اشغال سرزمین فلسطین و تشکیل رژیم جعلی صهیونیستی یکی از ده‌ها برنامه نظام سلطه برای «ممانعت از اتحاد جهان اسلام»، «ممانعت از برپایی مجدد تمدن اسلامی» و «ممانعت از ظهور و حضور حضرت ولیعصر (عج) در مسجدالاقصی» بود. اگر چه اولین کنگره آژانس بین‌الملل یهود برای تشکیل رژیم صهیونیستی در سال ۱۸۷۹ برپا گردید، اما ایده اشغال بیت‌المقدس (صهیون به زبان عبرانی) و جلوگیری از حضور حضرت حجت در مسجدالاقصی به قرن ۱۱ تا ۱۶ میلادی و مشخصاً به دوران پسا جنگ‌های صلیبی برمی‌گردد. حجم کمک‌های امریکا به رژیم صهیونیستی برای تحقق اهداف نظام سلطه در منطقه غرب آسیا، فقط طی سال‌های ۱۹۴۶ تا ۲۰۲۳ بالغ بر ۲۶۰ میلیارد دلار بوده است، اما ظهور انقلاب اسلامی همه نقشه‌ها و برنامه‌های غرب را در ۴۵ سال گذشته برهم زده است.
و، اما در هفتاد و پنجمین سال اشغالگری و تشکیل رژیم جعلی اسرائیل، مقاومت فلسطین در عملیات محیرالعقول طوفان الاقصی برای اولین بار فراتر از مقابله با اشغالگران صهیونیست، به استراتژی نظام سلطه حمله کرده و شیرازه فرماندهی و کنترل نظام سلطه را درهم شکسته و آرزو‌های شیطانی و ۴۰۰ ساله (عصر پسا انقلاب صنعتی و تشکیل آژانس بین‌المللی یهود) سلطه گران را به کابوسی غیرقابل بازگشت و جبران ناپذیر تبدیل کردند. طی حدود ۷۵ روزی که از عملیات طوفان الاقصی می‌گذرد، اشغالگران و تروریست‌های صهیونیست با انواع حمایت‌های نظامی، اقتصادی، فنی، اطلاعاتی و سیاسی غرب به سرکردگی امریکای جنایتکار، به وحشیانه‌ترین کشتار مردم مظلوم غزه و بی‌رحمانه‌ترین نسل‌کشی قرن اخیر ادامه می‌دهند، اما عملاً به هیچ کدام از اهداف خود دست پیدا نکرده‌اند.
صهیونیست‌ها وعده داده بودند ظرف یک هفته «کار غزه را تمام کنند»، «پرونده مقاومت فلسطین را برچینند»، «اسرای صهیونیست را آزاد کنند» و «هرگونه تهدید از جانب غزه را به کلی و برای همیشه نابود کنند». صهیونیست‌های تروریست در وحشیانه‌ترین تراژدی نسل‌کشی قرن‌های اخیر قرار گذاشته بودند «جای برنده و بازنده را عوض کنند»، «کابوس ایجاد شده برای صهیونیست‌های آواره شده از شهرک‌های اشغالی را به آرامش تبدیل کنند»، «روحیه متلاشی شده ارتش صهیونیستی را ترمیم کنند»، «روند مهاجرت معکوس به خارج از سرزمین‌های اشغالی را به حالت قبل از عملیات طوفان الاقصی برگردانند»، «از کرانه باختری زهرچشم گرفته و مانع از گسترش مقاومت به سایر گروه‌های مبارز فلسطینی نظیر سرایاالقدس و عرین الاسود شوند»، «آوارگان شهرک‌های حاشیه دیوار حائل را به شهرک‌های صهیونیست نشین برگردانند»، «چراغ امید را در بین نظامیان صهیونیست روشن کنند»، «آتشفشان خشم و نفرت افکار عمومی جهانی را خاموش و وزنه را به نفع صهیونیست‌ها تغییر بدهند».
اینک حاصل هفتاد و پنجمین روز وحشی‌گری و قتل عام مردم غزه، استیصال و عجز صهیونیست‌ها و درگیرشدن و جنگ مستقیم و غیرمستقیم در بیش از ۱۰ جبهه شامل «مقاومت غزه»، «مقاومت کرانه باختری»، «اقدامات تشکیلات خودگردان برای راضی نگه داشتن فلسطینی‌های کرانه باختری»، «جبهه یمن»، «فشار شکننده اسرا»، «نابودی اقتصاد رژیم»، «فشار فوق سنگین هزینه ۷۳ میلیارد دلاری (تا امروز)»، «فشار سنگین سرپیچی و تمرد نظامیان صهیونیست»، «فشار سنگین ناشی از آوارگی صهیونیست‌های شهرک‌ها» و «فشار سنگین افکار عمومی» است و عملاً همه اهداف و آرزو‌های پیش‌گفته خود را دست نایافتنی می‌بینند، به طوری که حتی موفق به آزادی یک اسیر خود هم نشده و چهارمین ارتش جهان در برابر مقاومت فلسطین عجز و نابودی خود را به نظاره نشسته است.
در چنین شرایطی نه تنها ریسمان از دست صهیونیست‌ها با به میدان آوردن همه ۱۷۰۰۰۰ نفر نظامی و ۳۵۰۰۰۰ نیرو‌های احتیاط خارج شده بلکه امریکایی‌ها (که ۱۸ روزه افغانستان و ۲۱ روزه عراق را به زانو درآورده و اشغال کرده بودند) نیز به رغم برباد دادن حیثیت بین‌المللی خود و رویارویی با آتشفشان خشم و نفرت افکار عمومی جهان با به کارگیری ظرفیت‌های نظامی، سیاسی و فرماندهی میدانی نتوانسته‌اند به برون رفت صهیونیست‌ها از سیاهچاله غزه کمکی بکنند و روز به روز بر حجم ناامیدی و خشم آنان افزوده می‌شود. این همه بخشی ناچیز از آثار کوتاه و بلند طوفان الاقصی است، عملیاتی که ساحت جنگ را از رویارویی فلسطینی‌ها با صهیونیست‌ها به رویارویی جبهه حق و باطل و مقابله محور شرافت و مقاومت با محور شرارت و خباثت شیطانی تغییر داده و همه حیثیت و آبروی نظام سلطه را به بازی گرفته است.
نتیجه اولیه این عملیات بزرگ، منحصر به فرد و غیرقابل ترمیم، متلاشی شدن قدرت برنامه‌ریزی و تدوین استراتژی غرب و مشخصاً امریکا است. ابرقدرتی که دیروز (سال ۱۹۹۸) استراتژی ۱۰۰ ساله امریکا در قرن ۲۱ را می‌نوشت اینک از تدوین استراتژی یک هفته‌ای هم عاجز و درمانده است. حقیقت این است که قدرت محور مقاومت استراتژی غرب را به استراگیجی تبدیل ساخته است و پیام روشن مقاومت به صهیونیست‌ها و غربی‌ها این است که باش تا صبح دولتش بدمد کین هنوز از نتایج سحر است

