسیم‌کار مشخص، قادر به عملیات است و به‌عنوان یک کنشگر فعال، در مقاطع حساس ابتکار عمل را به دست می‌گیرد و هریک از اعضای این محور در ساحات و مناطق مختلف و با برنامه‌ریزی و هماهنگی کامل، قادر به واردکردن ضربات سنگین به رژیم‌صهیونیستی است. اسرائیل و حامیانش باید بدانند زمان آن‌که بتوانند سیاست‌های خود را بر مردم فلسطین تحمیل کنند گذشته و اگر اسرائیل بخواهد به جنایات خود ادامه دهد بیش از گذشته ضربه خواهد خورد.

چالش های اولین سفر بین المللی رئیس جمهور

سید محمد حسینی

برای جمهوری اسلامی ایران که به خصوص در سال‌های اخیر راهبرد همسایگی را با دو هدفِ آغاز روند منطقه‌گرایی درون‌زاد و مدیریت تحریم‌های امریکا؛ به عنوان اولویت سیاست خارجی خود برگزیده است؛ عراق مطلوب‌ترین گزینه برای الگو‌سازی و آغاز سیاست همسایگی است. چرا عراق؟
عراق در جبهه ‌بندی‌های منطقه‌ای به خصوص در تقابل و تعارض میان جبهه مقاومت و جبهه غربی-عربی؛ سعی می‌کند سیاست بی‌طرفی را اتخاذ کند؛ اگرچه در مواضع اعلانی متمایل به جبهه مقاومت و در سیاست‌های اعمالی متمایل به جبهه غربی-عربی است.
آنچه بیش از همه روابط همسایگی ایران و عراق را مستعد الگوسازی می‌کند؛ روابط عمیق در سطح دو ملت است، روابط عمیق کردها؛ اعراب و شیعیان ایران و عراق؛ پیشران‌های بسیار قوی برای تعمیق بیشتر روابط کنش‌گران غیر دولتی است که بار اصلی سیاست همسایگی را به دوش می‌کشند.
نقش نهاد مرجعیت قم و نجف در همگرایی دو ملت؛ پشتوانه‌ای بی‌بدیل در منطقه برای تحقق سیاست همسایگی دو کشور است. پیکره واحد نیروهای بسیج مردمی ایران و عراق در مقابله با داعش، محصول رهنمون و اراده نهاد مرجعیت بود.
ایران در میان کشورهای منطقه؛ دارای مزیت نسبی فنی، مهندسی، اقتصادی و تجاری برای حضور در فرایند بازسازی عراق است.
اراده سیاسی دولت عراق و حکومت اقلیم برای توسعه روابط همسایگی با ایران بیش از سایر همسایگان است.
با این همه پیشبرد سیاست همسایگی ایران و عراق موانعی نیز دارد که بزرگترین مانع؛ «تحریم‌های امریکا علیه ایران» است به طوری که مبادلات فنی، تجاری و بانکی ایران و عراق را با چالش جدی مواجه کرده است. دولت عراق در همکاری تجاری و بانکی با ایران دارای ملاحظاتی است. آنها نمی‌خواهند اولأ به واسطه همکاری با ایران وارد تقابل با امریکا شوند و ثانیأ عبور از خط قرمز‌های تحریمی امریکا توسط عراق، آنها را از فرایند سهیم شدن در زنجیره جهانی ارزش ( GVC)  باز می‌دارد. واقعیت دردناک این است که همکاری تجاری و بانکی کنونی دولت عراق با ایران نیز با موافقت وزارت خزانه‌داری امریکا صورت می‌پذیرد. بنابراین هرگاه امریکا اراده کند، احتمالأ همین سطح از مبادلات تجاری و بانکی ایران نیز متوقف یا دچار چالش اساسی خواهد شد.

صدا، دوربین، بی‌حرکت!

سعید حجاریان

روز سینما بود و به‌ مناسبت اجحافی که در حق اصحاب سینما شده بود، در شبکه ایکس (توییتر سابق) نوشتم:

«نمای نزدیک سینما...

پ.ن:

رسول صدرعاملی: «حدود ۳۰۰ نفر از همکاران ما به‌ دلایل شرایط سیاسی و اجتماعی و امنیتی پرونده باز قضائی دارند و امکان بازی و فیلم‌سازی ندارند و همچنان گرفتار هستند».

