الگو‌های رفتاری در آسمانی‌ترین ازدواج عالم

به دلیل اهمیت و جایگاه حضرت امیر (ع) و حضرت فاطمه زهرا (س) و به مناسبت سالروز ازدواج این دو نور مطلق، در این شماره و شماره بعد که اختصاص به خانواده دارد، به ۲ بعد از زندگی حضرت امیر (ع) و حضرت زهرا (س)،۱- بعد رفتاری و ۲- بعد تربیتی، نگاهی اجمالی می‌کنیم.
دو سال بعد از هجرت تاریخ‌ساز پیامبر گرامی اسلام از مکه به مدینه، پیوندی مبارک و خجسته میان دختر گرامی ایشان که سیده زنان دو عالم نام گرفته است، با پسر عموی بزرگوار او شکل گرفت که از آن روز تاکنون، دنیا نظیر آن را به خود ندیده و نخواهد دید؛ ازدواج آسمانی امیرالمومنین علی (ع) و حضرت صدیقه طاهره (س)، در تاریخ اسلام به نماد یک ازدواج متعالی و انسان‌ساز تبدیل شد و برای همه مشتاقان تشکیل یک خانواده پویا و معنوی، الهام‌بخش بوده و هست. در تقویم ملی جمهوری اسلامی نیز سالروز این ازدواج نورانی که در یکم ذی‌الحجه سال دوم هجری قمری صورت گرفته، با عنوان «روز ازدواج» نامگذاری شده است تا بهانه‌ای برای پرداختن به «الگو‌های رفتاری» آن دو وجود نورانی در محیط زندگی مشترک باشد. الگو‌های رفتاری ارزشمند و پربرکتی که هیچوقت کهنه و قدیمی نمی‌شود و تا دنیا برپاست و ازدواجی در این عالم صورت می‌گیرد، می‌تواند راز سعادت و عاقبت‌بخیری زنان و مردان باشد. شاید اولین و مهمترین الگوی رفتاری امیرالمومنین (ع) و حضرت زهرا (س)، در همان گام اول ازدواجشان باشد؛ «بی‌توجهی به ظواهر مادی زودگذر» و توجه به معنویت و اخلاق طرف مقابل، عامل برجسته‌ای است که در آغاز زندگی مشترک آن دو بزرگوار به خوبی دیده می‌شود. به گونه‌ای که امیرالمومنین (ع) با فروش زره خود اسباب ازدواج را فراهم کرد و حضرت زهرا (س) نیز با لوازمی مختصر راهی منزل علی (ع) شد. نکته‌ای که در این زمانه و مخصوصا با تغییر شرایط اقتصادی و الگو‌ها و معیار‌های ازدواج، بیش از قبل می‌تواند به تلنگری برای خانواده‌ها و جوانان در آستانه ازدواج باشد که با گرفتاری در بند باید‌ها و نباید‌های غیرضروری، اصل تشکیل خانواده و سعادت و آرامش خود را به حاشیه نبرند. اما پس از شکل‌گیری این پیوند مبارک، «رعایت حریم محرم و نامحرم» مهمترین الگوی رفتاری آن زن و مرد آسمانی بوده است. این الگوی رفتاری وقتی بیشتر عیان می‌شود که پیامبر گرامی اسلام میان آن دو تقسیم کار می‌کند و امور بیرون از منزل را به داماد خود و امور داخل را به دختر گرامی‌اش می‌سپارد و همین نوع تقسیم کار، باعث تقدیر و تحسین دختر از پدر می‌شود که او را از ارتباط غیرضروری و دائم با مردان نامحرم معاف کرده است. همین الگوی رفتاری و تقید به حریم محرم و نامحرم نیز به اشکال دیگری هم در منش امیرالمومنین (ع) بروز و ظهور می‌یابد و در روایات مختلف از ایشان به چشم می‌خورد. شاید به اشتباه و بخاطر القائات کلیشه‌ای تصور شود که تاکید و پافشاری بر محدود کردن ارتباطات مردان و زنان نامحرم، به معنی حذف زن مسلمان از اجتماع و منزوی کردن او در خانه است؛ این تصور وقتی باطل می‌شود که به الگوی رفتاری حضرت زهرا (س) در هنگامه غصب خلافت و انحراف در امت پیامبر (ص) توجه شود، آنجا که در قامت یک «زن انقلابی و تاثیرگذار در اجتماع» ظاهر می‌شود. همان فاطمه‌ای که حتی خودش را از پیرمرد نیازمند نابینا می‌پوشاند، هنگامی که امام زمان خود را تنها می‌بیند و جامعه را در معرض خطری بزرگ مشاهده می‌کند، با وجود قرار داشتن در بستر شهادت، با رعایت حجاب و حیای بی‌مثال خود، در مسجد حاضر می‌شود و خطابه‌ای می‌کند که در تاریخ به عنوان سند صیانت از جامعه اسلامی ماندگار می‌شود و صاحب این خطابه را هم به عنوان نمادی از زن مسلمان انقلابی و فعال در اجتماع به همگان معرفی می‌کند.
به منظومه الگو‌های رفتاری ارزشمند و انسان‌ساز امیرالمومنین (ع) و حضرت فاطمه (س) باید «احترام و تکریم متقابل» و «تعاون و کمک در محیط خانه» را نیز اضافه کرد. سراسر دوران زندگی ۹ ساله و در عین حال ماندگار دختر و داماد پیامبر اسلام، پُر است از جلوه‌های محبت و عشق به همسر، احترام عمیق و یاری رساندن به همسر در هنگام سختی‌ها و دشواری‌ها. شاید برجسته‌ترین نماد‌های احترام و تکریم عمیق آن زن و شوهر آسمانی در حدیث شریف کساء تبلور یافته باشد که با متعالی‌ترین عبارات همدیگر را خطاب قرار می‌دهند؛ نکته‌ای که در این دوره و زمانه هم بدون شک اهمیتی جدی برای زوج‌های جوان دارد؛ گاهی یک شوخی نابجا یا سبک کردن نام و شأن همسر در کلام، بنیان یک زندگی مشترک را با خطرات جدی مواجه می‌کند و در مواردی هم جبران‌ناپذیر خواهد بود.
الگو‌ها و نمونه‌های رفتاری مولای متقیان علی (ع) و زهرای مرضیه (س) در زندگی مشترکشان آنقدر گسترده و جذاب است که شاید در یک یا چند نوشته نگنجد، مهم آن است که باور کنیم امروز و با پیشرفت ظاهری دنیا و تغییر ظواهر زندگی، باز هم همان الگوهاست که نجات‌بخش و سعادت‌بخش زندگی‌های زناشویی است، نه الگو‌های وارداتی و غیربومی.