یکی از اصلی‌ترین دلایلی که آمریکا حدود ۹ سال قبل با تحریک عربستان، جنگ یمن را شروع کرد و در این سال‌ها بر تداوم این جنگ اصرار داشت، جلوگیری از برپایی مردم‌سالاری دینی در یمن و اشراف قدرت برآمده از این مردم‌سالاری بر دریای سرخ بود. اما اکنون دقیقا همان کابوسی که آمریکایی‌ها از آن فرار می‌کردند، تحقق یافته است و  نتیجه اشتباهات خود را در ۹سال گذشته مشاهده می‌کنند. الان هم اگر به اشتباهات خود ادامه دهند، ممکن است این کابوس جنبه بسیار خطرناک‌تری پیدا کند و تحولات مرتبط با یمن به پدیده‌ای تبدیل شود که حضور آمریکا در منطقه را برای همیشه پایان دهد. البته آمریکایی‌ها از تشکیل ائتلاف علیه یمن، اهدافی دارند و این رویا را در سر می‌پرورانند که به این بهانه، حضور بیشتر خود را در منطقه مشروعیت ببخشند و تحت پوشش ائتلاف علیه یمن بتوانند ائتلافی شبیه ناتو در منطقه درست کنند تا خود را در رأس ارتش‌های منطقه قرار دهند. واشنگتن قصد دارد در چارچوب این ائتلاف، حضور رقبای خود را از جمله چین و روسیه در منطقه محدود کند. اما این رویای آمریکایی‌ها نه‌فقط تحقق‌پذیر نیست بلکه می‌تواند به کابوسی وحشتناک برای این کشور تبدیل شود. آمریکا پیش از این در چارچوب ائتلافی که با ادعای عملیات ضدداعش تشکیل داده بود، علاقه‌مند بود اهدافی را که اکنون در سر دارد، محقق کند اما نتوانست و ۹ سال قبل در قالب ائتلاف علیه یمن نیز این اهداف را دنبال کرد که باز هم موفق نشد و ائتلاف قبلی علیه یمن به‌دلیل اختلافات فراوان از هم پاشید. دلیل آن هم مشخص بود، چراکه هماهنگ کردن ارتش‌های متفاوت که خواسته‌های مختلفی را دنبال می‌کردند بسیار دشوار بود و همین مسأله مانع تحقق رویای آمریکا شد. رویای فعلی آمریکا نیز از نظر سیاسی مخالفانی دارد و آمریکایی‌ها توان حضور پرمسأله در منطقه را ندارند. در حال حاضر ارتش ملی یمن اعلام کرده حملات خود را صرفا علیه اهداف اسرائیلی متمرکز کرده است اما آمریکایی‌ها با اقدامات خطرناک خود در منطقه باعث گسترش دامنه تهدیدات یمنی‌ها خواهند شد و تهدیدی که تا پیش از این متوجه اسرائیل بود به یک خطر ضد آمریکایی و ضدغربی تبدیل خواهد شد واز این به بعد نه‌فقط کشتی‌های رژیم صهیونیستی که کشتی‌های سایر کشورهای عضو این ائتلاف نیز می‌توانند به عنوان اهداف نیروهای یمن مورد حمله قرار گیرند. نکته دیگر حملاتی است که در حال حاضر علیه صهیونیست‌ها انجام می‌شود وصرفا ازسوی ارتش ملی یمن ونیروهای مقاومت صورت می‌گیرد اما حمله آمریکا و کشورهای ائتلاف به این مرکزیت، باعث گسترش آن به تمام گروه‌های یمنی می‌شود وهمه مردم این کشور را درگیر می‌کند.

