محمد ایمانی

۱) زمزمه احتمال آتش بس پنج روزه در جنگ غزه افزایش یافته است. رسانه‌های عبری دیروز عنوان کردند «توافق آتش‌بس احتمالی به‌مدت ۵ روز و با آزادی ۵۰ اسیرِ اسرائیلی در ازای آزادی ۱۰۰ زندانیِ زن و کودک فلسطینی خواهد بود». شبکه 13 تلویزیون رژیم صهیونیستی اعلام کرد «در سایه پیشرفت مذاکرات برای مبادله اسرا، وزرای کابینه برای جلسه‌‌ای فوری فراخوانده شدند». اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در این باره گفت: به توافق آتش‌بس نزدیک شده‌ و پاسخ‌مان را به برادران قطری و واسطه‌های دیگر تحویل داده‌ایم. عزت الرشق از رهبران جنبش حماس هم خبر داده است: «جزئیات توافق آتش‌ بس، به زودی اعلام خواهد شد. قطری‌ها قرار است جزئیات این توافق را اعلام کنند».. خبرگزاری فرانسه درباره جزئیات آتش‌بس احتمالی می‌نویسد: «توافق احتمالا موارد زیر را شامل می‌شود: آتش‌بس پنج روزه شامل آتش‌بس در نبردهای زمینی و محدود کردن عملیات هوائی اسرائیل، آزادی ۵۰ تا ۱۰۰ اسیر غیرنظامی اسرائیلی یا از ملیت‌های دیگر، در مقابل آزادی ۳۰۰ فلسطینی از جمله زنان و کودکان.»
۲) روند فعلی جنگ، ادامه یابد یا متوقف شود، در هر دو صورت، باخت و شکست آن برای اسرائیل است. اسرائیل به هیچ یک از اهداف اِعلامی حمله نزدیک هم نشده، چه رسد دستیابی به آنها. بنابراین توقف جنگ در چنین شرایطی، اذعان به شکست است، به ویژه این که از سرگیری دوباره آن، هزینه مضاعفی برای این رژیم خواهد داشت. اگر هم به جنگ ادامه دهد، با تشدید اعتراضات جهانی، افزایش چشمگیر تلفات نظامی و خسارات اقتصادی، و نزاع بیشتر در جبهه داخلی مواجه خواهد شد؛ چنان که شواهد نشان می‌دهد.
۳) در حالی که رژیم صهیونیستی فقط به کشته شدن ۷۰ نظامی خود پس از آغاز عملیات در غزه اعتراف کرده، برخی منابع صهیونیستی دیروز خبر دادند: «در درگیری‌های ۴۸ ساعت اخیر، ۳۰ نظامی و افسر و فرمانده اسرائیلی از جمله ‌تامیر یدایی، فرمانده تیپ ۲۹۸ کشته شدند». ابوعبیده سخنگوی گردان‌های قسام دیروز اعلام کرد طی ۷۲ ساعت گذشته، ۹ دستگاه‌ تانک و ۶۰ خودروی زرهی اسرائیل منهدم شده است. مدیر دفتر الجزیره در فلسطین دیروز گفت: «حمله موشکی گردان‌های قسام به تل‌آویو، بزرگ‌ترین حمله موشکی از آغاز جنگ بود که مناطقی وسیع را دربرگرفت و اگر قدس و حیفا را درنظر نگیریم، موشک‌های قسام مسافت ۱۲۰ کیلومتری در عمق اراضی اشغالی را طی کرده است». به نظر می‌رسد ظرف یک ماه گذشته، بالای ۲۵۰‌تانک و به همین میزان خودروی نظامی ارتش اسرائیل منهدم شده، و احتمالا بیش از ۲۰۰ نظامی رژیم صهیونیستی در عملیات نظامی کشته شده‌اند که چند ده نفر از آنها، افسران و فرماندهان ارشد هستند.
۴) اما خسارات و تلفات تداوم جنگ برای رژیم صهیونیستی، محدود به غزه نیست. انصارالله دیروز پیام داد: «توقیف کشتی اسرائیلی، سرآغاز نبرد دریایی علیه صهیونیست‌ها است». همزمان، گزارش‌ها از تشدید و تنوع حملات حزب‌الله در جبهه شمالی حکایت می‌کند. چنان که برخی رسانه‌های عبری دیروز گفتند «حمله امروز حزب‌الله به شمال اسرائیل، شدیدترین حمله از زمان آغاز جنگ است».
