میراث رمضان در صبح فطر

پایگاه رهنما:

یک ماه بندگی، یک ماه روزه‌داری و عبادت به درگاه خداوند مهربان، قطعا پاداشی بزرگ را نیز به همراه خواهد داشت و چه پاداشی بزرگتر از تقرب به خداوند؛ به همین دلیل است که خداوند نیز پایان این ماه بندگی را عید قرار داده است. عید سعیدی که به تمام معنا، در آن بندگان از این تقرب و پاداش شادمان هستند و بنابراین به خود می‌بالند که در امتحانی دیگر سربلند بیرون آمده اند. این بالیدن از سر غرور و عُجب نیست، بلکه از سر نشاط و شادمانی است.

شیخ مفید (ره) می‌نویسد: «اینکه روز اول ماه شوال عید اهل ایمان قرار داده شده، به خاطر این است که آنان برای قبولی اعمالشان در ماه رمضان خوشحالند و از اینکه خداوند متعال گناهانشان را بخشیده و بر عیب‌های آنان پرده کشیده و مژده و بشارت از طرف خداوند رسیده است که ثواب بسیاری به روزه‌داران عطا خواهد کرد و از اینکه مؤمنین در اثر تلاش های شب و روز ماه مبارک رمضان، چند مرحله به قرب الهی نزدیک شده اند، حالت سرور و نشاط دارند.»

عید فطر از اعیاد مهم مسلمانان جهان است؛ عیدی که در روزها و هفته‌های پیش از آن، با بندگی کردن در یک ماه و مراقبت از نفس، به فطرت پاک خود نزدیک تر شده ایم. مولای متقیان و شهید رمضان حضرت امام علی (ع) در این باره می فرماید: «این، عیدِ کسی است که خدا روزه اش را پذیرفته و نماز او را ستوده است و هر روز که خدا نافرمانی نشود، آن روز عید است.»

خورشید هشتم آسمان امامت و ولایت حضرت امام رضا (ع) نیز می فرمایند: «روز فطر، از آن جهت عید قرار داده شده است که مسلمانان، اجتماعی داشته باشند که در آن روز گرد هم آیند و برای خدا بیرون آیند و او را بر نعمت‌هایی که به آنان داده شده است، بستایند و روز عید، روز تجمع، روز خوردن روزه، روز زکات، روز شوق و روز نیایش است؛ و برای آنکه اولین روز از سال است که خوردن و آشامیدن در آن حلال است؛ چرا که ماه رمضان، اولین ماه سال نزد اهل حق است.

پس خداوند دوست داشت که در چنین روزی همایشی داشته باشند تا خدا را حمد و ستایش کنند و در این روز، تکبیر در نماز، از آن روی بیش از روزهای دیگر قرار داده شده که تکبیر، بزرگداشت خداوند و ستایش و ثنای او بر نعمت هدایت است، آن گونه که خداوند فرموده است: "تا خداوند را بر این که هدایتتان کرد، بزرگ بدارید و باشد که شکر گزارید" و در آن روز، دوازده تکبیر قرار داده شده است؛ چون در هر دو رکعت، دوازده تکبیر است هفت تکبیر در رکعت اول و پنج تکبیر در رکعت دوم قرار داده شده و آن دو، یکسان نشده‌اند؛ چرا که مستحب است نماز واجب، با هفت تکبیر آغاز شود، از این رو در اینجا با هفت تکبیر آغاز شده است. و در رکعت دوم، پنج تکبیر است؛ چرا که تکبیرة الاحرام نمازها در شبانه‌روز، پنج تکبیر است و برای اینکه تکبیرها در هر دو رکعت، فرد فرد باشند».

همان طور که امام رضا (ع) فرموده‌اند که «خداوند دوست داشت که در چنین روزی همایشی داشته باشد»، همه مومنان در این روز با برگزاری نماز عید فطر با مهربانی و اخوت و وحدت در کنار یکدیگر می ایستند. امام سجاد (ع) روز عید فطر را روز جشن و شادی و اجتماع و همیاری مسلمانان نسبت به یکدیگر می‌داند و می‌فرماید: «پروردگارا! ما به سوی تو برمی‌گردیم در روز عید فطرمان که آن را برای اهل ایمان روز عید و شادی و برای اهل ملت خودت روز اجتماع و همیاری قرار دادی.»

تکبیر و تهلیل و حمد و ثنای پروردگار در این روز بسیار باشکوه در جمعیت‌های مختلف مسلمانان به تصویر کشیده می شود. وحدت و همدلی، یکی از آثار بزرگ نماز روز عید فطر است. همگی در کنار هم و در یک صف ایستاده در برابر خداوندی که اجازه بندگی به ما داده، به نماز و شکر می‌ایستیم.

اما پیش از این وحدت، فطریه این روز مسئولیت‌پذیری نسبت به جامعه و افراد تهی‌دست جامعه را به ما می‌آموزد. در حقیقت، فطریه می‌آموزد که نمی‌توان تنها به بُعد عبادی و بندگی فردی اکتفا نمود و مومن واقعی زمانی می‌تواند بندگی را تکمیل‌تر کند که به فکر دیگران باشد؛ در غیر اینصورت، تنها روزه‌داری و عبادت نمی‌تواند انسان را به آن مقام تقرب که باید و شاید، برساند.