تقابل سرنوشت ساز

حسن هانی زاده

در معادلات نظامی قدرت مقاومت تعیین کننده است و هر طرف که قدرت مقاومت بیشتری داشته باشد طبیعتا می‌تواند برنده میدان باشد، هرچند که در هیچ جنگی هیچ طرفی برنده نیست، به دلیل کشتاری که صورت می‌گیرد.  در جامعه جهانی قانون جنگ حاکم است و ما شاهد بودیم هربار که شورای امنیت برای برقراری آتش بس تشکیل جلسه داده است، آمریکا دست به وتو زد.

در این مقطع زمانی حماس هم اگر تسلیم شود به معنای از دست رفتن غزه است، از همین رو مسئله ، مسئله مرگ و زندگی است. همه داده های میدانی نشان می‌دهد که اسرائیل قصد دارد غزه را از نقشه جغرافیایی فلسطین برای اهداف بزرگتری از میان بردارد.

اگر همین الان اسرائیل آتش بس را بپذیرد به معنای شکست است و باید شروط حماس را بپذیرد. حماس هم اگر تسلیم شود به معنای از دست رفتن غزه است، از همین رو مسئله ، مسئله مرگ و زندگی است.

 همه داده های میدانی نشان می‌دهد که اسرائیل قصد دارد غزه را از نقشه جغرافیایی فلسطین برای اهداف بزرگتری از میان بردارد. اسرائیل می‌خواهدغزه را با خاک یکسان کند و حماس و جهاد اسلامی را از بین ببرد و سپس طرح بزرگتر و راهبردی تری که دارد را پیش ببرد، یعنی با کمک آمریکا و غرب، کانال بن گورین از دریای سرخ به دریای مدیترانه به موازات کانال سوئز احداث کند اما چون این کانال از نزدیکی غزه عبور می‌کند طبیعتا ممکن است در آینده مشکلاتی را برای تردد کشتی های اسرائیلی ایجاد کنند، لذا نابودی غزه یکی از اهداف آمریکا و اسرائیل است.

به هر حال جنگ طولانی خواهد بود احتمال دارد تا ماه‌ها ادامه پیدا کند و به نظر می رسد که حماس نیز خود را برای یک نبرد حداقل ۶ ماهه آماده کرده‌ اند و ممکن است این جنگ در ماه های آتی گسترش هم پیدا کند.