این نوشته واکنش‌هایی را در پی داشت‌ که بحث درباره آن فضایی فراخ‌تر از کاراکترهای ایکس می‌طلبد. در چهار بند به مواردی اشاره می‌کنم:

اول) یکی از فعالان رسانه‌ای نزدیک به قوه قضائیه و همچنین رئیس سازمان سینمایی اعلام کردند شمار پرونده‌های مفتوح هنرمندان نه ۳۰۰، بلکه ۳۰ یا حتی کمتر است. نفس پاسخ‌گویی و از آن مهم‌تر مختومه‌کردن پرونده‌ها مغتنم است و من نیز از آن استقبال می‌کنم و معتقدم هرچه شهروندآزاری و محکومیت و ممنوع‌الکاری و ممنوع‌الخروجی کمتر شود، نفع آن به همه می‌رسد. هرچند باید توجه کنیم دست‌کم از سال ۱۴۰۱ به این سو، تعدادی هنرمند عطای فعالیت هنری در وطن‌شان را به لقایش بخشیده‌اند؛ خواه با مهاجرت، خواه با خاتمه خودخواسته فعالیت‌شان، بنابراین برخی پرونده‌ها همواره مفتوح خواهند ماند؛ نه در دستگاه قضا و حراست یک وزارتخانه، بلکه در افکار عمومی و زندگی یک شهروند‌ که سابق بر این هنرمند نام داشت.

دوم) رئیس سازمان سینمایی کشور، جناب آقای خزاعی در یک برنامه تلویزیونی اعلام کردند: «نگذارید بگویم که آقای حجاریان چه کردند با هنرمندانی مانند بهرام بیضایی، داود رشیدی، سعید راد، جمشید هاشم‌پور و...».

من معتقدم در حق جناب خزاعی اجحاف شده است؛ چه زمانی ‌که به‌ دلیل نحوه خواندن دعای تحویل سال مورد طعن کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفتند، چه زمانی‌ که در صداوسیمای تحت تملک و ریاست همفکرا‌ن‌شان، آنتن از ایشان دریغ شد تا نگویند همچو منی با همچو نام‌های معتبر و اهل فرهنگی چه کرده است! ان‌شاءالله، در نخستین فرصت مدیران صداوسیما دلالت شوند و جبران مافات کنند تا جناب خزاعی کلام‌شان را تکمیل بفرمایند.

سوم) صحبت از تعامل و برخورد من با اهل فرهنگ و هنر به میان آمد. به سه مورد اشاره می‌کنم. اولین آنها به ابتدای انقلاب بازمی‌گردد؛ زمانی‌ که ذیل یک مصوبه شورای انقلاب همه ممنوع‌الخروج شدند!... یعنی اصل بر آن بود که همه ممنوع‌الخروج‌اند، مگر آنکه خلافش ثابت شود. من و همکارانم تلاش کردیم این فرایند به‌سرعت اصلاح شود که در آن حین عده‌ای از هنرمندان هم به‌ شکل قانونی از کشور خارج شدند. برخی نام‌های مهم در حافظه‌ام ثبت‌وضبط است که نیازی به 

قلمی‌ شدن‌شان نیست. دو دیگر مربوط می‌شود به حدود ۲۰ سال بعد؛ یعنی پاییز و اوایل زمستان ۱۳۷۷. زمانی‌ که شماری از اصحاب قلم و اهل فرهنگ‌ و همچنین دو نفر از فعالان سیاسی به قتل رسیدند؛ قتل‌های موسوم به زنجیره‌ای. در پی آن وقایع، اولا تلاش کردیم در روزنامه صبح امروز از حداکثر توان‌مان استفاده کنیم تا به سهم خود حس پیگیری به جامعه منتقل و امنیت روانی حتی‌المقدور تأمین شود. قضاوت با مردم و اهالی آرشیو و البته تاریخ‌نگاران. ثانیا، در مأموریتی که از جانب رئیس‌جمهور وقت، آقای خاتمی، پیدا کردم، با جمعی از اعضای کانون نویسندگان دیدار کرده، مطالبات آنها را شنیدم و‌ به دولت منتقل کردم تا آن عزیزان بیش‌ازپیش تحت تأثیر آن فضای خوفناک نباشند. آنها می‌گفتند امنیت ندارند و جان‌شان در خطر است و مرتب تهدید می‌شوند و شب‌ها را در منزل اقوام می‌گذرانند؛ و البته‌ مواردی دیگر! القصه، مقرر شد وزارت کشور مأموریت حفظ امنیت جانی آنها را برعهده بگیرد. 

