روز به یاد ماندنی نمایشگاه کتاب

پایگاه رهنما:

مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در تمام سال‌های مسئولیت ریاست جمهوری و بیش از چند دهه رهبری امت اسلامی، با وجود همه مشغلات کاری و مسئولیتی، پای ثبات دیدار و هم‌نشینی با اهالی فکر و فرهنگ بوده‌‌اند و بخش نمادین و در عین حال واقعی این اهتمام و همدلی ایشان نیز، بازدیدهای سالانه از نمایشگاه کتاب تهران و گفتگوی صمیمانه با ناشران و برنامه‌ریزان این حوزه بوده که به استثنای یک دوره سه ساله وقفه – که بخش عمده آن به روزهای تلخ شیوع کرونا و محدودیت‌های آن دوران باز می‌گردد – تقریبا همه ساله تکرار شده است.

رهبر حکیم انقلاب در پایان بازدید بهاری امسال از نمایشگاه کتاب، مثل همیشه نکاتی راهگشا در باب کتاب و کتابخوانی بیان کردند که بازخوانی آنها برای همه کتاب‌دوستان و برنامه‌ریزان حوزه کتاب و نشر، مفید و خواندنی است.

* کتابخوانی؛ شرط اثرگذاری

مقام معظم رهبری(مدظله العالی) در ابتدای این گفتگوی کوتاه با خبرنگار سیما، به اهمیت و اثرگذاری کتابخوانی اشاره ظریف و متفاوتی کردند و گفتند: مسئله‌ی کتاب مسئله‌ی مهمّی است. فرهنگ کشور، فرهنگ‌سازی کشور، همواره احتیاج به کتاب دارد؛ با اینکه حالا امروز امکانات فراوان دیگری به وجود آمده ــ فضای مجازی و امثال اینها ــ امّا کتاب همچنان در جایگاه خیلی والا و مهمّ خودش قرار دارد. همه‌ی فعّالیّت های هنری، ‌رسانه‌ای، فرهنگی، مثل تئاتر، مثل سینما، حتّی نقّاشی، کارهای سمعی و بصری، احتیاج به کتاب دارد؛ یعنی آن کسی می تواند یک کار هنری خوب را یا کار رسانه‌ای خوب را تولید کند که با کتاب سر و کار داشته باشد. لذا من با اینکه به همه‌ی مردم توصیه میکنم کتاب بخوانند، همیشه هم توصیه کرده‌ام، بخصوص به جوان ها، امّا میخواهم امروز تأکید کنم که کسانی که در کار برنامه‌سازی هستند برای تلویزیون، برای رادیو، برای مطبوعات، کسانی که در کار هنری هستند، هنرهای نمایشی، هنرهای سمعی و بصری به ‌هر شکل، اینها بخصوص احتیاج دارند کتاب زیاد بخوانند. و بحمدالله در همه‌ی موضوعات هم امروز ما کتاب های تألیف داخل داریم .

* نهضت ترجمه کتاب‌های فارسی

ایشان در ادامه مسئله ترجمه و خوب یا بد بودن این کتاب‌های ترجمه‌ای را هم یادآوری کردند و گفتند: مسئله‌ی دیگر هم مسئله‌ی ترجمه است. در گذشته‌ی دور که دوره‌ی جوانی ما است، کتاب ها غالباً ترجمه‌ای بود؛ یعنی عمدتاً ترجمه‌ی کتاب های فرنگی بود که در اینجا چاپ می شد. حالا انسان احساس می کند که کتاب های نگارش‌یافته و تألیف‌شده‌‌ی در داخل، تعداد خیلی زیادی از کتاب‌ها را و سهم بزرگی از کتاب های کشور را تشکیل می دهند؛ باید اینها ترجمه بشوند. یعنی من با ترجمه‌ی آثار خارجی به هیچ وجه مخالفتی ندارم ــ البتّه [آن اثر خارجی] باید خوب باشد، جهت‌گیری‌اش درست باشد، گمراه‌کننده نباشد ــ امّا متقابلاً روی ترجمه‌ی کتاب های داخلی به زبان های خارجی هم حتماً باید تأکید کنند. و حتّی‌‌المقدور آن زبان ترجمه‌شده هم ــ که می خواهیم به آن زبان ترجمه کنیم ــ زبان مادری مترجم باشد؛ مثلاً اگر می خواهیم کتاب فارسی را به عربی ترجمه کنیم، یک عرب واقعی که زبان عربی زبان مادری‌اش است ترجمه کند؛ یا انگلیسی یا همین‌طور زبان های دیگر.