باید توجه داشت که ورود انصارالله و ارتش یمن به درگیری ها و توقیف کشتی های حامل اسلحه و مهمات برای اسرائیل در تنگه باب المندب نشان می‌ دهد که طوفان الاقصی در حال گسترش است و ممکن است در آینده بخشی از منطقه را فرا بگیرد

فساد دبش و پرسش‌هایی که پاسخ می‌طلبند

محمدرضا یوسفی شیخ‌رباط

این روزها سخن از فساد در چای دبش در محافل عمومی و خصوصی مطرح است. این اولین فسادی نیست که افشا شده است. مقامات هر‌کدام به اقتضای حال، واکنشی نشان داده‌اند. وزیر اقتصاد در مشهد گفته است: پرونده فساد چای حدود ۹ ماه قبل از طریق رسانه ملی اطلاع‌رسانی شده و موضوع جدیدی به شمار نمی‌رود؛ بنابراین موضوع حاضر فقط یک کمپین رسانه‌ای وسیع است. او در ادامه گفته است پیش‌از‌این، موارد مربوط به فساد چای شناسایی شده و برکناری‌ها انجام شده بود و پرونده هم به دادگاه رفته است. (اعتماد، 1402/09/16). به‌این‌ترتیب او خبر از تشکیل پرونده در دادگاه در ماه‌های قبل نیز داده است. رئیس‌جمهور نیز در واکنش به موضوع فساد چای گفته است: دولت در این زمینه پیش‌قدم شد و با شناسایی و پیگیری، دست‌اندرکاران را عزل کرد و به دستگاه قضائی سپرد. امیدواریم متخلفان در دستگاه قضائی مجازات شوند. (تابناک، 1402/09/15). به‌این‌ترتیب ایشان از خود سلب مسئولیت کرده و توپ را به زمین قوه قضائیه انداخت؛ اما یک روز پس از سخنان رئیس‌جمهور، رئیس دستگاه قضائی بیان کرده است که دولت تاکنون کسی را در این زمینه به قوه قضائیه معرفی نکرده است (خبر آنلاین، 1402/09/16). عده‌ای نیز برای تطهیر دولت، فساد را به دولت قبل نسبت دادند؛ اما آقای اژه‌ای در همان مصاحبه اعلام کرد که تخلف گروه دبش در سال‌های ۹۸ و 99 در مجموع 23 میلیون دلار بوده است؛ اما در سال ۱۴۰۰، 60 درصد ارز واردات را به این گروه داده‌اند و در سال ۱۴۰۱ بیش از ۷۰ درصد ارز را این گروه گرفته است. با توجه به مطالب یادشده، دلایل استعفای ساداتی‌نژاد، وزیر جهاد کشاورزی سابق در دولت سیزدهم، روشن شد و عده‌ای نیز اظهار کردند که دو فساد نهاده‌های دامی و چای علت کنار‌گذاشتن او بوده است. یک نماینده مجلس اعلام کرد که پس از فسادهای یادشده در اواخر سال 1401، بنا بر استیضاح او بود که دولت پیش‌دستی کرده و ساداتی‌نژاد در 22 فروردین 1402 استعفا داد (عصر ایران، 1402/09/23)؛ اما چرا پای او به دادگاه باز نشد و چرا دولت درباره او تصمیم به سکوت گرفت و با توجه به صحبت‌های رئیس دستگاه قضا، چرا به قوه قضائیه معرفی نشد؟ روزنامه سازندگی نیز از ثبت‌نام او برای مجلس آینده و تأیید صلاحیتش خبر داد ( خبر آنلاین، 1402/09/23). اگر این خبر درست باشد، چرا منابع مطلع اطلاعات لازم را در اختیار هیئت بررسی‌کننده صلاحیت او قرار نداده‌اند یا داده‌اند‌ ولی ترتیب اثر داده نشده است. مجموع این اطلاعات به ما می‌گوید که فساد قبلا رخ داده و به گفته رئیسی 60 نفر برکنار شدند که به گفته اژه‌ای به دستگاه قضائی معرفی نشدند. پرسش نخست این است که با توجه به سخنان رئیس دو قوه، حق با کدام است؟ پرسش دوم این است که چرا این ماجرا تاکنون برملا نشده بود؟ پرسش سوم این است که انگیزه افشای این خبر چیست؟ آیا یک نزاع درون‌جریانی برای از میدان به در کردن رقیب است یا انگیزه‌های دیگری در کار این افشا نهفته است؟ پرسش دیگر این است که با توجه به مصرف چای در کشور، سالانه حدود 300 میلیون دلار ارز برای واردات نیاز بوده است؛ بنابراین فساد اعلام‌شده برای دو سال 1400 و 1401، هفت تا هشت برابر حجم نیاز وارداتی چای بوده و هیچ تناسبی با نیاز یادشده ندارد. این امر می‌تواند علامت یک پول‌شویی احتمالی نیز باشد. 

