همه چیز درباره تولد پیام رسان های داخلی

پایگاه رهنما:

از همان وقتی که تلفن همراه تغییر رده پیدا کرد و موبایل‌های هوشمند جای گوشی‌های کلاسیک و ساده یا همان «فیچر فون» راگرفت و به یک ابزار کلیدی در زندگی بشر تبدیل شد، موجی از تغییر و تحولات تکنولوژی را نیز با خود به همراه آورد و در میان این تغییر و تحولات، ظهور پدیده‌ای به نام شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها شکل جدیدی به زندگی اجتماعی داد.

شکل جدید ارتباط‌جمعی‌ها و دوستی‌ها، انتشار پیام، خبر، عکس و فیلم از مردم ساکن چهارگوشه جهان در کسری از ثانیه، همراه شدن آدم‌هایی با زبان، دین، فرهنگ، ملیت و نژاد مختلف که شاید حتی بک بار همدیگر را ندیده‌اند و حتی نام واقعی یکدیگر را نمی‌دانند، ارمغان همین پدیده است که تفکر معروف دهکده جهانی را به واقعیت نزدیک‌تر کرد و باید اعتراف کرد بدون حضور شبکه‌های اجتماعی این حجم گسترده از اطلاع‌رسانی‌ها، واکنش‌ها و در واقع نزدیکی ساکنان روی کره خاکی امکان‌پذیر نبود.

اما هریک از این شبکه‌های اجتماعی دارای هویت خاص، سبک و روش خاص و رسالت خاص خود هستند. بسیاری از پیام‌رسان‌ها به‌واسطه تفاوت هویتی و فرهنگی گاه برای ساکنان منطقه‌ای با نوع فرهنگ متفاوت کاربرد نداشته باشند، گاه برخی از این سکوها همه توقع کاربران را برآورده نکرده و حتی گاهی نیز بسیاری از این پلتفرم‌ها آن‌چنان‌که بایدوشاید در زادگاه خود شناخته و مورداستفاده واقع نشده‌اند.

همه چیز درباره متولد دهه 90

بررسی آماری حضور ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی و عضویت بیش از ۶۵ درصد افراد ۱۵ ساله و بیشتر حداقل در یک شبکه اجتماعی، نشان از اقبال گسترده به این پلتفرم‌ها دارد. بر اساس گزارش وب‌سایت  " DataReportal" ۶۸ درصد کاربران اینترنت در ایران از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. تا پیش از ظهور سکوهای پیام‌رسان داخلی، شبکه‌های اجتماعی خارجی ازجمله «فیس‌بوک» «تلگرام»، «اینستاگرام» و «پینترست» هر کدام سهم زیادی از ترافیک ورودی کاربران به وب را منحصر به خود داشتند اما برنامه نویسان ایرانی طی چند سال اخیر با طراحی و عرضه اپلیکیشن های متعدد، سعی در جذب گرایش کاربران به پلتفرم‌های داخلی داشتند.

ایجاد بستر امن برای کسب‌وکار تجاری و فعالیت اقتصادی، امکان پاسخگویی به نیازهای فرهنگی و هویتی بومی، جلوگیری از دسترسی سرویس‌های بیگانه به داده‌های شخصی کاربران در سطح فردی و جمعی ازجمله دلایلی بود که موجب پررنگ شدن طرح بومی‌سازی شبکه‌های اجتماعی در کشور و درنهایت تولد نسل داخلی از پیام‌رسان‌ها در دهه 90 و حضورشان در رقابت با پلتفرم‌های مشابه خارجی شد.

پیام‌رسان‌های داخلی طی سال‌های اخیر داستانی پرحاشیه و فراز و نشیب را با خود به همراه داشته است.

واقعیت آن است که در شرایطی برابر پیام‌رسان‌های ایرانی، انتخاب نخست اکثریت مردم نبودند ولی عملکردهایی مغایر قوانین جهانی و نادیده گرفته شدن چارچوب‌های ملی و امنیتی کشور توسط تعدادی از این پلتفرم‌های خارجی، چاره‌ای جز اعمال قانون فیلترینگ و در نهایت سوق به شبکه‌های اجتماعی داخلی باقی نگذاشت.

هرچند طبق گفته وزیر ارتباطات و فناوری ارتباطات، اراده دولت سیزدهم از ابتدای کار بر حمایت از سکوهای بومی در رقابت با نسخه‌های مشابه خارجی بود و در مدت‌زمان کوتاهی زیرساخت‌های متعدد در کشور فراهم شد، اما در عمل به‌واسطه برخی ضعف‌ها و وجود باگ‌های زیرساختی، برخی از این سکوهای داخلی آن‌چنان‌که بایدوشاید در زمان خود موردتوجه واقع نشد.

اما از شهریورماه سال 1401 و به دنبال افزایش میزان سوءاستفاده صاحبان پلتفرم‌های خارجی و فرصت سازی برای دمیده شدن در آتش فتنه و ناامنی، محدودیت دسترسی به شبکه‌های اجتماعی مثل «واتساپ» و «اینستاگرام» به شکل جدی‌تر در دستور کار قرار گرفت و به مصداق «عدودنیای شود سبب خیر اگر خدا خواهد» جمعیت گسترده از کاربران به استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی روی آوردند. پیشرفت قابل‌توجه کیفیت پیام‌رسان‌های داخلی نیز مزید بر علت شد و میزان حمایت از بهترین پیام‌رسان‌های ایرانی رونقی قابل‌توجه یافت.