۵) در حالی که دویچه‌ وله (آلمان) گزارش داده است: «اقتصاد اسرائیل تاب جنگ طولانی را ندارد و پول ملی‌اش در برابر دلار به پایین‌ترین حد خود در ۱۱ سال گذشته سقوط کرده است»؛ تحلیلگر شبکه ۱۳ اسرائیل اعلام کرد: «ما توان ادامه دادن جنگ را نداریم. باید هرچه سریع‌تر جنگ‌ را تمام کنیم؛ ما کشور قدرتمندی نیستیم که جنگی‌ طولانی را ادامه دهیم. ‌ما یک دولت کوچک هستیم».. از سوی دیگر، فشار افکار عمومی جهان بسیار بالاست؛ تا جایی که حتی جیمز لندل، خبرنگار دیپلماتیک بی‌بی‌سی، چهار روز قبل خبر داد: «تقریباً روز به روز لحن متحدان اسرائیل شامل آمریکا و انگلیس و اسرائیل نسبت به این کشور تندتر می‌شود». ارزیابی جرمی بوئن سردبیر بخش بین‌الملل بی‌بی‌سی این است که: «چند روز از ورود نیروهای اسرائیلی به بیمارستان شفا می‌گذرد و درخواست آتش‌بس بدون شواهدی بر وجود مقر حماس در بیمارستان افزایش خواهد یافت». به اذعان بررسی‌های امنیتی رژیم صهیونیستی، ۹۵ درصد تجمعات و تظاهرات‌ها در جهان به حمایت از غزه و در اعتراض به اسرائیل انجام می‌شود.
۶) در مقابل این وضعیت شکننده اسرائیل، مقاومت غزه همچنان قدرتمند و سرپاست. خبرگزاری انگلیسی رویترز به تازگی نوشت: «حماس، برای جنگی طولانی آماده است و می‌تواند جلوی پیشروی نیروهای اسرائیل را تا مدت‌ها بگیرد و در نهایت وادار به آتش‌بس کند. هزاران عضو گردان‌های قسام تا ماه‌ها می‌توانند در داخل تونل‌های غزه بمانند و با تاکتیک جنگ‌های چریکی بجنگند».
۷) نتانیاهو در جبهه داخلی، هم متهم اول شکست در مقابل عملیات طوفان‌الاقصی است، هم ناتوانی در تسخیر غزه و نابودی حماس را پس از یک ماه گرفتار شدن در جنگ فرسایشی به اثبات رسانده، و هم متهم است که برای نجات خود، آماده است چند صد اسیر اسرائیلی را به کشتن بدهد، یا بکشد؛ چنان که ارتش اسرائیل در روز اول عملیات طوفان‌الاقصی عده‌ای از صهیونیست‌ها را کشت و سپس، این افتضاح خود را به حماس نسبت داد و دروغش آشکار شد. نتانیاهو ۲۰ روز قبل گفت و چند بار هم تکرار کرد که «اسرائیل، آتش بس را نمی‌پذیرد چرا که این کار به معنی تسلیم شدن در مقابل حماس است و اکنون زمان جنگ است، نه زمان آتش بس». چند روز بعد‌، شبکه «کان» مجددا خبر داد که نتانیاهو با تبادل اسرا در ازای ۵ روز آتش بس مخالفت کرده و خواستار ادامه عملیات نظامی در باریکه غزه شده است. نتانیاهو سه روز قبل در نشست مطبوعاتی اذعان کرد: «فشارهای بین‌المللی در هفته‌های اخیر افزایش یافته است. از ما خواسته شد وارد غزه یا بیمارستان شفا نشویم و آتش بس اعلام کنیم. فقط زمانی جنگ را متوقف می‌کنیم که تضمین کنیم غزه دیگر خطر نیست». او اما بعد از ظهر دیروز گفت:«در مذاکرات پیشرفت حاصل شده و امیدوارم که به زودی اخبار خوبی در این باره اعلام شود».
۸) با این توصیفات، پذیرش از سر اجبار آتش‌بس، شکستی بزرگ برای اسرائیل و آمریکایی خواهد بود که جنگ را فرماندهی کرده است. دبیرکل حزب‌الله لبنان دو هفته قبل خبر داد: «آمریکا مانع آتش‌بس در غزه است. ایالات متحده، مسئول کامل جنگ کنونی در غزه، و اسرائیل، صرفا ابزار اجرائی آن است». فرمانده کل سپاه پاسداران هم دیروز اعلام کرد: «صهیونیست‌ها منتظر آتش‌بس هستند چون در بحرانند، اما آمریکایی‌ها اجازه نمی‌دهند. التهاب و اضطراب در میان صهیونیست‌ها کشنده‌تر از آن چیزی است که در غزه می‌بینید».