پرسش دیگر اینکه اگر به گفته رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد، این فساد در یک سال گذشته کشف شده و عوامل آن به قوه قضائیه معرفی شده‌اند، قوه مجریه برای تکرارنشدن چنین فسادهایی چه اقدامی تاکنون انجام داده است؟ در هر صورت منشأ چنین فسادهایی، ارز ترجیحی است که رانت‌خواران را به وسوسه می‌اندازد. در ازای هر دلار تخصیصی، حدود 22 هزار تومان نفع وجود دارد و این امر زمینه رانت و فساد را ایجاد می‌کند. از سوی دیگر دستگاه‌های دولتی هماهنگ عمل نمی‌کنند. دستگاه اجرائی، شرکت واردکننده معرفی می‌کند، بانک مرکزی ارز را تخصیص می‌دهد، وارد‌کننده در گمرک وارد می‌کند و با قیمت بازار آن را می‌فروشد یا می‌تواند همان را که وارد کرده است، مجددا صادر کند و عنوان صادرکننده نمونه را هم به خود اختصاص دهد. میان دستگاه‌ها، هماهنگی، کنترل و نظارت لازم وجود ندارد. یکی خود را فقط معرفی‌کننده می‌داند. یکی فقط خود را تخصیص‌دهنده و یکی هم فقط خود را موظف به کنترل واردات و تعیین تعرفه کرده است؛ بنابراین اگر بنای دولت بر تداوم ارز ترجیحی است، باید به این موضوع نیز بپردازد.

مشاوره سیاستی در مهلکه‌ ترندهای زرد

حکمرانی و تولید گفتار سیاسی و سیاستی بر اساس مد

رضا باقری‌پور

مابه‌ازای واژه‌ ترند لااقل در این یادداشت مواردی از قبیل موج‌های فضای مجازی یا افکار عمومی، مشهورات، کلیشه‌ها و... مدنظر است؛ تمام آن چیزهایی که «باب» می‌شود و «سکه رایج» می‌شود. همان چیزی که «همه می‌گویند» و تقریبا «مد» شده است.

ترندها در اطراف ما در هر ساحتی وفور دارند. ما پدیده‌ ترند را از اینستاگرام و تیک‌تاک شناختیم. ترند آنگونه که در این پلتفرم‌ها بروز داشت، معنی خود را بخوبی برای ما محسوس می‌کرد. موسیقی‌‌‌ای که یک‌باره ترند می‌شد. روی ویدئوها صداگذاری می‌شد، رقص‌های مشابه، چالش‌های فراگیر و... از مصادیق آن بود اما نه سابقه‌ ترند و نه محدوده‌ آن متوقف بر اینستاگرام و تیک‌تاک نبود.

روزنامه‌نگاری و کار رسانه‌ای از نخستین محمل‌های ترند بود. اصلا ترند را رسانه می‌سازد. نوع پرداخت یکسان یا زاویه نگاهی مشترک که چنان پرقدرت شروع می‌شود که در بدو پیدایش بدیهی و ازلی تلقی می‌شود. چه کسی به خاطر دارد موج پربسامد «یوزپلنگ ایرانی» کی و از کجا شروع شد؟ چرا عدم انقراض این گونه جانوری اینقدر مهم شد؟ چرا به‌رغم کثرت رسانه‌ای در کشور اعم از رسمی و غیررسمی، نقطه نظر متفاوتی حول این ترند شکل نمی‌گیرد؟ آیا امروز جامعه تاب می‌آورد که کسی هم بگوید «انقراض این گونه جانوری نه‌ چندان عجیب است و نه آنقدرها مهم؟» نیک و بد سرشت پدیده‌ ترند یک قضیه‌ مستقل است اما وقتی پای سیاست، اداره عمومی و مسائل حکومتداری به میان می‌آید، ترند و موج‌های رسانه‌ای و افکار عمومی چالش‌ساز می‌شود، بویژه اگر به شرایط زمینه‌ای کشور نیز التفاتی داشته باشیم و برد موثر زردنویسی‌های اینستاگرامی، کلیشه‌های شبه‌علمی و بافته‌های ماهواره‌ای را که تا وسط جلسات تصمیم‌گیری‌های مهم کشور می‌رسد نیز بدانیم و لحاظ کنیم.