طی این سال‌ها پیام‌رسان‌ها متعدد با رسالت و تعریف خاصی از کارکرد وارد دنیای فناوری شده‌اند؛ مثل پیام‌رسان «روبرد»، «نزدیکا»، «طاقچه»، «کمدا»، «هورسا» «ویسگون»، «فیس نما»، «طاقچه»، «پاتوق» و ... اما در این میان می‌توان از سکوهای داخلی «بله»، «روبیکا»، «ایتا»، «سروش پلاس» و «آیگپ» به عنوان بهترین پیام‌رسان‌های ایرانی نام برد که هرکدام کارکرد خاصی به شرح ذیل دارا هستند:

پیام‌رسان بله را می‌توان یک پیام‌رسان یا برنامه پرداختی نامید. حتی خود گروه بله در تبلیغات مختلف از این برنامه به عنوان یک پیام‌رسان به همراه خدمات مالی و پرداختی یاد می‌کنند. طبیعتا مالک بانکی بله باعث شده تا خود این اپلیکیشن تا حد زیادی به برنامه‌های بانکی شبیه شود. در پیام‌رسان بله یک بخش مجزا و پر و پیمان برای خدمات مالی و پرداختی وجود دارد که اگر مشترک بانک ملی باشید، بیشترین استفاده را می‌توانید از این بخش داشته باشید.

در کنار خدمات بانکی، بروز رسانی مستمر قابلیت‌های این پیام‌رسان ازجمله تماس تصویری، امکان ویرایش پیام، ارسال گروهی و ... از مزیت‌هایی است که می‌تواند از بله به‌عنوان یک سکوی داخلی که مسیر قدرتمند شدن را در پیش‌گرفته یاد کرد.

اما روبیکا پلتفرمی است که نمی‌توان از آن تنها به عنوان یک پیام‌رسان یاد کرد. تنها یکی از خدمات روبیکا پیام‌رسانی است و این اپلیکیشن قرار است جای اینستاگرام را در ایران پر کند. روبیکا تحت مالکیت دو اپراتور بزرگ کشور یعنی همراه اول و ایرانسل قرار دارد. در این برنامه محتواهای تصویری بسیاری ازجمله فیلم‌ها و سریال‌های روز ایرانی قابل مشاهده هستند. مالکان این سکوی داخلی تلاش دارند با تجمیع سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ و ارائه خدمات مختلف، به عنوان بهترین و جامع‌ترین پیام‌رسان ایرانی معرفی و اقبال کاربران را با خود به همراه داشته باشند.

یکی دیگر از پیام‌رسان‌های ایرانی؛ پیام‌رسان ایتا است که شباهات و برابری اجزا و بخش‌های مختلف ایتا با تلگرام بسیار زیاد است. البته ایتا تعداد زیادی از قابلیت‌های کاربردی تلگرام را ندارد ولی در بالای صفحه چت، هم ردیف نام ایتا یک لوگو آتش دیده می‌شود به عنوان داغ‌های ایتا که با ورود به این بخش هشتگ‌های ترند این پیام‌رسان قابل مشاهده است و این بخش پیام‌رسان ایتا بی شباهت به «توییتر» نیست.

پیام‌رسان سروش پلاس  هم با قابلیت‌های بسیار خوبی مانند تماس صوتی و تصویری از دیگر اپلیکیشن هایی است که تلاش دارد با به‌روزرسانی و توسعه این خدمات، از رقابت با پلتفرم‌های مشابه خارجی عقب نماند.

البته در این پیام‌رسان و در بخشی به نام «ویترین» کاربران به فیلم و سریال و حتی بازی دسترسی دارند. در کنار این شاید بتوان از عدم تعبیه فضایی برای شخصی‌سازی محیط و عدم امکان تغییر ظاهر دیگر بخش‌ها به عنوان مهم‌ترین نقطه منفی پیام‌رسان سروش پلاس نام برد.

آخرین پیام‌رسان پرکاربرد ایرانی آیگپ است. بخش‌های اصلی این پیام‌رسان در دسترس هستند و سایر بخش‌ها همگی در یک گزینه به نام «آیلند» گنجانده شده‌اند.

البته آیگپ یک بخش دیگر به نام لحظه‌ها دارد که مانند استوری اینستاگرام عمل می‌کند و شما می‌توانید در آن تصاویر لحظه‌ای یا هر نوع متن و تصویری که خواستید را به نمایش بگذارید.

وجود چند منوی اصلی گفتگو یا همان صفحه چت، بخش تماس، بخش لحظه‌ها که کاربردی مشابه استاتوس با وضعیت واتساپ را دارد و نمایه تا حدودی باعث شلوغی این برنامه شده، اما نقطه قوت آیگپ محیط مستقل برنامه مستقل و استفاده از آیکون‌ها و بخش‌ها کاملا جدید بدون تقلید از تلگرام یا واتساپ است که در جای خود می‌تواند برای کاربران قابل‌توجه باشد.

سخن آخر اینکه با جدیت موجود در فیلترینگ پیام‌رسان‌های وارداتی و فرصتی بهینه برای انتقال فعالیت‌های اجتماعی و حتی کسب‌وکارهای اقتصادی در فضای پلتفرم‌های بومی، اهمیت بروز رسانی و رفع نقاط ضعف این پیام‌رسان‌ها بیش‌ازپیش ضروری می‌نماید.