۹) روزنامه‌ هاآرتص دو هفته قبل به نقل از برخی منابع فاش کرده بود: «کاخ سفید و مسئولان دولت بایدن نگرانند اسرائیل، فاقد استراتژی خروج از غزه باشد. جنگ کنونی با پیروزی به پایان نخواهد رسید و این بار نیز سرانجام آن آتش‌بس خواهد بود».‌ هاآرتص همچنین می‌نویسد: «مقامات آمریکایی معتقدند نتانیاهو، مانند مرد مُرده‌ای است که تنها بر روی دو پا راه می‌رود. او از قبول آتش‌بس ترس دارد، چرا که نسبت به آینده خود پس از این فاجعه احساس خطر می‌کند. نتانیاهو معتقد است قبول آتش‌بس، با مخالفت وزیر امنیت داخلی همراه خواهد شد و ممکن است به جدایی بن گویر از ائتلاف دولت و فروپاشی کابینه منجر شود».
۱۰) مطابق آنچه گفته شد، رژیم صهیونیستی در هر دو صورت ادامه جنگ یا توقف آن، در موقعیت باخت و شکست قرار گرفته است؛هر چند که اگر ته مانده عقل برای زمامداران این رژیم باقی مانده باشد، توقف زنجیره دامنه‌دار شکست را به افزایش تصاعدی خسارات رژیم و گرفتاری عمیق‌تر در باتلاق ترجیح می‌دهند. این برای اسرائیل، انتخاب بین بد و بدتر است. در این میان، اگر مغلوبه شدن جنگ علیه غزه، برای اسرائیل فاجعه بار باشد -که قطعا هست-، برای کارفرمای آمریکایی، فاجعه بار‌تر خواهد بود. ده روز قبل «استفن والت»، سردبیر «فارین پالیسی» ضمن تبیین چند استدلال قوی نوشت: «جنگ غزه، فاجعه تمام عیار برای آمریکاست».

نقشه دولت برای تامین آب مشهد چیست؟

سعید برند 

خراسان رضوی، حالا آن طور که سخنگوی صنعت آب کشور هم اذعان دارد، جزو 4 استان اول کشور از نظر بحران آب است و البته طبق آن‎چه وعده داده شده، در محور تمرکز پروژه های اضطراری دولت در رفع تنش های آبی قرار خواهد داشت. اما شواهد و قراین بحران آب در خراسان رضوی، پیش از آن که سخنگوی صنعت آب بر آن صحه بگذارد، از مدت ها قبل نمایان شده بود. از کسری یک میلیارد متر مکعبی آب در این استان بگیرید تا ذخیره 10 درصدی آب در سدها و آب رسانی به 700 روستای خراسان رضوی! شرایط سختی که در صورت تداوم خشکسالی و کاهش میزان بارندگی، بحرانی تر هم خواهد شد. اما در مقابل برای  گذر از تنش و رسیدن به وضعیت پایدار آب، سعی شده است در کنار مدیریت مصرف، کنترل برداشت های بی رویه، اصلاح الگوی کشت، آبیاری فضای سبز شهری با پساب غیرشرب، اصلاح و ترمیم شبکه انتقال آب و برچیدن انشعابات غیرمجاز، طرح های اساسی تری نیز پیگیری و دنبال شود. در شرایطی که سد دوستی روز به روز خشک و خشک تر می شود، پروژه های بزرگی چون انتقال آب از ارتفاعات و یال شمالی هزار مسجد، طرح بازچرخانی و جایگزینی پساب با آب بخش کشاورزی، انتقال آب از دریای عمان و بهره برداری از سد شوریجه برای رفع تنش آبی مشهد در دستور کار دولت قرار دارند. اما واقعیت این است  که در عمل، پیشبرد و پیشرفت طرح های گفته شده، با عمق فاجعه و شرایط بحرانی مشهد همخوانی مناسبی ندارد.  پروژه های آبی استان به شدت تشنه تخصیص اعتبار کافی و به موقع هستند آن هم در حالی که گزارش های شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی حاکی از آن است که سرانه اعتبار در حوزه آب برای استانی با ۸ درصد جمعیت و ۷ درصد مساحت کشور، تنها ۷۸ هزار تومان برای هر نفر در سال است، به گونه ای که خراسان رضوی در توزیع اعتبارات بخش آب در رتبه ۲۸ قرار گرفته است!  