* مشاوره سیاستی بحران‌ساز

ترندها تا بالاترین سطوح دولت (State) خود را امتداد می‌دهند. اصلا هدف اصلی هم همین بوده ‌است. آنها از عرصه عمومی ایجاد می‌شوند تا تصمیماتی را در بالاترین سطوح تغییر دهند. شاید یکی از کارویژه‌هایی که از یک واحد مشاوره سیاستی مانند اندیشکده یا مرکز پژوهشی یا یک فرد مشاور انتظار داریم همین است که بر گلوگاه ‌شناختی و اطلاعاتی تصمیم‌گیرندگان بایستد و زنجیره‌ فریب را قطع کند. همان‌گونه که از یک خبرنگار در رسانه همین انتظار را در قبال افکار عمومی داریم اما واضح است نه همه خبرنگاران و نه همه مشاوران آنی نیستند که باید باشند. ترند گاهی ترندبان‌ها را نیز با خود می‌برد.

اینجا درباره اینکه  مشاوره سیاستی اعم از سیاستمداران، تصمیم‌گیرندگان، مشاوران و اندیشکده‌های کشور دقیقا چقدر و چند درصد مبتلا به عارضه‌ ترندسواری هستند، ادعایی طرح نمی‌شود. این ادعا حتی با انجام یک پژوهش و تحلیل محتوا و مضمون گسترده نیز به علت اختلاف در مصادیق ترند همواره محل مناقشه خواهد بود اما نمی‌شود این ادعا را نیز داشت که مطلقا به چنین چیزی دچار نیستیم. می‌شود با ذکر مثال‌هایی که احتمالا مصادیقش را در یادداشت‌ها، مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها و خروجی‌های مشاوران و مدیران و اندیشکده‌ها دیده‌ایم، به وجود آن، حال با هر کمیت و گستره‌ای، پی برد.

به عنوان مثال می‌شود حس کرد نظام تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور حدودا 10 سال است از ناکجاآباد به «قدسیت استارتاپ» رسیده است. همه می‌خواهند همه چیز را با استارتاپ و آن هم با نازل‌ترین‌ گونه آن یعنی استارتاپ خدماتی حل کنند. فضا به نحوی است که همه در هر جایی کمک به توسعه این فضا را باید وظیفه‌ خود بدانند. هیچ سعه‌صدری در مقابل هر تصمیمی که مانعی پیش پای این فضا تلقی شود، وجود ندارد.

اندیشکده‌ها و افراد صاحب نقش در فضای سیاست‌گذاری که تحت عناوینی چون پرهیز از رانت یا خاصه‌بخشی، اجتناب از رشد گلخانه‌ای صنعت، رقابت‌آفرینی و... بخش‌های مهم و زیربنایی‌تری چون خودروسازی بومی، لوازم خانگی داخلی و... را آماج حمله قرار می‌دهند و نسبت به کمک‌های نقدی بلاعوض، تسهیلات کم بهره، لجستیک و معافیت‌های گاه انحصارآفرین برای استارتاپ‌ها خلق حمایت می‌کنند. دامنه این حمایت‌ها گاه سیاسی نیز می‌شود. 

مشاوران سیاست در مساله حجاب گرفتارند شدند. زمینه‌ ایهام و گیجی فراگیر حاکمیت در مواجهه با بی‌حجابی و انفعال طولانی‌مدت آن به واسطه تسلیم ساختن فکر و تحلیل به ترندها فراهم شد. ترندهایی از قبیل «لزوم کار فرهنگی و ایجابی»، «پرهیز از ایجاد دوقطبی»، «کنترل شدن پوشش توسط استانداردهای عرفی»، «نظرسنجی‌های مخالف حجاب الزامی» و... که از حیث فنی تقریبا خالی از بهره منطقی، علمی و دینی بودند. تمام این گزاره‌ها تنها متکی به حس گوینده و شهود اینستاگرامی افراد است که در مقیاس‌ و شرایط واقعی اساسا قابل دفاع نیست. چنانکه پس از گذشت یک سال و چند ماه از این مساله، شواهد، بی‌بنیادی ترندهایی که در فاهمه سیاستمداران و موجودی‌های مشاوره‌ای، قطعی تلقی می‌شد را نشان می‌دهد. لااقل نظرسنجی‌ها از بازگشت افکار عمومی از ایده‌ رهاسازی معیار پوشش توسط حاکمیت خبر می‌دهد و سهم اعتقاد به لزوم اعمال صلاحیت را رو به فزونی می‌داند. سطح شکاف در جامعه پس از رهاسازی و ایجاد وضع بی‌قانونی، حسی از کاهش به ما نمی‌دهد بلکه چهره شهرها بشدت دوگانه شده است و در نهایت اینکه معین شد اساسا عرف و کنترل اجتماعی تقریبا هیچ استاندارد معقول یا اجماع‌سازی برای پوشش ندارد یا لااقل قدرت آن برای اعمال این استاندارد ناچیز و غیرموثر است.