* کتاب کودک و خطر غفلت

تذکر دیگر رهبر معظم انقلاب، به اهمیت کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان مربوط می شد. ایشان در این باره گفتند: مسئله‌ی کتاب کودک و نوجوان هم من تأکید دارم. خوشبختانه دیدم در چندین غرفه در این مسئله کار شده و باز هم من تأکید می کنم که برای کودکان، برای نوجوانان، هر چه میتوانند کتاب تهیّه کنند و ما را از کتاب های بیگانه بی‌نیاز کنند که بتوانیم با فرهنگ خودمان، با جهت‌گیری‌های خودمان و اهداف خودمان ان‌شاء‌الله کتاب در اختیار نوجوانان‌مان بگذاریم. این هم یک مسئله است.

... برای جذب کودکان و نوجوانان هرچقدر می‌توانید از لحاظ کمیت و کیفیت کار کنید. هنوز داستان‌های خارجی مربوط به کودک غلبه دارد که عیب بزرگی است.

* کتاب‌های مورد علاقه پدر امت

و در نهایت، خبرنگار از ایشان پرسید؛ سؤال دیگری که از حضرتعالی داشتم، با توجّه به اشاره‌ای که فرمودید که از ساعت هشت‌و‌نیم تا یازده‌و‌نیم، سه ساعت شما اینجا تشریف داشتید و از نمایشگاه بازدید کردید، این علاقه‌‌ی شما به کتاب و کتاب‌خوانی از کجا شکل گرفته و خود شما در کنار مطالعات تخصّصی‌ای که انجام می دهید، چه کتاب هایی را دوست دارید و توصیه می کنید به جوانان؟

و رهبر مهربان امت پاسخ داد: «اینکه از کجا شروع شده، اینها دیگر تاریخ است، اینها خیلی اهمّیّت ندارد؛ امّا من همه جور کتابی را می خوانم. من کتاب زیاد می خوانم؛ کتابِ فنّیِ تخصّصی می خوانم، کتاب علمی می خوانم، کتاب رمان می خوانم، بخصوص کتاب خاطرات. این کتاب های خاطرات مربوط به دفاع‌ مقدّس و دفاع از حرم که چاپ می شود، خیلی باارزش است؛ این یک گونه‌ی جدید از کتاب‌سازی و تولید کتاب است که بحمدالله خوب راه افتاده و خانم ها هم در این زمینه خیلی فعّالند، نویسنده‌های خانم نوشته‌های بسیار خوبی دارند، از آنها من زیاد می خوانم.»

* سرانه مطالعه؛ رو به رشد، اما کم!

هفته گذشته، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه بازدید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در جمع خبرنگاران  درباره سرانه فعلی مطالعه در کشورمان گفت: «آنچه سال گذشته در بحث پیمایش مصرف فرهنگی کشور داشتیم به استثنای کتب درسی، دانشگاهی، ادعیه و نظایر آن، سرانه مطالعه کشور 33 دقیقه مطرح شده که همین عدد را دو مرکز نظرسنجی نیز مطرح کردند.

اگر کتب ادعیه، کتب آموزشی و درسی را نیز به این سرانه اضافه کنیم، عدد قابل قبولی می‌شود، ما عمدتاً در سرانه مطالعه کتاب نسبت به کشور‌های پیرامون و حتی برخی کشور‌های پیشرفته، مشکلی نداریم، اما سابقه فرهنگی و تمدنی ما اقتضا می‌کند که این اعداد خیلی بیش از این باشد». شاخصی که هرچند اندکی رو به رشد است، اما تا رسیدن به نقطه مطلوب و حیات‌بخش فرسنگ‌ها فاصله دارد و تلاش همگان را می‌طلبد.