اسف بار این که از حدود 15 هزار میلیارد تومان اعتبار آب در لایحه بودجه، سهم خراسان رضوی کمی بیشتر از یک درصد و چیزی در حدود 215 میلیارد تومان است! این عدد و رقم ها آن هم به شرط تخصیص کامل و 100 درصدی را بگذارید کنار این موضوع که به گفته مسئولان آب منطقه ای، تامین پایدار آب شرب مشهد حداقل به اعتباری معادل ۸ هزار میلیارد تومان نیاز دارد! اما هر چقدر به وقت تخصیص بودجه و اعتبار، مشهد به فراموشی سپرده می شود، به وقت سخن و اظهارنظر، «بحران آب مشهد» در صدر توجه و تاکید مسئولان قرار دارد. ادبیاتی که تقریبا در میان همه مسئولان و متولیان محلی و ملی مشترک است طوری که وزیر و معاون وزیری در حوزه آب نبوده که به شرایط بحرانی مشهد معترف نباشد و بر ضرورت اجرای پروژه های آبی تاکید نکرده باشد! آخرین اظهارنظر به مدیرعامل شرکت مادر تخصصی منابع آب ایران مربوط می شود که حدود یک ماه پیش گفته بود اجرای پروژه‌های «کارآمد» و «زودبازده» برای تامین آب شرب مشهد در سال آینده باید در دستور کار قرار گیرد.  حالا چیزی به اتمام سال نمانده است. پاییز کم بارش نگرانی های 6میلیون جمعیت خراسان رضوی و 30 میلیون زائر در سال را دو چندان کرده است، سد دوستی هم که نفس های آخرش را می کشد؛ اکنون سوالی که ذهن افکار عمومی را به شدت اشغال کرده، این است که دولت دقیقا از کدام پروژه های کارآمد و زودبازده سخن می‌گوید؟! طبق آخرین گزارش های منتشرشده، طرح انتقال آب هزار مسجد  که پشت سد مجوز ماده 23 و کمیسیون سازمان برنامه و بودجه مانده است، آن هم در حالی که مسئولان استان 16 شهریور ماه سال گذشته درخواست دریافت این مجوز را ارائه کرده اند!  طرحی که با کسر سهم 40 درصدی سرمایه گذار بخش خصوصی و اجرای بخشی از کار توسط قرارگاه خاتم الانبیا(ص)، تنها معطل هزار و 300 میلیارد تومان است و در خوش بینانه ترین حالت اگر همین امروز موافقت ها جلب شود، در تابستان 1404 می تواند آب ارتفاعات هزار مسجد را به رگ های خشکیده شبکه انتقال آب درون شهری مشهد تزریق کند!   سد شوریجه نیز که پیش از این قرار بود سال گذشته به بهره برداری برسد، در حال حاضر ۴۰درصد پیشرفت فیزیکی دارد. هر چند این پروژه از اعتبار خوبی برخوردار بوده و پیش بینی می شود به زودی مراحل تکمیل را سپری کند اما وقتی سخنگوی صنعت آب کشور اعلام می کند که خراسان رضوی در محور تمرکز پروژه های اضطراری رفع تنش آبی قرار گرفته، انتظارها از دولت فراتر می رود؛ حداقل فراتر از تخصیص قطره چکانی اعتبارات. به خصوص آن که 25 روز پیش دولت از نقشه راه آب کشور نیز رونمایی کرد.   نقشه آبی که قرار است، منابع آبی برای تامین نیازهای محیط زیستی را مشخص کند و تسکینی باشد برای فرونشست ها و مسکنی باشد برای کاهش گرد و غبارها از پهنه‌های مستعد داخلی. اما نقشه دولت برای تامین آب مشهد و خراسان رضوی با توجه به شرایط بحرانی ذکر شده چیست و دولت در این باره چه راهکار مشخص و عملیاتی در نقشه راه کشور مصوب کرده است؟ اگرچه سال افق نقشه راه ۱۴۲۰ است، اما اهداف میانی هم برای آن در نظر گرفته شده است، اخبار منتشرشده بیانگر افزایش 2 برابری تامین آب در بخش های خدماتی و صنعتی است.  همچنین میزان مصرف آب کشاورزی از منابع آب متعارف ۵۱ میلیارد متر مکعب در سال ۱۴۱۱ تعیین شده و در مقابل بهره‌برداری از منابع آب دریا 6 برابر ارتقا پیدا خواهد کرد. حال سوال این است که سهم خراسان رضوی به عنوان استان بحرانی کشور، از این میزان بهره برداری ها چقدر است؟ آیا قرار است همچون ناعدالتی ها و نامهربانی های بودجه ای، سهم هایی کمتر از یکی، دو درصد را شاهد باشیم یا این بار دولت واقعا پای کار رفع تنش آب استان آمده است؟ اگر پاسخ به این سوال «آری» است، چرا برنامه دقیق و عملیاتی دولت برای رفع این بحران به خوبی رسانه ای نمی شود؟ در شرایطی که مدیران و مسئولان آب استان در مصاحبه با خبرنگار ما می گویند اطلاع چندانی از جزئیات و مصوبات نقشه راه برای تامین آب مشهد ندارند، این سوال جدی تر مطرح می شود که آیا دولت در نقشه راه آب کشور، طرح جدیدی برای مشهد در چنته دارد، یا همچنان تاکیدی برای طرح ها و گزینه های قبلی است؟  آیا حضور در محور تمرکز پروژه های اضطراری دولت، به رفع تنش های آبی مشهد کمک خواهد کرد؟