ترندها ظرفیت تحلیلی تصمیم‌سازان را بشدت کاهش می‌دهند؛ به شکلی که همین تصمیم‌سازان را در نهایت تبدیل به بحران می‌کند. معمولا مخالفت با ترندها برای سیاستمداران به سبب ایجاد هزینه اجتماعی کوتاه‌مدت مطلوب نیست. اینجا باید برای تصمیم صحیح چشم امید به تصمیم‌سازان دوخت اما اگر آنها نیز اسیر الگوریتم‌های هدفدار توئیتر و اینستاگرام شوند، ما با مشاوران، اندیشکده‌ها و پژوهشگاه‌هایی روبه‌رو هستیم که عملا پیوست سیاستیِ طراحی‌های رسانه‌ای خارجی شده‌اند.

قطعی‌ترین اثر ترند بر سیاست‌پژوهی و مشاوره سیاستی، اختلال در دستگاه مساله‌شناسی آنها است. ترندها پاسخ یک مساله را از قبل ساخته‌اند. اساسا لازم به تفکر عمیق‌تر نیست. دیگر اینکه در راستای مساله‌شناسی ترندها مقیاس مسائل را بشدت غیرواقعی می‌کنند. مسائلی که اساسا بنا به ماهیت امنیتی و سیاسی ایجاد شده‌اند، اقتصادی یا فرهنگی فهم می‌شوند. حتی همین جمله که «مسائل را امنیتی تحلیل نکنید» نیز یکی از ترندهایی است که شوربختانه فراگیر و البته خطرناک است. کشوری مانند ایران با محیط امنیتی ویژه و سرشار از تهدید در منطقه، به علاوه‌ صحنه انتقال قدرت در محیط بین‌المللی که از قضا ایران نیز بازیگر برجسته آن است، در کنار روزانه صدها و هزاران ساعت پخش برنامه ماهواره‌ای و هدف‌دار بودن محتوا در شبکه‌های اجتماعی علیه ارزش‌های ملی و دینی و... چگونه در عرصه تصمیم‌سازی خود، ولو در یک موضوع فرهنگی، امنیت‌اندیشی نکند؟ چگونه در طرح‌ریزی‌های فرهنگی، حضور گسترده‌ گروه‌های معارض با هویت محوری کشور، از قبیل بهاییت یا بازماندگان و اعضای سابق و خانواده‌های مجاهدین خلق یا ساواک را که تعداد آنها ده‌ها و بلکه صدها هزار نفر برآورد می‌شود می‌توان نادیده گرفت؟ نه اینکه اینگونه تصمیم‌سازی‌ها اساسا از پایه دچار ساده‌اندیشی و فانتزی‌باوری هستند؟

برای فهم اینکه مشاوره سیاستی ترندمحور، خود چگونه می‌تواند تبدیل به یک آسیب جانکاه برای نظام تصمیم‌گیری شود می‌توان به همین یک سال پیش نگریست. به عنوان مثال در همان هنگامه که فضای فکری بسیاری از تصمیم‌سازان، پرهیز از امنیتی کردن اغتشاشات سال 1401 بود، یکی از شهرهای مرزی کشور مورد هجوم و لشکرکشی نیروهای متجاوز تجزیه‌طلب قرار گرفت و وضعیتی شبه‌اشغال به وجود آورد!

اثرات اینگونه ترندسواری‌ها البته در این مورد خاص خیلی سریع پدیدار شد اما توصیه‌سازی و تصمیم‌سازی با همین روش در عرصه فرهنگ، اقتصاد، رسانه و... تبعاتی از همین جنس دارد که در کوتاه‌مدت آنچنان قابل رهگیری نیست اما در میان‌مدت تبعات ویرانگری دارد.

