برجام در مسلخ آشوب و اغتشاش

پایگاه رهنما:

تا دو هفته‌ پیش، خبرها حاکی از نهایی شدن احیای برجام بودند. طرفین می‌گفتند چیزی به توافق نمانده و تنها طرف ایرانی داشت مقداری زمان می‌خرید تا مطمئن شود که ایرانیان از مزایای اقتصادی این توافق بهره‌مند خواهند شد. طرف اروپایی نیز برای گذر از زمستان سرد، به توافق با ایران نیاز داشت. بحران انرژی و سوخت، اکنون نیز در اروپا جدی است. شرکت گاز پروم روسیه اعلام کرده که صادرات گاز به فرانسه را به دلیل عدم پرداخت گازبها، قطع می‌کند. بنابراین در این گرانی سوخت در اروپا، در آینده وضعیت بدتر نیز خواهد شد. در این میان، اروپایی‌ها به بهانه‌ای نیاز داشتند تا بتواند موضع ایران را در مذاکرات تضعیف کرده و امکان تحمیل احیای نامتوازن برجام به ایران را فراهم کند. آشوب‌ها و اغتشاشات این زمینه را فراهم کردند. طبیعی است که طرف ایرانی نیز تا زمانی که برجام نتواند منافع اقتصادی ایرانیان را تضمین کند، توافقی را امضا نخواهد کرد. بنابراین برجام، امروز در مسلخ اعتراضات ذبح شده است.  

• تشدید تحریم‌ها

پیتر استانو، سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره گزینه‌های احتمالی این اتحادیه در تحریم حقوق بشری ایران گفت: «ماهیت دیپلماسی محرمانه بودن آن است در حالی که فرآیندهای آماده سازی تصمیم در حال انجام است.» وزارت خارجه‌ی آمریکا پلیس امنیت اخلاقی را در فهرست تحریم‌ها قرار داد. وزارت خارجه برخی کشورهای اروپایی نیز مواضع مشابهی داشتند. البته بسیاری از اقتصاددانان معتقدند امکان تحریم‌های بیش از این برای غرب فراهم نیست و حجم تحریم‌ها به قدری بالاست که مورد اثرگذار دیگری برای آمریکا و کشورهای اروپایی باقی نمانده است. بنابراین شاید این تشدید تحریم‌ها به بهانه‌های حقوق بشری اثر اقتصادی نداشته باشند اما دست‌کم می‌توان گفت گره احیای متوازن برجام را بیشتر کرده است. تندروهای آمریکایی که مخالف برجام بودند، فشارها را بر دولت بایدن تشدید کرده‌اند. لابی‌های رژیم صهیونیستی نیز فعال شده است. حتی بسیاری از تحلیلگران معتقدند این حجم از پشتیبانی رسانه‌ای میان سلبریتی‌های غیر ایرانی از سوی صهیونیست‌ها مدیریت می‌شود تا بتوانند به آرزوی خود –یعنی احیا نشدن برجام- برسند.

• صبر و انتظار غربی‌ها

سناتور اسکات گفته است که دولت بایدن با احیای برجام به سرکوب اعتراضات در ایران کمک می‌کند. ریک اسکات، یک سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی از ایالت فلوریدا است. بلینکن نیز پس از این آشوب‌ها گفته است که امیدی به احیای برجام در کوتاه‌مدت ندارد. دیاکو حسینی -کارشناس مسائل بین‌الملل و از نزدیکان جواد ظریف- می‌گوید: شرایط فعلی کشور در روند احیای برجام موثر است؛ زیرا طرف مقابل صبر می‌کند تا ببیند می‌تواند از این اتفاق به عنوان یک اهرم فشار استفاده کند یا بخواهد از ادامه مذاکرات صرف‌نظر کند. این در حالی است که حسین امیرعبداللهیان -وزیر امور خارجه ایران- از ارسال پیام آمریکایی‌ها در روزهای اخیر مبنی بر داشتن اراده و حسن نیت برای رسیدن به توافق خبر داده و گفته بود به آمریکا اعلام کردیم با واقع‌بینی اراده و حسن نیت خود را برای رسیدن به توافق نشان دهید. از آن سو اما غربی‌ها سیاست صبر و انتظار را اتخاذ کرده‌اند تا ببینند چه خواهد شد.

• بازی دو سر باخت

آمریکایی‌ها بارها گفته‌اند که توافقی که روی میز است، بهترین توافق است اما امروز با فشار صهیونیست‌ها و به بهانه‌ی آشوب‌ها در ایران مجبور شده‌اند از این بهترین توافق دست بکشند. این در حالی است که طرف ایرانی چند بار چراغ سبز نشان داد. یکی از موارد، توئیت انگلیسی مرندی –مشاور تیم مذاکره‌کننده- بود که به غربی‌ها گفته بود تا رئیس‌جمهور ایران در آمریکاست، فرصت خوبی است که توافق را نهایی کنند. جریانات معقول در آمریکا و اروپا اما مقهور جریانات افراطی خود و صهیونیست‌ها شده‌اند. به‌نظر می‌رسد اگر آمریکایی‌ها بخواهند به مواضع کنونی خود ادامه دهند، عملاً آشوب‌ها و اغتشاشات در ایران را باید مسلخ برجام دانست. دودش هم از یک سو به چشم عموم مردم ایران می‌رود و از دیگر سو اروپا در زمستان سرد، باید هزینه‌اش را بدهد.

• آشوبگران مقابل عملگرایی

 احیای توافقی که می‌توانست به‌شرط متوازن بودن، 100 میلیارد دلار پول بلوکه شده‌ی ایران را آزاد کند، سالانه 70 میلیارد دلار درآمدهای نفتی برای ایران به ارمغان آورد و با رفع تحریم‌های تجاری و بانکی، بخش خصوصی را در اقتصاد ایران تقویت کند، توسط معدودی آشوب‌طلب و همچنین سلبریتی‌هایی که تصویر رسانه‌ای این اعتراضات خشن را تشدید کردند، به محاق رفت. کاش آنها که بر آتش این آشوب‌های پراکنده و خشن دمیدند و آنها که در رسانه‌ها تصویر آشوب‌ها را بزرگنمایی کردند، نتایج اقداماتشان را بپذیرند و به مسلخ رفتن برجام را پای ایدئولوژی دولتی ننویسند که کاملاً عملگرایانه به دنبال بهره‌مندی اقتصادی ایرانیان از احیای توافق بود.