ا این اوصاف نمی‌توان تصور کرد این‌جانب در یک ساحت هنر، که قلم باشد، مسیری را بروم و در ساحت دیگر، که سینما باشد، مسیری دیگر. ضمن آنکه من در هیچ دوره‌ای مسئولیتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نداشته‌ام و مسئولیت‌های دیگرم هم اساسا ارتباطی با این حوزه نداشته است تا بخواهم هنرمندی را از کار بی‌کار کنم‌. طرفه آنکه کمتر از دو دهه بعد، بازیگر فیلم «اژدها وارد می‌شود» به کارگردانی آقای مانی حقیقی شدم! فی‌الواقع، ضدیت با هنر و هنرمندان می‌تواند جمع نقیضین باشد. چهارم) و اما سخن پایانی. آقای بهرام بیضایی نقل می‌کنند: «اوایل انقلاب می‌گفتند ما نویسنده نمی‌خواهیم، حروف‌چین می‌خواهیم. می‌گفتند ما فکر را می‌دهیم و شما کلمات را برای‌مان بچینید. من [بیضایی] با این حرف در جدال بودم. می‌گفتم: فکر را خودم دارم و خودم هم می‌نویسم و به شما احتیاجی ندارم. نمی‌توانید جلوی مرا بگیرید» (نقل از کتاب موزاییک استعاره‌ها؛ گفت‌وگو با بهرام بیضایی، نشر برج، ص ۹۶). همه ما ممکن است خطا یا اشتباهاتی داشته باشیم. من، و همفکرانی که امروز می‌توانم با صدای بلند از آنها دفاع کنم، سعی کردیم از آن اشتباهات -که نمونه‌ای از آن از قول جناب بیضایی نقل شد، درس بگیریم، و همین شد که با همه کاستی‌ها از پروژه «توسعه سیاسی» دفاع کردیم. پروژه‌ای که سیاست و اقتصاد و‌ فرهنگ را توأمان در بر می‌گرفت، سخن‌های تازه‌ داشت و متفاوت از مسیر پیشین بود و تا حد ممکن آزادی قلم و بیان را در بر می‌گرفت و البته مقاومت‌هایی را هم به‌ دنبال داشت. حال پرسش این است که چرا امروز عده‌ای هنوز مشغول چانه‌زنی هستند که بین اعداد ۳۰ و ۳۰۰ و ۴۰۰ کدام‌یک به واقعیت نزدیک‌تر‌ است و کدام نهاد بیشتر به سیاهه ممنوع‌الفعالیت‌ها افزوده است؟! مسیر آینده مشخص است؛ اگر تفکر من غلط بوده است، در جهت عکس حرکت کنید و فضای هنر و سینما را باز کنید. و چنانچه درست بوده است، تفکری شبیه به آن را، البته با اصلاحات لازم و ضروری و روزآمد، ادامه بدهید. شاید، آن استادی که در وطنش شغلی نداشت و کوچ کرد، دیگر بازنگردد و همچنان در غربت درس شاهنامه دهد، شاید آنهایی که دق‌مرگ شدند یا ذوق‌شان کور شد، مجالی نداشته باشند، شاید آنها که سلاخی شدند و تخیلِ دوربین به‌ دست‌های سر صحنه را برانگیختند، زنده نشوند اما حتما دیگرانی یافت می‌شوند که فیلم‌نامه بنویسند، فیلم بسازند و بر جامعه و ساخت قدرت تأثیر بگذارند.

 

پزشکیان و مسأله ادبیات

امیرعباس نوری

نخستین نشست خبری رئیس دولت چهاردهم برگزار شد. این نشست خبری مجال مناسبی شد تا درباره دیدگاه‌ها، تصمیمات و سیاست‌های آقای دکتر پزشکیان و دولت او شفاف‌سازی شود. چند نکته قابل توجه درباره مواضع آقای رئیس‌جمهور قابل طرح است.

1- مهم‌ترین برنامه دولت چهاردهم، چاره‌اندیشی برای معضل ناترازی‌هاست. تاکید مکرر آقای رئیس‌جمهور بر معضل ناترازی‌ها و مشکلاتی که در کشور ایجاد کرده، نشان می‌دهد دولت چهاردهم در همین ابتدای کار، در اندیشه حل این معضل یا کاهش تبعات آن است. در این میان مواضع پیشینی پزشکیان و برخی وزرای وی نشان می‌دهد فعلا تنها راهکار آنها در حوزه ناترازی انرژی، اصلاح قیمت‌هاست اما در سایر حوزه‌ها، بویژه ناترازی در بودجه، رئیس‌جمهور به حرف‌های کلی بسنده کرده است که نشان می‌دهد دولت در این حوزه جز برداشت از صندوق توسعه ملی، ایده‌ای ندارد. البته مشخص است که در حوزه‌های مالی، برنامه دولت چهاردهم نیز همان برنامه دولت‌های یازدهم و دوازدهم، یعنی حل مشکل از طریق تعاملات خارجی است؛ موضوعی که با توجه به تجربیات گذشته، فعلا نمی‌توان نسبت به آن چشم‌انداز مثبتی داشت. در مجموع در حوزه اقتصادی، نشست خبری دیروز آقای پزشکیان، نکته مهم جدیدی نداشت. 