شجاعت، تفکر ساختارشکن و بوم‌محور و پرهیز از فانتزی و گفتارهای همه‌پسند، لازمه‌ کنش سیاسی و سیاستی چه در قامت سیاستمدار و تصمیم‌گیرنده و چه در قامت مشاوره سیاستی است

 

حقیقتی که پنهان نمی‌ماند

حنیف غفاری

جوبایدن و نتانیاهو تبدیل به بازندگان اصلی جنگ غزه شده‌اند. اقدام وقیحانه اخیر دولت آمریکا در وتوی قطعنامه آتش‌بس در نوار غزه، که به‌واسطه استناد دبیر کل سازمان ملل متحد به ماده ۹۹ منشور ملل صادرشده بود، بار دیگر منجر به خشم افکار عمومی دنیا و حتی رویگردانی بخش مهمی از رأی‌دهندگان آمریکایی از دموکرات‌ها و بایدن شده است. طی روزهای گذشته، برخی اعضای ارشد وزارت خارجه آمریکا و برخی سناتورهای دموکرات نظیر برنی سندرز و الیزابت وارن ، در ملاقات‌های پنهان و بعضا مواضع آشکار خود، نسبت به استمرار رویکرد کاخ سفید در جنگ غزه و تأثیر آن بر شکست در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ هشدار داده‌اند. 
روزنامه وال‌استریت ژورنال  از تنش میان جو بایدن و بنیامین نتانیاهو به دلیل اختلاف‌نظر آنها در مورد روند حمله به غزه گزارش داده و روزنامه آمریکایی پولیتیکو  نیز مدعی شده  بایدن دستور تمهید مقدمات برای ممنوعیت صدور روادید و اعمال تحریم هایی علیه شهرک‌نشینان افراطی صهیونیست را صادر کرده است! در چنین شرایطی ، باید در آنالیز رفتار اخیر دولت آمریکا ، صرفا به استراتژی همیشگی حمایت واشنگتن از صهیونیست‌ها اکتفا نکرد. در این میان عامل مهم دیگری وجود دارد که نمی‌توان به‌سادگی از کنار آن گذشت.
واقعیت امر این است که سایه تهدیدات آیپک و نتانیاهو بر سر رئیس‌جمهور آمریکا کماکان سنگینی می‌کند.دلیل این تهدید، مربوط به طراحی اولیه جنگ غزه از سوی دولت بایدن است. پس از وقوع عملیات طوفان الاقصی، کاخ سفید ، پنتاگون و سنتکام طراحی و مدیریت جنگ غزه را برعهده‌گرفته و حتی از تل‌آویو خواستند تا کنترل میدان را نیز به واشنگتن بسپارد.
 حضور هزاران تفنگدار آمریکایی در سواحل غزه و صدها نظامی ارشد پنتاگون در اتاق عملیات جنگ غزه بیانگر نقش پررنگ و محوری آمریکا در نسل‌کشی غزه بوده است. به عبارت بهتر، در اینجا نه‌تنها شاهد ادغام توان نظامی آمریکا و اسرائیل ، بلکه شاهد تسلط مدیریت میدانی ایالات‌متحده بر صحنه رقت بار نسل‌کشی و جنایت در غزه بودیم.
محاسبه بایدن و همراهانش نیز به مانند محاسبات محیطی و میدانی صهیونیست‌ها، بر مبنای نابودی سریع حماس و اشغال کامل غزه شکل‌گرفته بود. واشنگتن و تل‌آویو هرگز تصور فرسایشی شدن نبرد و عدم رسیدن به اهداف اعلامی خود در جنگ غزه را نمی‌کردند اما این اتفاق به‌واسطه مقاومت قهرمانانه و هوشمندانه ساکنان غزه و رزمندگان حماس رخ داد. 
در چنین شرایطی صهیونیست‌ها به بایدن هشدار داده‌اند که علی‌رغم شکست سنگین مشترک آمریکا و اسرائیل در نوار غزه، هرگونه عقب‌نشینی کاخ سفید از رویکرد کنونی، منجر به افشای حقایقی ازجمله نحوه میدان‌داری سبعانه بایدن و همراهانش در جنگ غزه و پرده‌برداری از مشاوره‌های پرهزینه و غلط پنتاگون و سنتکام به صهیونیست‌ها خواهد شد. بدیهی است که این اسناد قرار نیست تا زمانی طولانی پنهان بمانند و به‌زودی تبدیل به شواهد و مصادیق شکست مطلق مشترک واشنگتن و تل‌آویو در نوار غزه خواهد شد. بایدن نیز باید به‌مانند نتانیاهو، خود را برای ورود به زباله‌دان تاریخ آماده کند:سرنوشتی که در انتظار جانشینان دو جلاد آمریکایی و صهیونیستی نیز خواهد بود