مواضع تحقیر آمیز ترامپ و واکنش حقارت آمیز بن سلمان

از دیرباز گفته می‌شد که رابطه عربستان سعودی و آمریکا در قالب دنبال روی قابل تحلیل است. به عبارتی، روابط آمریکا با عربستان سعودی، در وابستگی کامل دولت سعودی به دولت آمریکا معنی پیدا می‌کند. معمای این موضوع که چرا با وجود هزینه هنگفتی که دولت سعودی برای این وابستگی پرداخت می‌کند، واشنگتن نگاه تحقیرآمیزی به ریاض دارد، معمایی عجیب است که ضروری است بررسی دقیقی نسبت به سیاست‌های آمریکا در قبال سعودی صورت پذیرد. رئیس جمهور آمریکا اخیراً در گردهمایی انتخاباتی در ایالت «می سی سی پی» برای چندمین بار بدون رعایت آداب دیپلماتیک، گفت: «به پادشاه (عربستان) گفتم بدون حمایت آمریکا دو هفته هم دوام نمی‌آورید.» البته بسیاری از غیر آمریکایی‌ها و حتی آمریکایی‌ها این ادبیات کابویی و به دور از آداب و اخلاق دیپلماتیک وی را نکوهش کردند، اما با این حال جو رسانه‌ای و خصوصا شبکه‌های اجتماعی منتظر نوع واکنش دولت سعودی و به طور خاص محمد بن سلمان به عنوان معمار رابطه بین سعودی و آمریکا بودند. با این حال، محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در مصاحبه‌ای که اخیرا با خبرگزاری بلومبرگ داشته، در واکنش به اظهارات رئیس جمهوری آمریکا گفت: «باید پذیرفت هر دوستی، هم حرف خوب و هم حرف بد درباره شما خواهد زد. من عاشق همکاری با ترامپ هستم».
چند نکته در خصوص تحقیر عربستان از سوی آمریکا
تحلیل محتوای سخنان بن سلمان چند نکته را به ذهن متبادر می‌کند که ضروری است با توجه به نقشی که آمریکا برای عربستان و متقابلا عربستان برای آمریکا دارد، این نکات مورد توجه قرار گیرند.
۱. عربستان شدیدا در موضوع ضعف است
این اظهار نظر محمد بن سلمان که «من عاشق همکاری با ترامپ هستم» بدین معناست که عربستان نسبت به آمریکا شدیدا در موضع ضعف قرار دارد که حتی اگر آمریکا به عربستان بگوید که نگاهش به این کشور به مثابه یک گاو شیرده است که بدون حضور آمریکا دو هفته هم پایدار نخواهد بود، موضعش نسبت به آمریکا تغییری نمی‌کند و کماکان تلاش دارد همان نقش گاو شیرده را بازی کند. از دیگر سو، اینگونه اظهارات ترامپ در باره سعودی، تحقیر سیاسی و دیپلماتیک عربستان و خصوصا بن سلمان را در پی داشته است، موضوعی که با توجه به وضعیت کنونی دولت سعودی و بن سلمانی که مدعی رساندن عربستان به منزلگاه توسعه ۲۰۳۰ است، بسیار تامل بر انگیز است.
۲. شکست ریاض در مقابل ایران در رقابت‌های منطقه‌ای
یکی دیگر از مسائلی که به این دیدگاه تحقیر آمیز کمک کرده است، لبیکی بوده است که عربستان سعودی به دونالد ترامپ در خصوص سیاست‌های نفتی در برابر ایران گفته است. آمریکا در تلاش است تا با سیاست «تصفیر» یا به صفر رساندن خریدن نفت از ایران توسط سایر کشورها، ایران را در تحولات منطقه‌ای مغلوب خود کند. بن سلمان در مصاحبه‌ای که با بلومبرگ داشت در تلاش بود تا با بازنمایی این موضوع، خود را مطیعی برای تصمیمات بعدی آمریکا نشان دهد. وی در این خصوص گفت: «ایالات متحده عملاً از عربستان سعودی و دیگر اعضای اوپک خواست که به آن‌ها اطمینان بدهند کاهش تولید نفت توسط ایران را جبران خواهند کرد و همین اتفاق هم افتاد.» اگرچه این اظهارات بن سلمان گویای خصومت حکومت سعودی با جمهوری اسلامی ایران است، اما در درون این اظهارات، پیام مهمی وجود دارد مبنی بر اینکه عربستان پذیرفته رقابت منطقه‌ای با ایران را به تهران باخته است و اکنون برداشت «تهدیدمحور» از نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه را دارد. با توجه به این برداشت، حکومت سعودی جهت ایجاد موازنه با جمهوری اسلامی ایران، حقارت سیاسی در مقابل آمریکا را پذیرفته است تا با دنباله روی از سیاست‌های آمریکا، از واشنگتن علیه تهران کمک بگیرد. «استفان والت»، نظریه پرداز روابط بین الملل که نظریه «موازنه تهدید» را مطرح کرده، بر این باور است «دنباله ‏روی از یک قدرت برتر تنها در شرایطی است که دولتی به دلیل آسیب ‏پذیری و یا فقدان قدرت، توانایی توازن در برابر قدرت تهدیدگر را نداشته و امکان اتحاد وجود نداشته باشد و ناچار به اتخاذ راهبرد دنباله‏ روی است.»
۳. تحقیر ترامپ مسبوق به سابقه است
البته ترامپ پیشتر نیز عربستان سعودی را تحقیر آمیز مورد خطاب قرار داده بود. او گفته بود که عربستان، باید سه چهارم ثروت خود را به آمریکا بابت حمایت‌های داخلی و خارجی نیرو‌های نظامی ما از این رژیم بپردازد. وی پس از ورود به کاخ سفید خواستار آن شده بود کشور‌های عرب منطقه هزینه حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه را پرداخت کنند. ترامپ در ماه مه ۲۰۱۸ گفت: هفت تریلیون دلار در خاورمیانه هزینه کرده‌ایم و هیچ چیزی به دست نیاوردیم، کشور‌های ثروتمندی در آنجا هستند و هزینه آن را پرداخت خواهند کرد. ترامپ بار‌ها کشور‌های عربی و مخصوصاً اعضای شورای همکاری خلیج فارس را تهدید کرده که در صورت عدم فرمانبرداری از تصمیمات آمریکا که در راستای سیاست‌هایش در منطقه خواهد بود آن‌ها را مجازات خواهد کرد. به عقیده بسیاری از کارشناسان، طرح ناتوی عربی که چندی است از سوی آمریکایی‌ها مطرح شده است، یکی از مهمترین مجاری است که آمریکا به واسطه آن به دنبال این است که کشور‌های عربی را سرکیسه کرده و ثروت‌های آن‌ها را به منابع خزانه داری آمریکا انتقال دهد.