2- آقای پزشکیان دیروز یک بار دیگر نشان داد ایده او مبنی بر وفاق ملی، صرفا یک توصیه اخلاقی است. یعنی وفاق ملی را نمی‌توان به عنوان گفتمان دولت چهاردهم در نظر گرفت. در نشست خبری دیروز مسائل سیاسی و فرهنگی متنوعی به عنوان مصادیقی برای تعریف مختصات ایده وفاق مطرح شد و این فرصت مناسبی بود تا آقای پزشکیان ایده وفاق ملی را بیشتر تشریح کند. با این حال این واقعیت بیشتر آشکار شد که آقای پزشکیان و اطرافیان وی، فعلا جز اندرزهای اخلاقی، تعریفی برای ایده وفاق ملی سراغ ندارند. در مجموع، پس از نشست خبری دیروز آقای رئیس‌جمهور، همچنان تکلیف ایده وفاق ملی و کاربرد آن در مصادیق مورد بحث در جامعه نامشخص ماند. 

3- مواضع آقای رئیس‌جمهور در حوزه سیاست خارجی مواضع درستی بود. هم در حوزه همکاری با چین و روسیه، هم در موضوع تداوم دیپلماسی کاهش اختلافات با همسایگان که در دولت شهید رئیسی دنبال می‌شد و هم در موضوعات مربوط به مواضع ایران در قبال رژیم صهیونیستی، اروپا و آمریکا، مواضع آقای رئیس‌جمهور در مجموع خوب و قابل دفاع است. با این حال آنچه به‌شدت نگران‌کننده است، ضعف مفرط آقای رئیس‌جمهور در بیان این مواضع است به گونه‌ای که بعضا می‌تواند برای کشور دردسرساز شود. پاسخ‌های آقای رئیس‌جمهور به سوالات مربوط به حوزه سیاست خارجی، کاملا ناپخته و بدون رعایت پروتکل‌های مرسوم سیاسی و دیپلماتیک بود. البته ضعف آقای پزشکیان در بیان مواضع و اظهارنظر‌ها از قبل نیز پیدا بود اما به نظر می‌رسید دست‌کم برای این نشست خبری، آموزش‌های لازم به وی داده می‌شد. درست است که آقای پزشکیان هنوز از بهت ناشی از پیروزی‌اش در انتخابات خارج نشده و مرتبا این موضوع را در سخنرانی‌های خود مطرح می‌کند اما منصوبان وی باید او را به این واقعیت برسانند که او اکنون رئیس‌جمهوری اسلامی ایران است و مواضع او درباره مسائل مختلف، بویژه مسائل خارجی مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد و خدای نکرده هر نوع ضعف در بیان مواضع می‌تواند برای کشور هزینه‌ساز بوده و دردسر درست کند. پاسخی که آقای پزشکیان درباره شلیک موشک فراصوت یمن به سرزمین‌های اشغالی به خبرنگار الجزیره داد حقیقتا تاسف‌آور بود. این تاسف بیشتر متوجه اطرافیان، معاونان و مشاوران وی بویژه وزارت امور خارجه است. از قبل پیدا بود که آقای رئیس‌جمهور نیاز به آموزش‌های لازم و حتی ابتدایی برای اعلام مواضع جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی دارد. نشست خبری روز گذشته آقای پزشکیان نشان داد در این حوزه یا اساسا آموزشی انجام نشده یا اینکه آموزش‌های لازم انجام شده اما آقای رئیس‌جمهور نسبت به آن بی‌تفاوت بوده است. به هر حال نشست خبری روز گذشته آقای رئیس‌جمهور نشان داد باید فکری اساسی برای ادبیات پزشکیان کرد، بویژه که آقای پزشکیان در آستانه سفر به نیویورک برای حضور در مجمع عمومی سازمان ملل قرار دارد و به احتمال زیاد او در آنجا با رسانه‌های مهم دنیا مواجه خواهد شد. لذا باید مراقبت لازم انجام شود.